Nhận xét đặc điểm mô bệnh học và bộc lộ thụ thể yếu tố phát triển biểu bì trong ung thư biểu mô tuyến của phổi

Nhận xét đặc điểm mô bệnh học và bộc lộ thụ thể yếu tố phát triển biểu bì trong ung thư biểu mô tuyến của phổi

Luận văn Nhận xét đặc điểm mô bệnh học và bộc lộ thụ thể yếu tố phát triển biểu bì trong ung thư biểu mô tuyến của phổi. Ung thư phổi (UTP) hay ung thư biểu mô phế quản là u ác tính phát sinh từ phế quản, tiểu phế quản tận, phế nang hoặc từ các tuyến phế quản. Đây là một loại ung thư gây tử vong hàng đầu trong các bệnh ung thư ở nhiều nước trên thế giới. Số các trường hợp UTP đã gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây. Bệnh thường xảy ra ở người trên 40 tuổi, hơn 80% bệnh nhân UTP có tiền sử hút thuốc lá, UTP là loại ung thư có độ ác tính cao, tiến triển nhanh, tiên lượng xấu [29].

Theo nhiều nghiên cứu đã công bố trên thế giới, ung thư biểu mô tuyến (UTBMT) gặp ở cả người hút thuốc lá và không hút thuốc lá và là týp UTP thường gặp nhất, chiếm 30% UTP, đặc biệt tăng nhanh ở nữ giới.[ 81 ] Trước đây, UTBM vảy là týp UTP hay gặp nhất. Tuy nhiên, từ khoảng thập niên 80 của thế kỷ 20 tỷ lệ UTBM vảy đã giảm xuống rõ rệt và hiện nay, UTBMT vươn lên vị trí hàng đầu [38].
Mặc dù UTBMT đã biết đến từ rất lâu, đã hiện diện trong phân loại mô học UTP ngay từ những phân loại đầu tiên công bố trên y văn thế giới, song bản chất bệnh học của nó còn đang được nghiên cứu. Týp mô bệnh học (MBH) của UTBMT rất đa dạng và phức tạp vì nó có nhiều phân týp nhỏ, có thể nhầm lẫn. Vì vậy, việc nghiên cứu đặc điểm MBH cũng như biến đổi gen của UTBMT phổi có ý nghĩa rất quan trọng trong chẩn đoán xác định và đánh giá tiên lượng bệnh.
Một trong những gen đang được nghiên cứu sâu trong những năm gần đây đó là gen mã hoá thụ thể yếu tố phát triển biểu bì (Epidermal growth factor receptor – EGFR ). Thụ thể yếu tố phát triển biểu bì gồm 4 thành viên trong gia đình EGFR: HER1, HER2, HER3, và HER4. EGFR hay HER1 là thụ thể Tyrosine Kinase nằm trên bề mặt tế bào, là một glycoprotein bề mặt màng, trọng lượng phân tử 170 kDaltons (kDa), gồm một vùng gắn kết các phối tử nằm ngoài màng tế bào, một vùng xuyên màng đặc hiệu và một vùng trong tế bào [20]. EGFR được kích hoạt khi gắn kết với các phối tử đặc hiệu như yếu tố tăng trưởng biểu bì (EGF) hay yếu tố tăng trưởng chuyển dạng anpha (TGFα). [51]. EGFR tăng cao trong tế bào ung thư là một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển tế bào u, ngăn chặn sự chết theo chương tình (apoptosis) và tạo thuận lợi cho tiến trình di căn theo các cơ chế khác nhau. Mục đích nghiên cứu gen này là tìm ra thuốc điều trị đích phân tử. [46].
Bộc lộ quá mức gen EGFR ở các khối u nói chung và ung thư phổi nói riêng liên quan đến hậu quả xấu trên lâm sàng. Các thuốc ức chế EGFR – Tirosine Kinase đã được chứng minh hiệu quả trong điều trị những bệnh nhân UTP không tế bào nhỏ đã thất bại với hoá trị trước đó. [32]
Tại Việt Nam đã có nhiều tác giả nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, mô bệnh học ung thư phổi. Tuy nhiên theo hiểu biết của chúng tôi chưa thấy tác giả nào đi sâu nghiên cứu riêng mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến, đặc biệt là sự bộc lộ EGFR của týp này. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích:
1. Mô tả đặc điểm mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến của phổi
2. Xác định tần xuất bộc lộ thụ thể yếu tố phát triển biểu bì và mối liên quan với một số đặc điểm lâm sàng, mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến phổi
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. MỘT SỐ ĐĂC ĐIỂM MÔ HỌC CỦA PHỔI. 3
1.1.1. Thuỳ phổi và tiểu thuỳ phổi. 3
1.1.2. Phần dẫn khí trong phổi – cây phế quản 3
1.1.3. Phần hô hấp của phổi 6
1.1.4. Màng phổi. 10
1.2. PHÂN LOẠI MÔ BỆNH HỌC UTP 11
1.2.1. Một số phân loại mô bệnh hoc UTP 11
1.2.2. Đặc điểm MBH các phân týp và các biến thể của UTBMT của phổi. 16
1.3. PHÂN LOẠI TNM VÀ XẾP GIAI ĐOẠN UTP. 19
1.3.1. Phân loại TNM 19
1.3.2. Xếp giai đoạn UTP không tế bào nhỏ 20
1.4. CẤU TRÚC, CHỨC NĂNG CỦA EGFR 21
1.4.1. Cấu trúc của EGFR 21
1.4.2. Chức năng của EGFR 23
1.5. CÁC KỸ THUẬT PHÁT HIỆN ĐỘT BIẾN EGFR. 25
1.5.1. Kỹ thuật hoá mô miễn dịch 25
1.5.2. Kỹ thuật sinh học phân tử. 27
1.6. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỘT BIẾN EGFR VÀ ĐIỀU TRI ĐÍCH TRÊN THẾ GIỚI 29
1.7. ĐIỀU TRỊ ĐÍCH ĐỐI VỚI BỆNH NHÂN UTBMT CÓ ĐỘT BIẾN EGFR 33
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 36
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 36
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn 36
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 36
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 36
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 36
2.2.2. Tính cỡ mẫu 36
2.2.3. Các bước tiến hành 37
2.2.4. Xử lý số liệu 40
2.2.5. Phương pháp thống kê 40
2.2.6. Khía cạnh đạo đức của đề tài 40
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 41
3.1. KẾT QUẢ MÔ BỆNH HỌC 41
3.1.1. Phân bố bệnh nhân theo tuổi, giới 41
3.1.2. Phân loại MBH theo TCYTTG 1999. 43
3.1.3. Số lượng các biến thể. 47
3.1.4. Đánh giai giai đoạn u theo TNM 1997 50
3.1.5. Vị trí u trên X quang 51
3.1.6. Kích thước u 53
3.1.7. Tình trạng hạch vùng 54
3.1.8. Liên quan giữa vị trí và kích thước u. 55
3.2. KẾT QUẢ HOÁ MÔ MIỄN DỊCH 56
3.2.1. Bộc lộ EGFR 56
3.2.2. Bộc lộ EGFR với các phân týp UTBMT phổi. 59
3.2.3. Liên quan giữa bộc lộ EGFR với giới. 60
3.2.4. Liên quan giữa bộc lộ EGFR tuổi. 60
3.2.5. Liên quan giữa bộc lộ EGFR với di căn hạch vùng. 61
3.2.6. Liên quan giữa bộc lộ EGFR với kích thước u. 61
3.2.7. Liên quan giữa bộc lộ EGFR với vị trí u. 62
3.2.8. Bộc lộ EGFR với giai đoạn UTBMT phổi. 62
Chương 4: BÀN LUẬN 64
4.1. Đặc điểm MBH UTBMT của phổi 64
4.2. ĐẶC ĐIỂM EGFR UTBMT CỦA PHỔI 71
KẾT LUẬN 75
KIẾN NGHỊ 76
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT:
1. Phùng Thị Phương Anh (1999): “Typ mô bệnh học của ung thư phế quản qua 4 năm 1995 – 1998 ở những bệnh nhân đã phẫu thuật”. Luận văn thạc sĩ y học, Đại học Y Hà Nội.
2. Nguyễn Đại Bình (1997) “Ung thư phế quản – phổi”. Bài giảng ung thư học, bộ môn ung thư trường đại học y Hà Nội – Nhà suất bản y học Hà Nội
3. Ngô Quý Châu (2008), “Ung thư phổi”. Nhà xuất bản y học
4. Hoàng Đình Châu (1996), “Nghiên cứu kết quả điều trị phẫu thuật Ung thư phế quản theo các typ mô bệnh học và các giai đoạn lâm sàng”, Luận văn PTS Y Dược – Học viện Quân y
5. Nguyễn Việt Cồ, Nguyễn Viết Nhung, Nguyễn Thị Minh (1991). “Tình hình UTP ở Việt Nam”. Y học Việt Nam, 158, 29-34.
6. Nguyễn Việt Cồ, Nguyễn Viết Nhung, Phạm Thị Hoàng Anh và cs (1996). “Tổng kết nghiên cứu dịch tễ và điều tra bệnh UTP nguyên phát”, Áp dụng phòng chống UTP ở Việt Nam, Tổng hội Y dược học Việt Nam, Hội lao và bệnh phổi, Hà Nội, 11-34.
7. Âu Nguyệt Diệu và cs (1999). “Đặc điểm giải phẫu bệnh, lâm sàng của UTP nguyên phát”, Y học Thành Phố Hồ Chí Minh, phụ bản chuyên đề ung biếu học, tập 2, số 3, 67-74.
8. Trần Vân Khánh, Tạ Minh Hiếu, Trần Huy Thịnh, Tạ Thanh Văn “Đột biến gen EGFR, KRAS trong ung thư và liệu pháp điều trị đích”. Tạp chí nghiên cứu y học, tâp7, số 5: 138 -148.
9. Nguyễn Đình Kim (1990): Ung thư phổi ở Việt Nam “qua 389 ca mổ”. Nội san lao và bệnh phổi, 1990, 6, 9-29.
10. Lê Trung Thọ, (2002) “Đặc điểm mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến phế quản theo phân loại của tổ chức y tế thế giới lần thứ 3 – 1999”. Báo cáo khoa học Hội nghị nghiên cứu sinh 11/2002, Đại học y Hà Nội.
11. Lê Trung Thọ, (2007) “Nghiên cứu áp dụng phân loại mô bệnh học ung thư biểu mô phế quản của tổ chức y tế thế giới 1999”. Luận án tiến sĩ y học – Trường Đại học Y Hà Nội.
12. Nguyễn Tiến Tuân, (2004) “Nghiên cứu mô bệnh học ung thư biểu mô tuyến phế quản theo phân loại mới của tổ chức y tế thế giới 1999”.
13. Ngô Văn Trung (2001) Nghiên cứu mô bệnh học ở các vị trí khác nhau của bệnh phẩm ung thư phổi sau phẫu thuật. Luận văn thạc sĩ y học. Hà Nội-2001.
14. Phan Lê Thắng. Nghiên cứu đặ điểm lâm sàng, mô bệnh học ung thư phổi nguyên phát đã phẫu thuật tại bệnh viện K 1999- 2001. Luận văn thạc sĩ Y học. Đại học Y Hà Nội 2002.
15. Trần Nguyên Phú, Ngô Quý Châu (2007). “Nghiên cứu lâm sàng và phân loại TNM UTPQ không tế bào nhỏ”. Tạp chí Nghiên cứu y học, 53, 5,: 46-52.
16. Ngô Thế Quân*, Phạm Thị Thái Hà*, Nguyễn Chi Lăng*, Nguyễn Công Định*.” phân loại mô bệnh học ung thư phế quản theo phân loại của tổ chức y tế thế giới 1999″, Y Hoc TP. Hồ Chí Minh, chuyên đề ung bướu tập 11 – phụ bản số 3 – 2007: 47 – 53
17. Trần Văn Sáng (200), “Sinh học phân tử và miễn dịch học trong bệnh lý hô hấp”, Nhà xuất bản Y học – Hà Nội.

Leave a Comment