Phân tích hoạt động sử dụng kháng sinh trong điều trị nội trú tại bệnh viện Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam năm 2013

Phân tích hoạt động sử dụng kháng sinh trong điều trị nội trú tại bệnh viện Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam năm 2013.Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con ngƣời và của toàn xã hội, chăm sóc sức khỏe cho toàn dân là chiến lƣợc y tế hàng đầu của mỗi quốc gia, là mối quan tâm lớn của Đảng và nhà nƣớc ta. Sử dụng thuốc trong phòng và chữa bệnh với mục đích cải thiện về chất lƣợng cuốc sống cho bệnh nhân là công việc hết sức quan trọng của ngƣời thầy thuốc, việc sử dụng thuốc không hiệu quả và bất hợp lý là một vấn đề có phạm vi ảnh hƣởng rộng ở khắp mọi cấp độ chăm sóc y tế, đặc biệt điều trị bằng kháng sinh không hợp lý không chỉ gây tăng chi phí mà còn làm tăng sự đề kháng kháng sinh trong cộng đồng. Sử dụng kháng sinh hợp lý đã và đang là mối quan tâm lớn của ngành Y tế nƣớc ta. Trong những nǎm gần đây, nhiều chƣơng trình cấp quốc gia phục vụ cho mục tiêu này đã đƣợc tiến hành. Vấn đề vi khuẩn kháng kháng sinh ngày càng tăng, thực trạng kháng kháng sinh đã mang tính toàn cầu và đặc biệt nổi trội ở các nƣớc đang phát triển.

Các bệnh nhiễm khuẩn đƣờng hô hấp, các bệnh lây truyền qua đƣờng tình dục và nhiễm khuẩn bệnh viện, là các nguyên nhân hàng đầu có tỷ lệ mắc phải và tử vong cao ở các nƣớc đang phát triển. Việc kiểm soát các loại bệnh này đã và đang chịu tác động bất lợi của sự phát triển và lan truyền tình trạng kháng kháng sinh của vi khuẩn [19], [21], [29].
Việt Nam là nƣớc đang phát triển, các bệnh nhiễm khuẩn là bệnh mắc phải nhiều nhất, có nhiều yếu tố làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh nhiễm khuẩn nhƣ sự đô thị hóa, sự thay đổi và ô nhiễm môi trƣờng…việc sử dụng Kháng sinh để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn này là hết sức cần thiết. Hàng năm Việt Nam đã chi hàng tỷ USD cho dƣợc phẩm, theo số liệu thống kê năm 2009 Việt Nam đã chi khoảng 1,2 tỷ USD. Dự kiến năm 2016, chi phí này sẽ tăng lên trên 2 tỷ USD, trong những năm 2009, 2010 kháng sinh luôn chiếm từ 37% đến 38% trên tổng tiền thuốc sử dụng tại các bệnh viện trên cả nƣớc, trong 12.588 số đăng ký thuốc tân dƣợc, kháng sinh có 2.691 số (chiếm 21,4%) [24]. Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý và việc lạm dụng kháng sinh đã làm tăng tỷ lệ vi khuẩn đề kháng2 với kháng sinh, vi khuẩn càng phơi nhiễm nhiều với kháng sinh thì sức ép về việc nghiên cứu tìm ra kháng sinh mới càng lớn, nhƣng trên thực tế 10 năm gần đây việc nghiên cứu đầu tƣ phát triển thuốc kháng sinh mới gần nhƣ bất động.
Trƣớc tình hình khan hiếm các loại kháng sinh mới trên thị trƣờng, kháng sinh cũ thì không ngừng bị vi khuẩn đề kháng và làm mất hiệu lực, việc sử dụng kháng sinh hợp lý là một trong những biện pháp tối ƣu nhằm bảo vệ hiệu lực của các kháng sinh hiện có. Việc giám sát sử dụng kháng sinh hợp lý luôn là một trong những mục tiêu quan trọng trong công tác quản lý sử dụng thuốc tại các bệnh viện.
Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam là bệnh viện đa khoa phục vụ các bệnh nhân khu vực miền trung và Tây nguyên, thƣờng xuyên tiếp nhận các bệnh nặng, nhiều bệnh nhân nhiễm trùng, nên thuốc dùng điều trị tại bệnh viện đa số chỉ định kháng sinh, tỷ lệ dùng kháng sinh trung bình chiếm khoảng 40% trên tổng chi phí thuốc điều trị nội trú. Vì vậy nghiên cứu quản lý sử dụng kháng sinh trong điều trị nội trú tại bệnh viện là vấn đề cấp bách. Đề tài “ Phân tích hoạt động sử dụng kháng sinh trong điều trị nội trú tại bệnh viện Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam năm 2013” đƣợc tiến hành với các mục tiêu cụ thể sau:
1. Phân tích cơ cấu danh mục kháng sinh trong điều trị nội trú tại Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam năm 2013
2. Khảo sát hoạt động kê đơn và sử dụng thuốc kháng sinh trong điều trị nội trú của Bệnh viện đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam năm 2013.
Từ đó đề xuất một số kiến nghị với mong muốn góp phần nâng cao công
tác quản lý sử dụng kháng sinh tốt hơn tại bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng Quảng
Nam

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chƣơng
1 TỔNG QUAN 3
1.1 Khái quát về phân loại kháng sinh 3
1.2. Nguyên tắc sử dụng kháng sinh 5
1.3 Thực trạng sử dụng kháng sinh và kháng kháng sinh. 14
1.4 Tổng quan về công tác Dƣợc bệnh viện. 16
1.4.1 Chức năng nhiệm vụ của khoa Dƣợc 16
1.4.2 Hội đồng thuốc và điều trị và vai trò trong quản lý sử dụng
thuốc bệnh viện 18
1.5 Quản lý sử dụng thuốc tại bệnh viện 21
1.5.1 Quá trình sử dụng và quản lý sử dụng thuốc trong bệnh viện 21
1.5.2 Khái niệm về cung ứng thuốc 22
1.6
Tổng quan các đề tài đã nghiên cứu trong quản lý sử dụng
thuốc và sử dụng thuốc kháng sinh tại các bệnh viện và hƣớng
nghiên cứu của đề tài.
22
1.7 Khái quát về Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam. 24
1.7.1 Một vài nét về Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam. 24
1.7.2 Vài nét về khoa dƣợc – Bệnh viện đa khoa trung ƣơng Quảng
Nam. 25
1.7.3 Mô hình bệnh tật bệnh viện 27
Chƣơng
2 ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 28
2.1 Đối tƣợng nghiên cứu 28
2.2 Địa điểm nghiên cứu, thời gian nghiên cứu. 28
2.3 Phƣơng pháp nghiên cứu 28
2.4 Các chỉ tiêu nghiên cứu 31
2.5 Xử lý và phân tích dữ liệu 32
Chƣơng
3 KÊT QUẢ NGHIÊN CỨU 35
3.1 Phân tích cơ cấu danh mục kháng sinh trong điều trị nội trú
Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam giai đoạn 2013 353.1.1 Phân tích Cơ cấu danh mục thuốc đã sử dụng tại Bệnh viện
theo nhóm tác tác dụng dƣợc lý . 35
3.1.2 Phân tích cơ cấu danh mục thuốc kháng sinh điều trị nội trú
Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam năm 2013 36
3.1.2.1 Cơ cấu danh mục kháng sinh Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng
Quảng Nam năm 2013 36
3.1.2.2 Phân tích cơ cấu kháng sinh sử dụng trong điều trị nội trú năm
2013 38
3.1.2.3 Cơ cấu kháng sinh nhóm β- lactam và phân nhóm
cephalosporin sử dụng trong điều trị nội trú năm 2013 40
3.1.2.4 Phân tích chi phí kháng sinh so với tổng tiền thuốc sử dụng
trong điều trị nội trú năm 2013 44
3.1.2.5 Phân tích cơ cấu kháng sinh xếp theo dạng bào chế và theo
nƣớc sản xuất. 44
3.1.3 Phân tích ABC các thuốc KS sử dụng điều trị nội trú trong
năm 2013 46
3.1.3.1 Phân tích ABC các thuốc KS sử dụng trong năm 2013 theo
hoạt chất, nồng độ, hàm lƣợng 46
3.1.3.2 Phân tích cơ cấu thuốc kháng sinh tiêu thụ trong nhóm A 49
3.1.4 Đánh giá tính hợp lý của danh mục kháng sinh 50
3.2
Khảo sát hoạt động quản lý sử dụng kháng sinh thông qua hồ
sơ bệnh án điều trị nội trú Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng
Quảng Nam giai đoạn 2013
52
3.2.1 Cơ cấu các loại thuốc kháng sinh và chi phí sử dụng trong
bệnh án nghiên cứu 52
3.2.2 Lựa chọn và sử dụng kháng sinh của 400 bệnh án điều trị nội
trú tại Bệnh viện Đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam năm 2013 53
3.2.2,1 Phân tích chi phí và tỷ lệ hoạt chất các nhóm thuốc kháng sinh
sử dụng trong mẫu nghiên cứu 53
3.2.2.2 Thời gian điều trị trung bình của mẫu bệnh án nghiên cứu 55
3.2.2.3 Thời gian điều trị kháng sinh trung bình của mẫu bệnh án
nghiên cứu 56
3.2.2.4 Khoảng cách đƣa liều của các kháng sinh trong bệnh án
nghiên cứu 56
3.2.2.5 Liều dùng kháng sinh sử dụng trong bệnh án nghiên cứu: 583.2.2.6 Tƣơng tác thuốc trong các mẫu nghiên cứu 58
3.2.2.7 Tỷ lệ bệnh án đƣợc làm kháng sinh đồ trong mẫu nghiên cứu 60
3.2.2.8 Sự thay đổi kháng sinh trong quá trình điều trị 62
3.2.2.9 Các phát đồ kết hợp kháng sinh trong bệnh án nghiên cứu 62
3.2.2.10 Khảo sát một số bệnh án nghiên cứu có làm kháng sinh đồ và
có số ngày điều trị kéo dài. 62
3.3
Khảo sát hoạt động quản lý sử dụng kháng sinh trong điều trị
nội trú tại bệnh viện đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam năm
2013.
64
3.3.1 Thực hiện các quy chế kê đơn khi sử dụng thuốc kháng sinh 64
3.3.2 Quy trình cấp phát thuốc kháng sinh cho bệnh nhân nội trú 64
3.3.3 Hoạt động quản lý thông tin thuốc, dƣợc lâm sàng và cảnh
giác dƣợc trong quản lý sử dụng kháng sinh 67
Chƣơng
4 BÀN LUẬN 72
4.1
Bàn luận về cơ cấu thuốc kháng sinh đã sử dụng trong danh
mục thuốc bệnh viện đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam năm
2013
72
4.2 Bàn luận về hoạt động sử dụng kháng sinh trong mẫu nghiên
cứu 74
4.3 Bàn luận về các hoạt động quản lý sử dụng kháng sinh tại
bệnh viện đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam. 76
KẾT LUẬN 82
KIẾN NGHỊ 8

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1 Các kháng sinh nhóm β-lactam…..………………….……..…………..3
Bảng 1.2. Các kháng sinh nhóm Quinolon………………….………………..…..4
Bảng 1.3.Cơ cấu nhân lực của bệnh viện đa khoa TW Quảng Nam…………….25
Bảng 1.4.Nhân lực khoa dƣợc bệnh viện đa khoa TW Quảng Nam…………….26
Bảng 2.5. Phân bố cở mẫu nghiên cứu …………………………………………. 31
Bảng 3.6: Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện theo nhóm
tác dụng dƣợc lý …………………………………………………………………………………….35
Bảng 3.7 : Cơ cấu danh mục nhóm kháng sinh điều trị nội trú trong
danh mục kháng sinh bệnh viện đƣợc phê duyệt năm 2013 ……….……..……37
Bảng 3.8: Cơ cấu danh mục nhóm kháng sinh sử dụng điều trị nội trú
tại bệnh viện đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam năm 2013 ……………..………39
Bảng 3.9. Cơ cấu các kháng sinh β-lactam trong điều trị nội trú bệnh
viện đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam năm 2013…………………………………….41
Bảng 3.10. Cơ cấu các kháng sinh trong phân nhóm Cephalosporin sử dụng điều
trị nội trú năm 2013………………………………………..……………….…..42
Bảng 3.11: Tỷ lệ kinh phí KS / tổng tiền thuốc sử dụng điều trị nội trú……….44
Bảng 3.12: Cơ cấu danh mục kháng sinh bệnh viện năm 2013 theo dạng bào
chế và theo nƣớc sản xuất ………………………….….…….…………………44
Bảng 3.13: Cơ cấu thuốc kháng sinh sử dụng điều trị nội trú trong
năm 2013 (theo dạng bào chế và theo nƣớc sản xuất )………………………….45
Bảng 3.14: Cơ cấu thuốc kháng sinh tiêu thụ theo phân tích ABC
(theo hoạt chất, nồng độ, hàm lƣợng)………………………………..………….47
Bảng 3.15: Cơ cấu thuốc KS tiêu thụ trong nhóm A…………………………….49
Bảng 3.16. Mô hình bệnh tật tại BVĐK TW Quảng Nam năm 2013……………50
Bảng 3.17: Tỷ lệ tiền KS sử dụng / tổng tiền thuốc (400 bệnh án nghiên cứu)…52Bảng 3.18: Cơ cấu nhóm thuốc kháng sinh sử dụng trong mẫu nghiên cứu
( theo nguồn gốc sản xuất )……………………………………………………..53
Bảng 3.19: Tỷ lệ % hoạt chất các nhóm thuốc KS sử dụng điều trị
trong mẫu nghiên cứu…………………………………………….…………….54
Bảng 3.20: Thời gian điều trị trung bình ………………………………………55
Bảng 3.21 : Thời gian điều trị KS trung bình …………………..………………56
Bảng 3.22 : Đánh giá về khoảng cách đƣa liều…………………………………..57
Bảng 3.23: Đánh giá về liều dùng ……………………………………………….58
Bảng 3.24: Mức độ tƣơng tác giữa các kháng sinh phối hợp……………………59
Bảng 3.25: tỷ lệ bệnh án tƣơng tác giữa các kháng sinh phối hợp……………..60
Bảng 3.26: Tỷ lệ bệnh án đƣợc làm kháng sinh đồ …………………………..…61
Bảng 3.27. Sự thay đổi kháng sinh trong quá trình điều trị……………………..61
Bảng 3.28: Tỷ lệ kết hợp kháng sinh trong mẫu nghiên cứu ……………………62
Bảng 3.29. Khảo sát bệnh án có làm kháng sinh đồ………………………..….63
Bảng 3.30. Khảo sát bệnh án có ngày điều trị kéo dài……………………….…63
Bảng 3.31. Thực hiện các quy chế khi sử dụng thuốc kháng sinh……………….64
Bảng 3.32. Sai sót trong quá trình cấp phát năm 2013………………………………….67
Bảng 3.33. Bảng phân công nhiệm vụ thực hiện DLS năm 2013………..…….69
Bảng 3.34. Kết quả một số hoạt động thông tin thuốc năm 2013……………………71DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Quá trình sử dụng thuốc ……………………………………………..21
Hình 1.2. Chu trình cung ứng thuốc trong bệnh viện ……………………….…22
Hình 1.3. Mô hình tổ chức của bệnh viện đa khoa Trung ƣơng Quảng
Nam………………………………………………………………….……………24
Hình 1.4 Hình ảnh bệnh viện đa khoa Trung ƣơng Quảng Nam…………..……25
Hình 1.5. Cơ cấu tổ chức khoa Dƣợc………………………………………………………… 26
Hình 3.6: Biểu đồ so sánh cơ cấu các nhóm kháng sinh trong danh mục điều trị
nội trú trong năm 2013 ……………………………………………….……..….38
Hình 3.7. Biểu đồ so sánh cơ cấu kinh phí các nhóm KS sử dụng điều trị nội trú
năm 2013………………………………………………………………………………..40
Hình 3.8. Biểu đồ so sánh cơ cấu nhóm KS đã sử dụng điều trị nội trú năm 2013,
so với cơ cấu kinh phí nhóm KS danh mục bệnh viện………………………….40
Hình 3.9. Biểu đồ so sánh % chi phí các kháng sinh trong phân nhóm
Cephalosporin sử dụng điều trị nội trú năm 2013 ……………………..……….43
Hình 3.10 : Biểu đồ so sánh kinh phí thuốc kháng sinh tiêm với dạng dùng khác
giữa thuốc nội và thuốc ngoại nhập sử dụng điều trị nội trú năm 2013………..46
Hình 3.11. Biểu đồ so sánh chi phí kháng sinh sản xuất trong nƣớc và kháng sinh
ngoại nhập sử dụng điều trị trong mẫu nghiên cứu………….………………….55
Hình 3.12. Quy trình cấp phát thuốc kháng sinh nội trú tại Bệnh viện đa khoa
trung ƣơng Quảng Nam………………………………………….….………….6