Luận văn Nghiên cứu xây dựng danh mục tương tác thuốc cần chú ý trong thực hành lâm sàng tại Bệnh viện Nhi Trung ương.Tương tác thuốc là yếu tố quan trọng có thể dẫn đến thất bại điều trị hoặc tăng khả năng xuất hiện các phản ứng có hại (ADR) ở mức độ nặng. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến sai sót trong điều trị, tăng tỷ lệ nhập viện trên mọi đối tượng bệnh nhân, trong đó bao gồm cả bệnh nhân nhi [33].Tương tác thuốc trên bệnh nhân nhi là vấn đề quan trọng cần được quan tâm do ở trẻ em, nhiều cơ quan chưa hoàn thiện đầy đủ về chức năng nên hậu quả của tương tác trên trẻ thường nghiêm trọng và khó kiểm soát hơn so với người trưởng thành [15]. Các nghiên cứu về tương tác thuốc trên đối tượng đặc biệt này đã được thực hiện tại một số bệnh viện ở các quốc gia trên thế giới. Một nghiên cứu thực hiện trên 6.078 bệnh nhân trong độ tuổi từ 0 đến 19 tuổi điều trị tại một bệnh viện đại học ở Cộng hòa Séc năm 2010 cho thấy tương tác thuốc tiềm tàng được phát hiện ở 3,83% bệnh nhân [34]. Trong khi đó, nghiên cứu của Freistein J và cộng sự (2015) tiến hành trên 498.956 bệnh nhân dưới 21 tuổi điều trị nội trú tại các bệnh viện chuyên khoa Nhi trên toàn lãnh thổ Hoa Kỳ năm 2011 lại cho thấy tỷ lệ bệnh án xuất hiện tương tác lên đến 49% [20]. Tại Việt Nam, số lượng các nghiên cứu chuyên biệt về tương tác thuốc trên đối tượng bệnh nhân nhi hiện còn tương đối hạn chế.
Bệnh viện Nhi Trung ương là đơn vị đầu ngành của hệ thống Nhi khoa toàn quốc, với loại hình bệnh tật đa dạng. Hàng năm, bệnh viện tiếp nhận số lượng lớn bệnh nhân điều trị không thành công ở các bệnh viện tuyến dưới hoặc cơ sở điều trị khác chuyển đến. Tình trạng bệnh lý phức tạp của bệnh nhân thường đòi hỏi sự chăm sóc đặc biệt cùng với phác đồ điều trị kết hợp nhiều thuốc. Điều đó khiến tương tác thuốc luôn là vấn đề được quan tâm trong điều trị. Việc xây dựng một công cụ giúp kiểm soát tương tác thuốc, phù hợp với thực tế lâm sàng của bệnh viện là rất cần thiết. Năm 2015, qua khảo sát đơn thuốc tại bệnh viện, nghiên cứu của Nguyễn Thị Ngọc và cộng 2sự đã đề xuất danh mục gồm 31 cặp tương tác thường gặp trong kê đơn ngoại trú [8]. Các tương tác thuốc cần chú ý trong điều trị nội trú chưa được đề cập trong nghiên cứu này.
Xuất phát từ thực tế và yêu cầu này, chúng tôi thực hiện đề tài “Nghiên cứu xây dựng danh mục tương tác thuốc cần chú ý trong thực hành lâm sàng tại Bệnh viện Nhi Trung ương” với các mục tiêu sau:
1. Xây dựng danh mục tương tác thuốc cần chú ý dựa trên lý thuyết từ danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Nhi Trung ương năm 2015.
2. Xây dựng danh mục tương tác thuốc có tần suất gặp cao qua khảo sát bệnh án nội trú.
3. Xây dựng danh mục tương tác thuốc cần chú ý trong thực hành lâm sàng tại Bệnh viện Nhi Trung ương qua khảo sát ý kiến nhóm chuyên môn về danh mục tương tác ở mục tiêu 1 và 2.
Từ kết quả nghiên cứu, chúng tôi hy vọng có thể góp phần nâng cao tính an toàn, hợp lý trong sử dụng thuốc, giảm thiểu nguy cơ xuất hiện các biến cố bất lợi do tương tác thuốc trên bệnh nhân nhi tại Bệnh viện Nhi Trung ương
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………….. 1
CHƯƠNG I. TỔNG QUAN ………………………………………………………………… 3
1.1. Tương tác thuốc ……………………………………………………………………………. 3
1.1.1. Định nghĩa tương tác thuốc …………………………………………………………… 3
1.1.2. Phân loại tương tác thuốc ……………………………………………………………… 3
1.1.3. Dịch tễ tương tác thuốc ………………………………………………………………… 4
1.1.4. Tầm quan trọng của tương tác thuốc ………………………………………………. 4
1.2. Tương tác thuốc trên đối tượng bệnh nhân nhi ……………………………… 5
1.2.1. Điểm khác biệt của dược động học và dược lực học trên đối tượng bệnh
nhân nhi……… ……………………………………………………………………………………. 5
1.2.1.1. Điểm khác biệt về dược động học ở trẻ em so với người lớn ………….. 5
1.2.1.2. Điểm khác biệt về dược lực học ở trẻ em so với người lớn …………….. 7
1.2.2. Dịch tễ tương tác thuốc trên đối tượng bệnh nhân nhi ……………………… 8
1.2.3. Hậu quả của tương tác thuốc trên đối tượng bệnh nhân nhi ………………. 9
1.2.4. Biện pháp kiểm soát tương tác thuốc trên đối tượng bệnh nhân nhi …… 9
CHƯƠNG II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …….. 18
2.1. Giai đoạn 1: Xây dựng danh mục tương tác thuốc cần chú ý dựa trên
lý thuyết từ danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Nhi Trung ương năm
2015 ………………………………………………………………………………………………….. 19
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………………. 19
2.1.2. Nội dung nghiên cứu ………………………………………………………………….. 19
2.1.3. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………………….. 19
2.2. Giai đoạn 2: Xây dựng danh mục tương tác thuốc có tần suất gặp cao
qua khảo sát bệnh án nội trú ……………………………………………………………… 20
2.2.1. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………………. 21
2.2.2. Nội dung nghiên cứu ………………………………………………………………….. 21
2.2.3. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………………….. 21
2.3. Giai đoạn 3: Xây dựng danh mục tương tác thuốc cần chú ý trong
thực hành lâm sàng tại Bệnh viện Nhi Trung ương qua khảo sát ý kiến
nhóm chuyên môn về danh mục tương tác ở mục tiêu 1 và 2 ………………. 24
2.3.1. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………………. 24
2.3.2. Nội dung nghiên cứu ………………………………………………………………….. 24
2.3.3. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………………….. 24
CHƯƠNG III. THỰC NGHIỆM, KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN ……………. 28
3.1. Kết quả ………………………………………………………………………………………. 28
3.1.1. Giai đoạn 1: Xây dựng danh mục tương tác thuốc cần chú ý dựa trên lý
thuyết từ danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Nhi Trung ương năm 2015 28
3.1.2. Giai đoạn 2: Xây dựng danh mục tương tác thuốc có tần suất gặp cao
qua khảo sát bệnh án nội trú …………………………………………………………………. 31
3.1.3. Giai đoạn 3: Xây dựng danh mục tương tác thuốc cần chú ý trong thực
hành lâm sàng tại Bệnh viện Nhi Trung ương qua khảo sát ý kiến nhóm
chuyên môn về danh mục tương tác ở mục tiêu 1 và 2 …………………………….. 34
3.2. Bàn luận …………………………………………………………………………………….. 39
3.2.1. Xây dựng danh mục tương tác thuốc cần chú ý dựa trên lý thuyết từ
danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Nhi Trung ương năm 2015 …………… 39
3.2.2. Xây dựng danh mục tương tác thuốc có tần suất gặp cao qua khảo sát
bệnh án nội trú.. ………………………………………………………………………………….. 41
3.2.3. Xây dựng danh mục tương tác thuốc cần chú ý trong thực hành lâm
sàng tại Bệnh viện Nhi Trung ương qua khảo sát ý kiến nhóm chuyên môn về
danh mục tương tác ở mục tiêu 1 và 2 …………………………………………………… 43
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ……………………………………………………………. 45
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Phí Xuân Anh và cộng sự (2011), “Nghiên cứu đánh giá một số cơ sởdữ liệu thường dùng trong thực hành tra cứu thông tin thuốc tại Việt Nam”, Tạp chí Dược học, 422, pp. 12 – 15.
2. Bộ Y tế (2011), Dược lâm sàng, NXB Y học, Hà Nội.
3. Bộ Y tế (2009), Dược thư quốc gia Việt Nam, NXB Y học, Hà Nội.
4. Bộ Y tế (2006), Tương tác thuốc và chú ý khi chỉ định, NXB Y học, Hà Nội.
5. Nguyễn Minh Châu (2015), Đánh giá thông tin về tương tác của thuốc điều trị ung thư sử dụng tại Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương trong các cơ sở dữ liệu tra cứu thường dùng, Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ, ĐH Dược Hà Nội.
6. Cục Quản lý Dược (2014), Công văn số 14585/QLD-TT.
7. Cục Quản lý Dược (2015), Công văn số 9234/QLD-ĐK.
8. Nguyễn Thị Ngọc (2015), Khảo sát tình hình tương tác thuốc trên đơn ngoại trú tại Bệnh viện Nhi Trung ương, Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ, ĐH Dược Hà Nội.
9. Nguyễn Đức Phương (2012), Nghiên cứu xây dựng danh mục tương tác
thuốc cần chú ý trong thực hành lâm sàng tại khoa Cơ xương khớp,
Bệnh viện Bạch Mai, Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ, ĐH Dược Hà Nội