Nhân hai trường hợp chấn thương kín vùng cổ tách rời thanh – khí quản do vướng dây ngang đường

Chấn thương kín thanh – khí quản gây tách rời thanh, khí quản là bệnh lý hiếm gặp, tuy vậy nguy hiểm do đường thở bị hẹp ngay lập tức. Nguyên nhân thường do người đi xe máy bị vướng dây phơi, tự tử bằng thắt cổ. Trong báo cáo của chúng tôi, cả hai trường hợp đều do người đi xe máy đang đi thì bị vướng dây điện chùng xuống, giăng ngang đường. Bề ngoài nhẹ nhàng nhưng tổn thương bên trong lại nặng nề. Nội soi và chụp cắt lớp vi tính là hai phương tiện cận lâm sàng rất giá trị để chẩn đoán. Tổn thương gặp là vỡ cung trước sụn nhẫn vụn nát, vỡ đốt sụn khí quản 1, 2. Màng nhẫn – khí quản rách, niêm mạc lòng thanh – khí quản bong, rách toàn bộ. Phần khí quản còn lại bị kéo về phía ngực. Phương pháp phẫu thuật điều trị là nối khí quản – thanh quản tận – tận kết hợp đặt ống nong.

Chấn thương thanh – khí quản do dây siết ngang cổ có cơ chế gây tổn thương đặc biệt. Gây tách rời thanh – khí quản là loại chấn thương trầm trọng nhất mà bệnh nhân thường không được đưa kịp thời đến bệnh viện do khó thở,gây tử vong ngay lập tức. Trong những thường hợp bệnh nhân được cấp cứu kịp thời thì việc điều trị cho bệnh nhân có được đường thở ổn định và có tiếng nói có thể giao tiếp trở lại là rất khó khăn và mất nhiều công sức. Bệnh nhân phải qua nhiều thì phẫu thuật mới có kết quả tạm chấp nhận được. Qua 2 trường hợp bệnh nhân được điều trị tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, chúng tôi muốn làm rõ cơ chế gây tổn thương đặc biệt này, đồng thời đóng góp thông tin về một loại chấn thương nguy hiểm có thể xảy ra bất cứ khi nào trong thực tế lâm sàng, cũng như trong cuộc sống hàng ngày.
II.    BỆNH ÁN
Chúng tôi trình bày hai trường hợp bệnh nhân vào điều trị tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương trong thời gian gần đây:
Bệnh án 1
Họ tên bệnh nhân: Nguyễn Văn T., 36 tuổi.
Địa chỉ: Hoàng Liệt, Hoàng Mai, Hà Nội.
Bệnh sử: Ngày 2/9/2010, bệnh nhân đang đi xe máy bị vướng vào dây điện giăng ngang đường siết vào cổ. Sau tai nạn, vùng cổ bệnh nhân sưng nề nhiều kèm bầm tím, không nói được, thở khò khè, khó thở nặng. Bệnh nhân được đưa ngay đến trung tâm y tế sơ cứu và được điều trị điều trị kháng viêm, giảm đau và được chuyển đến Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung Ương. Ghi nhận khi vào viện: Bệnh nhân vật vã, tím tái, khó thở nặng độ 3, thở khò khè, không thể nói được, tràn khí dưới da nhiều vùng cổ. Bệnh nhân được mở khí quản cấp cứu. Sau đó được tiến hành nội soi và chụp cắt lớp vi tính. Kết quả nội soi: Hạ thanh môn phù nề, chít hẹp, không thể đưa ống nội soi mềm qua được. Qua lỗ mở khí quản quan sát thấy đường thở hẹp từ hạ thanh môn đến lỗ mở khí quản (Hình 1). Kết quả cắt lớp vi tính: Từ hạ thanh môn xuống dưới phù nề hẹp nhiều lấp gần hoàn toàn đường thở, sụn nhẫn vỡ vụn nát di lệch. Bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật mở thanh – khí quản, kết quả trong mổ: màng nhẫn khí quản, sụn nhẫn vỡ vụn cung trước, vỡ sụn khí quản đốt 1, 2. Khí quản còn lại bị kéo xuống vùng ngực. Niêm mạc khí quản bị bong tróc lấp vào lòng, rách niêm mạc thực quản. Bệnh nhân đã được phục hồi niêm mạc, nối khí quản – thanh quản tận – tận và đặt ống nong chữ T.