Phân tích đặc điểm lâm sàng, vi sinh và sử dụng kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn huyết do Klebsiella pneumoniae và Escherichia coli tại Viện Huyết học-Truyền máu Trung ương
Phân tích đặc điểm lâm sàng, vi sinh và sử dụng kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn huyết do Klebsiella pneumoniae và Escherichia coli tại Viện Huyết học-Truyền máu Trung ương.Nhiễm khuẩn huyết là một trong những nguyên nhân hàng đầu làm gia tăng gánh nặng bệnh tật và tử vong [87]. Những năm gần đây, tỷ lệ căn nguyên gây nhiễm khuẩn huyết dần dịch chuyển về vi khuẩn gram âm, trong đó, Klebsiella pneumoniae và Escherichia coli là 2 căn nguyên gây bệnh chính [42]. Thách thức lớn nhất trong điều trị nhiễm khuẩn do vi khuẩn gram âm chính là sự gia tăng tình trạng đề kháng kháng sinh. Tháng 2 năm 2017, Tổ chức Y tế Thế giới đã công bố danh sách các vi khuẩn cần ưu tiên phát triển các loại kháng sinh mới do tình trạng kháng thuốc đáng báo động.
Trong danh sách này, chủng vi khuẩn Enterobacteriaceae kháng cephalosporin thế hệ hoặc kháng carbapenem được xếp vào ưu tiên hàng đầu [128]. Tại Việt Nam, một sốnghiên cứu về nhiễm khuẩn huyết cũng cho thấytỷ lệ vi khuẩn đề kháng kháng sinh đã ở mức đáng báo động [10], [40], [129].
Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương (VHH) là bệnh viện tuyến cao nhất trong lĩnh vực khám chữa bệnh chuyên khoa huyết học. Bệnh nhân điều trị tại viện có nhiều yếu tố nguy cơ nhiễm khuẩn như nằm viện dài ngày, sử dụng nhiều kháng sinh,hóa chất, thuốc ức chế miễn dịch hay xạ trị. Nhiễm khuẩn huyết là nhiễm khuẩn phổbiến nhất tại viện (78,8%), trong đó, K. pneumoniae và E. coli là 2 căn nguyên gây bệnh chủ yếu [5]. Báo cáo năm 2015 cho thấy tỷ lệ đề kháng của các vi khuẩn với kháng sinh nhóm cephalosporin thế hệ 3 hoặc 4 lên tới 40% và tỷ lệ sinh ESBL là 52,9% [5]. Điều này gây khó khăn cho nhà lâm sàng trong việc lựa chọn kháng sinh, đặc biệt trên đối tượng bệnh nhân đặc thù này. Xuất phát từ thực tế trên, chúng tôi thực hiện đề tài “Phân tích đặc điểm lâm sàng, vi sinh và sử dụng kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn huyết do Klebsiella pneumoniae và Escherichia coli tại Viện Huyết học-Truyền máu Trung ương” với 3 mục tiêu:
1. Phân tích đặc điểm lâm sàng và đặc điểm đề kháng kháng sinh trên bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết do K. pneumoniae và/hoặc E. coli tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương
2. Phân tích đặc điểm phác đồ kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn huyết do K. pneumoniae và/hoặc E. coli tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương.
3. Phân tích các yếu tố liên quan của nhiễm khuẩn huyết do K. pneumoniaevà/hoặc E. coli kháng kháng sinh tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương
Kết quả của đề tài hy vọng cung cấp được hình ảnh khái quát về đặc điểm bệnh nhân và đặc điểm kháng thuốc trong 2 năm gần đây, đồng thời phân tích được một số khía cạnh của việc sử dụng kháng sinh trên bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết tại viện. Ngoài ra, chúng tôi mong muốn xác định được một số yếu tố liên quan đến nhiễm vi khuẩn kháng thuốc nhằm cung cấp thêm căn cứ để bác sỹ lâm sàng lựa chọn kháng sinh trong bối cảnh tình trạng kháng thuốc kháng sinh đang gia tăng hiện nay
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………………………………………….. 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN …………………………………………………………………………….. 3
1.1. Nhiễm khuẩn huyết ………………………………………………………………………………….. 3
1.1.1. Định nghĩa về nhiễm khuẩn huyết ………………………………………………………… 3
1.1.2. Phân loại nhiễm khuẩn huyết ……………………………………………………………….. 3
1.1.3. Triệu chứng lâm sàng và chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết …………………………. 4
1.1.4. Dịch tễ nhiễm khuẩn huyết ………………………………………………………………….. 5
1.2. Nhiễm khuẩn huyết do căn nguyên họ trực khuẩn đường ruột
Enterobacteriaceae ………………………………………………………………………………………… 7
1.2.1. Đặc điểm đề kháng kháng sinh của vi khuẩn …………………………………………. 7
1.2.2. Phác đồ kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn huyết ……………………………………… 9
1.3. Nhiễm khuẩn huyết ở bệnh nhân huyết học ……………………………………………….. 16
1.3.1. Yếu tố nguy cơ nhiễm khuẩn huyết ở bệnh nhân huyết học……………………. 16
1.3.2. Căn nguyên gây nhiễm khuẩn huyết thường gặp ở bệnh nhân huyết học …. 19
1.3.3. Đặc điểm đề kháng kháng sinh của vi khuẩn gây nhiễm khuẩn huyết ở bệnh
nhân huyết học ………………………………………………………………………………………….. 20
1.3.4. Điều trị nhiễm khuẩn huyết ở bệnh nhân huyết học ………………………………. 21
1.3.5. Vài nét về nhiễm khuẩn huyết trên bệnh nhân huyết học tại Viện Huyết học
Truyền máu Trung ương …………………………………………………………………………….. 24
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ………………….. 26
2.1. Đối tượng nghiên cứu …………………………………………………………………………….. 26
2.2. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………………………………. 26
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ……………………………………………………………………….. 26
2.2.2. Quy trình thu thập dữ liệu ………………………………………………………………. 26
2.2.3. Chỉ tiêu nghiên cứu ……………………………………………………………………….. 27
2.2.4. Một số quy ước trong nghiên cứu ……………………………………………………. 29
2.2.5. Một số tiêu chí đánh giá …………………………………………………………………. 31
2.3. Phương pháp xử lý số liệu ……………………………………………………………………….. 32
Trung tâm DI&ADR Quốc gia – Tài liệu chia sẻtại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ………………………………………………………… 34
3.1. Đặc điểm bệnh nhân và đặc điểm đề kháng trong mẫu nghiên cứu ………………. 34
3.2. Đặc điểm phác đồ kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn huyết do K. pneumoniae và
E. coli trong mẫu nghiên cứu …………………………………………………………………………. 43
3.3. Phân tích các yếu tố liên quan đến nhiễm khuẩn huyết do K. pneumoniae hoặc
E. coli kháng cephalosporin thế hệ 3 hoặc thế hệ 4 …………………………………………… 51
PHẦN 4: BÀN LUẬN …………………………………………………………………………………….. 55
4.1. Phân tích đặc điểm lâm sàng và đặc điểm đề kháng kháng sinh trên bệnh nhân
nhiễm khuẩn huyết do K. pneumoniae và E. coli………………………………………………. 55
4.1.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân ………………………………………………………. 55
4.1.2. Đặc điểm đề kháng của vi khuẩn …………………………………………………….. 57
4.2. Phân tích đặc điểm phác đồ kháng sinh điều trị nhiễm khuẩn huyết do K.
pneumoniae và/hoặc E. coli tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương …………… 61
4.3. Phân tích các yếu tố liên quan của nhiễm khuẩn huyết do K. pneumoniae
và/hoặc E. coli kháng kháng sinh tại Viện Huyết học Truyền máu Trung ương……. 66
4.4. Một số ưu điểm và hạn chế của nghiên cứu ……………………………………………….. 68
4.4.1. Ưu điểm của nghiên cứu ………………………………………………………………… 68
4.4.2. Hạn chế của nghiên cứu …………………………………………………………………. 69
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ …………………………………………………………………………. 70
TÀI LIỆU THAM KHẢO
CÁC PHỤ LỤC