PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ BỎ ĂN UỐNG
PHÁC ĐỒ ĐIỀU TRỊ BỎ ĂN UỐNG
A. Chẩn đoán:
Bỏ ăn uống; hay không chịu ăn uống, là tình trạng người bệnh từ chối sử dụng bất kỳ loại thực phẩm dinh dưỡng nào kéo dài trên 24g mà không có lý dohoặc lý do đưa ra là không hợp lý. Thường gặp trong các rối loạn tâm thần như:giai đoạn trầm cảm, các rối loạn loạn thần; loạn thần kinh chán ăn. Lâm sàng cóbiểu hiện của tình trạng suy dinh dưỡng như sụt cân, mất nước, thiểu niệu hoặcvô niệu, rối loạn ý thức.
B. Chẩn đoán phân biệt:
Không ăn uống được do các bệnh lý đường tiêu hóa hoặc thần kinh.
C. Cận lâm sàng:
Công thức máu, đường máu, ion đồ/máu, chức năng gan, chức năng thận.
D. Xử trí:
1. Cho nhập viện.
2. Chăm sóc cấp 1:
a. Khuyên bảo: thân nhân cùng với nhân viên y tế khuyên bảo bệnh nhântheo y lệnh của bác sĩ.
b. Đút ăn: thân nhân hoặc nhân viên y tế đút ăn cho bệnh nhân; thân nhân cóthể cùng ngồi ăn để tạo bầu không khí.
c. Để sẵn thức ăn: để sẵn các loại thực phẩm trong tầm tay, để bệnh nhân cóthể tự ăn và uống.
d. Truyền tĩnh mạch: sử dụng các loại dung dịch điện giải đẳng trương hoặcdung dịch đường 5-30% (có thể kèm insulin) hoặc các loại dung dịchalbumin. Có thể dùng các loại dung dịch bicarbonat, canxi gluconate,canxi clorua để điều chỉnh cân bằng nội môi. Đảm bảo lượng nước tiểu >500ml/24 giờ.
e. Trường hợp vô niệu: sử dụng dung dịch Manitol 20%, hoặc Furosemide.
f Đặt ống thông mũi-dạ dày nuôi ăn bằng các thực phẩm được xay nghiền.
3. Hoá dược:
Giai đoạn trầm cảm: dùng các loại thuốc chống trầm cảm như amitriptyline, fluoxetin (hoặc các loại thuốc khác trong nhóm ức chế tái hấp thu chọn lọcserotonin), hoặc các thuốc an thần kinh thế hệ thứ hai như olanzapine,quetiapine, hoặc các thuốc điều hòa khí sắc như lamotrigine, tùy theo chẩn đoángiai đoạn trầm cảm cụ thể thuộc nhóm rối loạn nào trên lâm sàng.
Các rối loạn loạn thần: (bao gồm rối loạn loạn thần cấp tính, tâm thần phân liệt, và các tình trạng loạn thần khác). Sử dụng các thuốc chống loạn thần thế hệthứ nhất và thứ hai như haloperidol, levomepromazine, olanzapine, risperidone,clozapine, v.v…
Loạn thần kinh chán ăn: điều chỉnh cân bằng nước-điện giải, các rối loạn chuyển hóa, thuốc chống trầm cảm, liệu pháp tâm lý nhận thức hành vi.
Các thuốc sử dụng và liều sử dụng xem phụ lục Thuốc SSRI và SNRI khuyến cáo nên sử dụng đầu tiên
4. Choáng điện:
Sau khi sử dụng thuốc và các biện pháp tâm lý không có hiệu quả trong 15 ngày, mà bệnh nhân vẫn không chịu ăn uống.
5. Theo dõi:
a. Dấu hiệu sinh tồn: 2 lần/ngày.
b. Lượng nhập-xuất /24 giờ: lượng thức ăn, nước uống, và lượng nước tiểu.
c. Theo dõi trọng lượng cơ thể 2 lần/tuần.
Cận lâm sàng: Công thức máu, đường máu, ion đồ/máu, chức năng gan, chức năng thận.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Robert E. Hales, (2008), textbook of psychiatry, 5th.
2. Kaplan & Sadock’s Synopsis of Psychiatry (2010)
3. International Classification of Diseases – 10 (1995)