NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG QUY TRÌNH PHÁT HIỆN CÁC CHẤT NGỤY TẠO TRONG THUỐC ĐÔNG DƯỢC VÀ THỰC PHẨM
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG QUY TRÌNH PHÁT HIỆN CÁC CHẤT NGỤY TẠO TRONG THUỐC ĐÔNG DƯỢC VÀ THỰC PHẨM
ThS. Trần Công Dũng, TS. Đặng Văn Khánh, DS. Hà Xuân Cử
Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm Thừa Thiên Huế
TÓM TẮT
Với mục đích xây dựng quy trình phát hiện các chất ngụy tạo (các hóa chất không được phép sử dụng, thuốc tân dược không có trong thành phần công bố) trong thuốc đông dược và thực phẩm, áp dụng quy trình đã xây dựng để tìm các chất ngụy tạo trong một số thuốc đông dược (thuốc giảm đau, thuốc trị bệnh khớp, thuốc ho, dược liệu Chi tử) và một số mẫu thực phẩm (hạt dưa và ớt bột), chúng tôi đã nghiên cứu xây dựng thành công quy trình phát hiện các chất ngụy tạo trong thuốc đông dược và thực phẩm bao gồm: nhận diện mẫu và phân tích định hướng, xây dựng quy trình xử lý mẫu và chiết xuất, xây dựng quy trình định tính, xây dựng quy trình định lượng. Với quy trình xây dựng được, chúng tôi đã áp dụng thành công để phát hiện các chất ngụy tạo trong một số thuốc đông dược (6 mẫu thuốc giảm đau, 12 mẫu thuốc trị bệnh khớp và 4 mẫu thuốc ho) và định tính, định lượng rhodamin B trong 7 mẫu dược liệu Chi tử và 62 mẫu thực phẩm (26 mẫu hạt dưa và 36 mẫu ớt bột).
1. Đặt vấn đề:
Lợi dụng đặc tính tác dụng nhanh và có hiệu quả tức thời của thuốc tân dược, nhiều cơ sở sản xuất đã lén lút trộn thêm tân dược vào thuốc đông dược để tăng hiệu quả tác dụng, cố tình lờ đi những nguy hiểm khác gây tác hại đến sức khỏe người sử dụng. Các hoạt chất tân dược được tán thành bột, trộn vào thuốc đông dược và chế biến ở dạng viên, dạng cao lỏng hay dạng thuốc phiến. Chính vì vậy, nếu chỉ nhìn bằng mắt thường, người bệnh sẽ rất khó phát hiện các loại thuốc đông dược này có trộn thêm thuốc tân dược hay không. Việc trộn các tân dược vào thuốc đông dược rất khó phát hiện, vì trong thuốc đông dược có rất nhiều thành phần, đòi hỏi phải có phương tiện kiểm nghiệm hiện đại và tốn nhiều chi phí.
Các loại thuốc đông dược thường được các cơ sở sản xuất trộn thêm tân dược vào như: thuốc giảm đau (cho thêm paracetamol, aspirin,…), thuốc trị bệnh khớp (trộn các thuốc chống viêm corticoid như dexamethason, prednisolon,… hoặc thuốc chống viêm không steroid như ibuprofen, diclofenac,…), thuốc ho (cho thêm dextromethorphan),… Những tác hại do thuốc đông dược có trộn tân dược gây ra có thể là: loét dạ dày, gây xốp xương, phù, tăng huyết áp, rậm lông (nếu thuốc có các hoạt chất chống viêm corticoid), loét đường tiêu hoá, xuất huyết, dị ứng (thuốc có hoạt chất chống viêm không steroid), suy gan (thuốc có paracetamol),…
Trong bài báo này, chúng tôi thông báo kết quả nghiên cứu xây dựng quy trình phát hiện các chất ngụy tạo trong thuốc đông dược và thực phẩm và áp dụng quy trình đã xây dựng để tìm các chất ngụy tạo trong một số thuốc đông dược (thuốc giảm đau, thuốc trị bệnh khớp, thuốc ho, dược liệu Chi tử) và một số mẫu thực phẩm (hạt dưa và ớt bột).
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất