Nhận xét đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và giá trị sinh thiết tức thì trong chẩn đoán u buồng trứng tại Bệnh viện K

U buồng trứng là một bệnh lý phụ khoa rất hay gặp và có xu hướng gia tăng, tại Mỹ tỷ lệ u buồng trứng là 10/100.000 dân. Ở Mỹ và Canada u buồng trứng đứng thứ 5 sau u vú, u đại tràng, u cổ tử cung và u thân tử cung [7]. Ở Pháp mỗi năm có khoảng 4.500 trường hợp mới và 3.500 tử vong, tỷ lệ mắc và tỷ lệ chết là 9/100.000 và 5,5/100.000 [72].
Ở nước ta, u buồng trứng là loại khối u hay gặp trong các khối u cơ quan sinh dục nữ, chỉ đứng thứ 2 sau u xơ tử cung. Ở miền Bắc, u buồng trứng chiếm tỷ lệ 3,6% các khối u sinh dục [26].
Buồng trứng là một tạng nằm sâu trong chậu hông bé nên khối u thường khó phát hiện khi kích thước còn nhỏ vì không có triệu chứng hoặc các triệu chứng không rõ ràng. Khi khối u to có thể có các triệu chứng như đau tức vùng hạ vị, ra máu âm đạo bất thường, rối loạn kinh nguyệt, rối loạn tiêu hoá…
Chẩn đoán khối u buồng trứng thường không khó nếu kết hợp khám lâm sàng với siêu âm ổ bụng hoặc chụp cắt lớp vi tính. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp để chẩn đoán lành tính hay ác tính trước mổ lại là một thách thức lớn đối với các phẫu thuật viên do không có chẩn đoán tế bào và mô bệnh học. Việc chọc hút kim nhỏ trước mổ là hết sức khó khăn và ít được áp dụng vì có thể xảy ra nhiều tai biến khi tiến hành thủ thuật, sự chính xác chưa được tối ưu và có nguy cơ nhiễm trùng ổ bụng hoặc phát tán tế bào ung thư ra xung quanh và thành bụng. Các xét nghiệm như CA12.5, siêu âm ổ bụng, chụp cắt lớp vi tính chỉ mang tính định hướng ung thư nhưng không chẩn đoán chắc chắn được là lành hay ác, giữa lao hay ung thư. Điều này gây khó khăn cho các phẫu thuật viên trong việc lập kế hoạch phẫu thuật. Để khắc phục khó khăn này, một phương pháp xét nghiệm hết sức quan trọng trong chẩn đoán ung thư nói chung và ung thư buồng trứng nói riêng đó là sinh thiết tức thì trong khi mổ. Bằng việc sử dụng máy cắt lạnh, các nhà Giải phẫu bệnh có thể chẩn đoán chính xác trong vòng 5-10 phút, giúp các phẫu thuật viên xử lý đúng đắn các bước tiếp theo. Có thể nói đây là phương pháp không thể thiếu ở các trung tâm điều trị ung thư và đem lại lợi ích lớn cho người bệnh, giảm công sức cho các phẫu thuật viên.
Trên thế giới cũng như ở Việt Nam đã có nhiều báo cáo về giá trị của sinh thiết tức thì trong chẩn đoán ung thư. Tại bệnh viện K Trung ương trong nhiều năm qua, sinh thiết tức thì đã trở thành một xét nghiệm thường qui trong chẩn đoán các khối u. Đã có một số báo cáo về giá trị của sinh thiết tức thì trong chẩn đoán và điều trị đối với các khối u nói chung [8],[9],[10],[20],[36],[37] tuy nhiên chưa có báo cáo nào đi sâu phân tích riêng về giá trị của sinh thiết tức thì khối u buồng trứng. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: “Nhận xét đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và giá trị sinh thiết tức thì trong chẩn đoán u buồng trứng tại Bệnh viện K” nhằm 2 mục tiêu:
1.    Mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của các khối u buồng trứng được làm sinh thiết tức thì tại bệnh viện K từ tháng 1/2004 đến tháng 8/2009.
2.    Xác định giá trị của sinh thiết tức thì trong chẩn đoán các khối u buồng trứng .
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU    3
1.1.    PHÔI THAI HỌC CỦA BUỒNG TRỨNG    3
1.2.    GIẢI PHẪU, CẤU TẠO, SINH LÝ BUỒNG TRỨNG    4
1.2.1.    Giải phẫu buồng trứng    4
1.2.2.    Cấu tạo của buồng trứng    7
1.2.3.    Sinh lý buồng trứng    9
1.3.    DỊCH TỄ HỌC U BUỒNG TRỨNG    9
1.4.    CHẨN ĐOÁN KHỐI U BUỒNG TRỨNG    10
1.4.1.    Triệu chứng lâm sàng    10
1.4.2.    Cận lâm sàng    11
1.5.    GIẢI PHẪU BỆNH HỌC KHỐI U BUỒNG TRỨNG    15
1.6.    CHẨN ĐOÁN GIAI ĐOẠN UNG THƯ BUỒNG TRỨNG    16
1.7.    CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ    18
1.8.    PHƯƠNG PHÁP SINH THIẾT TỨC THÌ    19
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    24
2.1.    ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU    24
2.1.1.    Tiêu chuẩn lựa chọn    24
2.1.2.    Tiêu chuẩn loại trừ    24
2.2.    PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    24
2.2.1.    Thiết kế nghiên cứu    24
2.2.2.    Các bước tiến hành nghiên cứu    25
2.2.3.    Các dữ kiện trong mô hình nghiên cứu    25
2.2.4.    Xử lý số liệu    29
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    31
3.1.    ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG    31
3.1.1.    Đặc điểm lâm sàng    31
3.1.2.    Cận lâm sàng trước mổ    36
3.1.3.    Chẩn đoán lâm sàng trước mổ    40
3.1.4.    Các đặc điểm u trong mổ    40
3.1.5.    Kết quả sinh thiết tức thì    41
3.1.6.    Phân loại mô bệnh học    43
3.1.7.    Kết quả STTT theo các nhóm GPBL    45
3.1.8.    Liên quan chẩn đoán giải phẫu bệnh với một số kết quả lâm sàng và cận lâm sàng    45
3.2.    GIÁ TRỊ CỦA SINH THIẾT TỨC THÌ    48
3.2.1.    Giá trị của STTT theo GPBL thường quy    48
3.2.2.    Giá trị của STTT theo nhóm GPBL    49
3.2.3.    Khả năng phù hợp của chẩn đoán    49
Chương 4: BÀN LUẬN    51
4.1.    VỀ CÁC ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG    51
4.1.1.    Các đặc điểm lâm sàng    51
4.1.2.    Cận lâm sàng    57
4.1.3.    Chẩn đoán trước mổ và trong mổ    61
4.2.    VỀ GIÁ TRỊ CỦA STTT    62
4.2.1.    Dương tính thật, âm tính thật    62
4.2.2.    Độ chính xác, độ đặc hiệu    65
4.2.3.    Khả năng phù hợp của chẩn đoán    67
KẾT LUẬN    68
KIẾN NGHỊ    70
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC