Nhìn lại việc sử dụng vitamin E những sai lầm cũ và những quan niệm mới

Vai trò sinh bệnh của các gốc tự do (của oxy), đặc biệt là các bệnh thoái hoá của tuổi già (như tim, mạch, ung thư…) và kèm theo đó là vai trò của các chất chống oxy hoá, ngăn chặn tác dụng có hại của các gốc tựdo nói trên, đã được nghiên cứu, được tổng kết và được xây dựng một cách có hệ thống thành lý luận chặt chẽ, đến nay đã được trên 20 năm.

Ban đẩu, những chất chống oxy hoá được chú ý nhiều nhất là vitamin E, vitamin c, beta caroten, Selen, sau đó đến các ílavonoid. Trong các chất kể trên, vitamin E được coi là chất chủ yếu nhất.

Kể từ 1980, việc sửdụng các chất chống oxy hoá trong việc bảo vệ sức khoẻ cộng đổng trở thành phổ biến ở các nước phương Tây, và ngay cả ở Việt Nam nữa. Tuy nhiên…

Năm 1996, người ta đã phát hiện beta caroten không mang lại lợi ích khi dùng với mục đích chống oxy hoá, thậm chí còn có tác dụng âm tính trong một số trường hợp cụ thể ( như làm tăng nguy cơ ung thư phổi ở người nghiện thuốc lá).

Từ năm 1998 trở đi, nhiều công trình nghiên cứu chặt chẽ, quy mô lớn dùng vitamin E trong dự phòng (và điều trị) các bệnh về tim mạch, và một số bệnh khác của tuổi già (như ung thư, đục thuỷ tinh thể…) cũng không phát hiện được lợi ích gì rõ rệt.

Từđó, giá trị của liệu pháp dùng các chất chống oxy hoá trong phòng bệnh và chữa bệnh nói chung, và liệu pháp dùng vitamin E nói riêng bị nhiều nghi ngờ, thiếu tin tưởng. Trong khi đó, nhiều chất chống oxy hoá tốt khác vẫn được phát hiện và được sử dụng rộng rãi.

Trong hoàn cảnh không có lý do gì để nghi ngờ tính đúng đắn của những kết quả dương tính các công trình ứng dụng vitamin E trong phòng bệnh và điều trị các bệnh của tuổi già, trong những năm 1980, cũng như tính đúng đắn của những kết quả âm tính khi lập lại các công trình trên vào cuối những năm 1990, trong khoảng mấy năm trở lại đây đã có nhiều công trình nghiên cứu nhằm tìm hiểu, giải đáp tại sao có những kết quả trái ngược như trên. Điều này đã dẫn tới những phát hiện mới rất quan trọng về vitamin E, và về phương hướng sửdụng chất này một cách tốt nhất.

Để có thể tìm hiểu chi tiết vấn đề này, ta nhắc qua về hoá học của vitamin E

I/VITAMIN E LÀ GÌ?

Ngay đối với các nhà chuyên môn, dưới tên gọi vitamin E, có thể có những nhận thức khác nhau. Có người đổng nhất vitamin E với alpha tocopherol, có người cho rằng đó là họ các hợp chất tocopherol, có người còn quan niệm rộng hơn nữa, đó là họ các hợp chất tocopherol và tocotrienol.

Hiện nay, dưới danh từ vitamin E, ta nói tới tất cả các chất họ tocopherol và tocotrienol – nhiều khi những chất thuộc hai họ đó còn được gọi là các tocol. Công thức cấu tạo các tocopherol, tocotrienol nhưsau: