PHÂN LẬP HAI PROTOBERBERIN ALKALOID TỪ LOÀI BÌNH VÔI CAM BỐT (STEPHANIA CAMBODICA GAGNEP. MENISPERMACEAE)
PHÂN LẬP HAI PROTOBERBERIN ALKALOID TỪ LOÀI BÌNH VÔI CAM BỐT (STEPHANIA CAMBODICA GAGNEP. MENISPERMACEAE)
Mã Chí Thành , Trần Hùng
TÓM TẮT
Mục tiêu: Chiết xuất, phân lập các alkaloid của Bình vôi Cam bốt để định hướng cho các nghiên cứu tiếp theo về’tiêu chuẩn hoá dược liệu, tác dụng dược lý hay ứng dụng trong thực tế của dược liệu này.
Nguyên liệu và phương pháp nghiên cứu: củ Bình vôi Cam bốt thu hái tại tỉnh An giang (02/2007), phơi khô roi xay nhỏ đến dạng bột thô. Từ 50 kg dược liệu tươi thu được 4,5 kg bột thô.
Chiết xuất và phân lập: Dược liệu được ngâm kiệt với con citric 5% ở nhiệt độ phòng. Các phân đoạn được phân táchbằngphânbố lỏng- lỏngvới dung môi CHClstheo gradient pH. Việcphân lập cácchấttinh
khiết được thực hiện bằng các phương pháp sắc ký cột chân không, sắc ký cột cổ điển trên Silica gel và Sephadex và bằng kết tinh phân đoạn. Câu trúc các chất phân lập được xác định bằng các dữ liệu phô ổ MS, NMR.
Kết quả: Từ 4,5 kg nguyên liệu thô của củ Bình vôi Cam bốt đã thu được alkaloid toàn phần. Từ cao chiết này đã thu được 5 phân đoạn theo thứ tự là A (167 g), B (85 g), C (13 g), D (14 g), E (22 g) và F (102 g). Từ các phân đoạn này 8 hợp chất tinh khiết đã được phân lập. Trong đó, câu trúc của 2 chất phân lập được xác định là palmatin và jatrorrhizin.
Kết luận: Từ củ Bình vôi Cam bốt (S. cambodica Gagnep. Menispermaceae) đã phân lập được 2 hợp chất có cấu trúc protoberberin. Đây là lần đầu tiên palmatin và jatrorrhizin được báo cáo trong loài này. Việc phân lập và xác định cấu trúc các alkaloid khác vẫn đang được tiến hành.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Chi Stephania (chi Bình vôi, chi Lõi tiền) họ Tiết dê (Menispermaceae) có nhiều loài được sử dụng trong y học cổ truyền nhiều nước và trong y học hiện đại(1).
Y học hiện đại đã chứng minh các alkaloid phân lập từ các loài thuộc chi Stephania có nhiều tác dụng dược lý hữu ích như rotundin dùng làm thuốc an thần, mất ngủ, cycleanin làm thuốc hạ sốt chống viêm, stepharin có tác dụng ức chế men cholinesterase, dehydroremerin, cepharanthin, tetrandrin có hoạt tính kháng viêm, hạ huyết áp, có tác dụng chẹn dòng calci và gây tê bề mặt(1’3’5).
Bình vôi Cam bốt (Stephania cambodica Gagnep.) là một loài thuộc chi Stephania phân bố’ tại khu vực An giang với trữ lượng tương đối lớn(8). Thành phần hoá học của loài này hầu như chưa được biết tới. Trong hướng nghiên cứu về các cây thuốc thuộc chi Stephania có ở các tỉnh phía nam, chúng tôi đặt vấn đề nghiên cứu chiết xuất phân lập các chất có trong loài Stephania cambodica Gagnep. nhằm làm tiền đề cho các nghiên cứu tiêu chuẩn hoá dược liệu, khảo sát tác dụng dược lý cũng như hướng ứng dụng của cây thuốc này.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất