Phân tích hiệu quả triển khai và mở rộng chương trình kháng sinh dự phòng tại khoa Phẫu thuật lồng ngực, Bệnh viện Bạch Mai
Phân tích hiệu quả triển khai và mở rộng chương trình kháng sinh dự phòng tại khoa Phẫu thuật lồng ngực, Bệnh viện Bạch Mai.Nhiễm khuẩn vết mổ là một trong những loại nhiễm khuẩn bệnh viện phổ biến nhất, trở thành một gánh nặng lớn đối với hệ thống y tế và người bệnh do làm tăng nguy cơ tỷ vong, kéo dài thời gian nằm viện và tăng chi phí điều trị, đặc biệt tại những nước đang phát triển [26]. Trong phẫu thuật lồng ngực-mạch máu nói chung và phẫu thuật phổi nói riêng, tỷ lệ nhiễm khuẩn vết mổ có thể lên tới 6,1% [116], và các biến chứng này làm tăng 31% nguy cơ tử vong [126].
Kháng sinh dự phòng đã được chứng minh là một trong những biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa nhiễm khuẩn vết mổ, khi được lựa chọn phù hợp với tác nhân gây nhiễm khuẩn vết mổ, được sử dụng với liều, thời điểm và thời gian phù hợp [34]. Tuy nhiên trên thực tế, tình trạng lạm dụng kháng sinh trong ngoại khoa và sử dụng kháng sinh dự phòng không hợp lý vẫn còn phổ biến tại Việt Nam và trên thế giới. Nghiên cứu tại 36 bệnh viện tại Viêt Nam cho thấy tỷ lệ sử dụng kháng sinh ngoại khoa không hợp lý lên tới 43% [136]. Tại khoa Phẫu thuật lồng ngực, bệnh viện Bạch Mai, trước khi triển khai chương trình KSDP, không có bệnh nhân nào được đưa liều kháng sinh trước thời điểm rạch da và 100% bệnh nhân được sử dụng kháng sinh sau phẫu thuật kéo dài trên 24 giờ [12]. Điều đó cho thấy sự cần thiết của việc triển khai chương trình kháng sinh dự phòng trong chương trình quản lý kháng sinh tại bệnh viện nhằm tối ưu hóa việc sử dụng kháng sinh trong ngoại khoa.
Trong bối cảnh đó, khoa Phẫu thuật lồng ngực, Bệnh viện Bạch Mai đã là đơn vịtiên phong tại Bệnh viện Bạch Mai xây dựng và triển khai chương trình kháng sinh dựphòng với sự tham gia tích cực của đội ngũ dược sĩ lâm sàng. Giai đoạn triển khai thí điểm chương trình trên một số đối tượng bệnh nhân phẫu thuật sạch, sạch-nhiễm tại khoa đã bước đầu cho thấy tác động trong việc đảm bảo hiệu quả dự phòng nhiễm khuẩn vết mổ cũng như giảm thiểu chi phí cho bệnh nhân [12]. Tháng 9/2018, Quy trình sửdụng kháng sinh dự phòng tại Khoa Phẫu thuật lồng ngực được chính thức ban hành theo Quyết định số 2800/QĐ-BM của Giám đốc bệnh viện Bạch Mai. Những thành công bước đầu của chương trình kháng sinh dự phòng tại khoa Phẫu thuật lồng ngực đã đặt ra yêu cầu tiếp tục đánh giá hiệu quả dài hạn của chương trình kháng sinh dự phòng, đồng thời mở rộng chương trình trên các đối tượng bệnh nhân đa dạng, phức tạp hơn.
Trên cơ sở đó, chúng tôi tiến hành đề tài “Phân tích hiệu quả triển khai và mở rộng chương trình kháng sinh dự phòng tại khoa Phẫu thuật lồng ngực, Bệnh viện Bạch Mai” với hai mục tiêu:
1. Đánh giá hiệu quả chương trình kháng sinh dự phòng tại khoa Phẫu thuật lồng ngực, Bệnh viện Bạch Mai
2. Xây dựng phác đồ kháng sinh dự phòng trên bệnh nhân phẫu thuật xâm lấn phổi và bước đầu phân tích hiệu quả phác đồ tại khoa Phẫu thuật lồng ngực, Bệnh viện Bạch Mai
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………………………. 1
Chương 1: TỔNG QUAN ……………………………………………………………………………… 3
1.1. Tổng quan về nhiễm khuẩn vết mổ và nhiễm khuẩn vết mổ trong phẫu thuật
lồng ngực và phẫu thuật phổi ……………………………………………………………………….. 3
1.2. Tổng quan về kháng sinh dự phòng trong phẫu thuật lồng ngực và phẫu thuật
phổi…………………………………………………………………………………………………………… 9
1.3. Triển khai chương trình kháng sinh dự phòng trong chương trình quản lý kháng
sinh tại bệnh viện ……………………………………………………………………………………… 12
1.4. Vài nét về khoa Phẫu thuật lồng ngực, bệnh viện Bạch Mai …………………….. 17
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …………………… 19
2.1. Đối tượng nghiên cứu ………………………………………………………………………….. 19
2.2. Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………………………… 22
2.3. Đạo đức trong nghiên cứu ……………………………………………………………………. 28
2.4. Kỹ thuật xử lý và phân tích số liệu ………………………………………………………… 28
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU …………………………………………………………. 29
3.1. Đánh giá hiệu quả chương trình KSDP tại khoa PTLN ……………………………. 29
3.2. Xây dựng phác đồ kháng sinh dự phòng trên bệnh nhân phẫu thuật xâm lấn phổi
và bước đầu phân tích hiệu quả phác đồ tại khoa Phẫu thuật lồng ngực, Bệnh viện
Bạch Mai …………………………………………………………………………………………………. 33
Chương 4: BÀN LUẬN……………………………………………………………………………….. 52
4.1. Hiệu quả chương trình KSDP tại khoa PTLN …………………………………………. 52
4.2. Xây dựng phác đồ kháng sinh dự phòng trên bệnh nhân phẫu thuật xâm lấn phổi
và bước đầu phân tích hiệu quả phác đồ tại khoa Phẫu thuật lồng ngực, Bệnh viện
Bạch Mai …………………………………………………………………………………………………. 58
4.3. Một số ưu điểm và hạn chế của nghiên cứu ……………………………………………. 68
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………………………. 70
KIẾN NGHỊ …………………………………………………………………………………………………. 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1 Thang điểm ASA đánh giá tình trạng bệnh nhân trước phẫu thuật …………….. 6
Bảng 1.2 Phân loại phẫu thuật theo CDC ……………………………………………………………… 7
Bảng 1.3 Chỉ số nguy cơ nhiễm khuẩn vết mổ NNIS …………………………………………….. 8
Bảng 1.4 Các biện pháp phòng ngừa NKVM ………………………………………………………… 9
Bảng 3.1.Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu …………………………………………………… 29
Bảng 3.2. Đặc điểm phẫu thuật của mẫu nghiên cứu ……………………………………………. 30
Bảng 3.3. Hiệu quả dự phòng NKVM và hiệu quả kinh tế của chương trình KSDP …. 32
Bảng 3.4. Kết quả phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tuân thủ quy trình KSDP ……. 33
Bảng 3.5. Khuyến cáo về chỉ định KSDP trong phẫu thuật xâm lấn phổi ……………….. 34
Bảng 3.6. Khuyến cáo về phác đồ KSDP trong phẫu thuật xâm lấn phổi ………………… 35
Bảng 3.7. Tiêu chuẩn lựa chọn và loại trừ bệnh nhân tham gia nghiên cứu trong các RCT
về hiệu quả KSDP trong phẫu thuật phổi ……………………………………………………………. 37
Bảng 3.8. Các yếu tố nguy cơ độc lập liên quan tới NKVM trên bệnh nhân phẫu thuật
phổi ……………………………………………………………………………………………………………….. 38
Bảng 3.9. Đặc điểm chung của bệnh nhân phẫu thuật xâm lấn phổi tại khoa PTLN …. 39
Bảng 3.10. Đặc điểm phẫu thuật trên bệnh nhân phẫu thuật xâm lấn phổi ………………. 40
Bảng 3.11. Đặc điểm nhiễm khuẩn sau phẫu thuật trên bệnh nhân phẫu thuật xâm lấn
phổi tại khoa PTLN …………………………………………………………………………………………. 42
Bảng 3.12. Thời điểm đưa liều kháng sinh đầu tiên trong ngày phẫu thuật và thời gian
sử dụng kháng sinh trên bệnh nhân phẫu thuật sạch-nhiễm …………………………………… 43
Bảng 3.13. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu ………………………………………………… 47
Bảng 3.14. Đặc điểm phẫu thuật của mẫu nghiên cứu ………………………………………….. 48
Bảng 3.15. Đặc điểm sử dụng kháng sinh của mẫu nghiên cứu ……………………………… 49
Bảng 3.16. Hiệu quả dự phòng NKVM và hiệu quả kinh tế của phác đồ KSDP ……….