Nồng độ Arsen trong tóc của người dân sử dụng nguồn nước ngầm có ô nhiễm arsen tại một số tỉnh đồng bằng sông hồng và sông Cửu Long

Arsen là nguyên tố tự nhiên, có mặt khắp mọi nơi như trong không khí, đất, thức ăn, nước uống và có thể xâm nhập vào cơ thể theo 3 đường: hô hấp, da và chủ yếu là tiêu hóa. Nhiễm độc arsen xảy ra có thể cấp tính hoặc mạn tính. Nhiễm độc arsen mạn tính thường xảy ra do người dân sử dụng nguồn nước sinh hoạt bị nhiễm arsen với nồng độ cao quá mức cho phép. Khi nhiễm độc arsen, arsen được tích lũy nhiều trong các mô giàu keratin như da, móng, tóc. Kết quả thực hiện Đề án cấp quốc gia ”Giảm thiểu tác hại của arsen  trong  nguồn  nước  sinh  hoạt  ở  Việt Nam” do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì cho thấy: có khoảng 19% số mẫu nước có hàm  lượng  arsen  vượt  quá  Quy  chuẩn  kỹ thuật quốc gia về nước ngầm QCVN 09: 2008/
BTNMT (từ 0,05mg/l trở lên), phân bố ở 792 xã thuộc 95 huyện của 10 tỉnh, thành phố. Dựa trên sự tích lũy của arsen trong tóc của người bị nhiễm arsen mạn tính việc đánh giá là người dân thuộc các hộ gia đình của 10 xã tại 5 tỉnh, thành phố.
Cỡ mẫu cho mỗi xã được tính theo công thức sau:sự phơi nhiễm arsen trong cơ thể người bệnh
ngoài các triệu chứng lâm sàng, một trong những tiêu chuẩn chẩn đoán là xét nghiệm hàm  lượng arsen trong tóc  là hết sức cần thiết. Vì vậy, chúng tôi đã tiên hành “nghiên cứu nồng độ arsen trong tóc của người dân sử dụng nguồn nước ngầm có ô nhiễm arsen tại một số tỉnh đồng bằng sông Hồng và sông Cửu Long”, nơi người dân sử dụng nguồn nước ngầm có ô nhiễm arsen cao trong ăn uống và sinh hoạt.
II.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
Nghiên cứu được tiến hành theo phương pháp mô tả cắt ngang. Chọn chủ đích 5 tỉnh, thành phố là Hà Nội, Hà Nam, Hưng Yên, Đồng Tháp và Tiền Giang, nơi người dân đã và đang sử dụng nguồn nước ngầm có ô nhiễm arsen cao để ăn uống và sinh hoạt dựa theo danh sách kết quả xét nghiệm mẫu nước theo số liệu báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường năm 2008. Đối tượng nghiên cứu Tổng số người dân điều tra tại 10 xã: 200 người/xã x 10 xã = 2000 người. Trên thực tế số liệu điều tra là 2009 người.
Xét nghiệm tóc được thực hiện như sau:Lấy khoảng 1 – 2g tóc vùng sát da ở đỉnh đầu, gáy rồi trộn lẫn với nhau, cho vào túi nilon buộc chặt đưa về phòng xét nghiệm. Định lượng arsen toàn phần trong tóc được tiến hành theo phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử với kỹ thuật hydrua hoá, xét nghiệm tại viện Y học lao động và Vệ sinh môi trường và viện Vệ sinh y tế công cộng – Thành phố Hồ Chí Minh. Tiêu chuẩn đánh giá dựa theo Hướng dẫn chẩn đoán, giám sát và dự phòng nhiễm độc arsen do sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm arsen được Bộ Y tế ban hành kèm theo Quyết định số 2356/QĐ-BYT ngày 02/7/2007 của Bộ trưởng Bộ Y tế.Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 10 năm 2008 đến tháng 5 năm 2010
Kết quả nghiên cứu với cỡ mẫu 2009 người dân tại các tỉnh, thành phố là Hà Nội, Hà Nam, Hưng Yên, Đồng Tháp và Tiền Giang, nơi người dân sử dụng nguồn nước ngầm có tỷ lệ ô nhiễm arsen cao cho thấy: Tỷ lệ người dân có hàm lượng arsen trong tóc cao hơn mức cho phép là 27,2%, trong đó có tới 15,9% người dân có mức arsen > 0,8 mg/kg tóc. Hàm lượng arsen trung bình trong tóc có xu hướng tăng dần theo tuổi. Ở lứa tuổi > 60 có hàm lượng arsen trung bình trong tóc là cao nhất (0,60 ± 0,03 mg/kg tóc), trong khi ở các lứa tuổi khác dao động từ 0,41 – 0,50 mg/kg tóc. Tỷ lệ người dân có kết quả xét nghiệm arsen trong tóc ở mức nhiễm độc ở lứa tuổi > 60 là cao nhất (27,8%), thấp nhất ở lứa tuổi dưới 6 (9,6%). Hàm lượng arsen trung bình trong tóc ở nam cao hơn ở nữ (nam: 0,60 ± 0,03 mg/kg, nữ: 0,46 ± 0,02 mg/kg).