Phân tích thực trạng sử dụng kháng sinh trong điều trị nội trú tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam Cu Ba năm 2016
Phân tích thực trạng sử dụng kháng sinh trong điều trị nội trú tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam Cu Ba năm 2016.Penicillin, kháng sinh đầu tiên và hơn 100 loại kháng sinh khác là những vũ khí chính của bác sĩ trong cuộc chiến chống lại các bệnh nhiễm khuẩn. Kháng sinh tạo ra một cuộc cách mạng trong y học, chữa trị những nhiễm khuẩn đe dọa tính mạng và ngăn ngừa nhiều ca tử vong mà trước đó không thể tránh khỏi.
Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn sử dụng, nhiều vi khuẩn đã trở nên đề kháng với thuốc, kháng sinh bị mất hiệu lực trên một số bệnh. Một số vi khuẩn thậm chí còn kháng với tất cả các loại kháng sinh. Các chủng vi khuẩn kháng thuốc này đã và đang lan rộng trên toàn cầu. Kỷ nguyên hậu kháng sinh, khi mà những nhiễm khuẩn thông thường và những vết thường nhẹ có thể giết người, đang hiện hữu và thách thức con người.
Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra kháng kháng sinh là hệ quả tất yếu của việc sử dụng kháng sinh, bất kể hợp lý hay không hợp lý. Vậy làm thế nào để ngăn chặn sự lan rộng của chủng vi khuẩn kháng thuốc? Tổ chức y tế thế giới đã phát động chiến dịch toàn cầu về kiểm soát sử dụng kháng sinh. Tại Việt Nam, Bộ Y tế đã ban hành “Hướng dẫn sử dụng kháng sinh” và ” Hướng dẫn thực hiện quản lý sử dụng kháng sinh tại bệnh viện” nhằm tăng cường sử dụng kháng sinh hợp lý, giảm tác dụng không mong muốn của kháng sinh, giảm chi phí chữa bệnh và giảm tình trạng vi khuẩn kháng thuốc.
Bệnh viện Hữu Nghị Việt Nam CuBa là chuyên khoa đầu ngành Tai Mũi Họng và Răng Miệng trên địa bàn Hà Nội. Tại đây, kháng sinh là một nhóm thuốc quan trọng, được sử dụng hầu hết ở tất cả các khoa phòng có phẫu thuật và không phẫu thuật. Tình hình sử dụng kháng sinh tại bệnh viện rất được ban giám đốc quan tâm. Tuy nhiên hiện nay, chưa có một nghiên cứu nào đưa ra cái nhìn tổng quát về sử dụng kháng sinh của bệnh viện theo bộ tiêu chí của WHO và của Bộ Y tế Việt Nam đưa ra.
Với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng kê đơn kháng sinh tại bệnh viện, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: ” Phân tích thực trạng sử dụng kháng sinh trong điều trị nội trú tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam Cu Ba năm 2016” với hai mục tiêu:
1. Phân tích cơ cấu thuốckháng sinh đã được sử dụng trong bệnh án nội trú tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Nam Cu Ba năm 2016.
2. Phân tích một số chỉ số về sử dụng thuốc kháng sinh trong điều trị nội trú tại Bệnh viện hữu nghị Việt Nam Cu Ba năm 2016.
Từ đó làm rõ những vấn đề bất cập, tồn tại trong vấn đề chỉ định, sử dụng kháng sinh và đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng kháng sinh tại bệnh viện
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………………………….. 1
Chương I: TỔNG QUAN ……………………………………………………………………………………… 3
1.1 Kháng sinh và các chỉ số về sử dụng kháng sinh ………………………………. 3
1.1.1 Định nghĩa, phân loại, nguyên tắc sử dụng kháng sinh …………………… 3
1.1.2 Các chỉ số về sử dụng kháng sinh ………………………………………………… 8
1.2 Thực trạng sử dụng kháng sinh trên thế giới và tại Việt Nam …………….. 9
1.2.1 Thực trạng sử dụng thuốc kháng sinh trên thế giới ………………………… 9
1.2.2 Thực trạng sử dụng thuốc kháng sinh tại Việt Nam ……………………… 17
1.3 Vài nét về Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam CuBa …………………………….. 20
1.3.1 Chức năng, nhiệm vụ của Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam CuBa ……. 20
1.3.2 Hoạt động khám chữa bệnh và một số nghiên cứu tại Bệnh viện Hữu
nghị Việt Nam CuBa …………………………………………………………………………. 22
Chương II: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …………………………. 25
2.1 Đối tượng nghiên cứu …………………………………………………………………….. 25
2.1.1 Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………………….. 25
2.1.2 Thời gian – địa điểm nghiên cứu ……………………………………………….. 25
2.1.3Nội dung nghiên cứu ………………………………………………………………….. 25
2.2 Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………………………. 25
2.2.1 Mô hình thiết kế nghiên cứu ………………………………………………………. 25
2.2.2 Mẫu nghiên cứu ……………………………………………………………………….. 25
2.3 Biến số nghiên cứu …………………………………………………………………………. 29
2.4 Phương pháp thu thập dữ liệu ………………………………………………………….. 31
2.4.1 Nguồn thu thập dữ liệu ……………………………………………………………… 31
2.4.2 Phương pháp thu thập dữ liệu …………………………………………………….. 31
2.5 Phương pháp xử lý – phân tích số liệu ………………………………………………. 32
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ………………………………………………………….. 37
3.1 Phân tích cơ cấu thuốc kháng sinh được sử dụng trong bệnh án nội trú … 37
3.1.1 Một số chỉ số tổng quát ……………………………………………………………… 37
3.1.2 Phân tích thuốc kháng sinh được chỉ định trong bệnh án nội trú …….. 42
3.2 Phân tích một số chỉ số về sử dụng kháng sinh …………………………………. 51
3.2.1 Số kháng sinh trung bình trong bệnh án nội trú…………………………….. 51
3.2.2 Về phác đồ kháng sinh sử dụng ………………………………………………….. 52
3.2.3 Sử dụng kháng sinh dựa trên bằng chứng …………………………………….. 62
3.2.4 Sử dụng kháng sinh trên bệnh án phẫu thuật ………………………………… 64
3.2.5 Về ADR của kháng sinh ……………………………………………………………. 66
CHƯƠNG IV: BÀN LUẬN ……………………………………………………………………………….. 67
4.1 Về cơ cấu thuốc kháng sinh đã được sử dụng trong bệnh án nội trú tại bệnh
viện Hữu nghị Việt Nam CuBa năm 2016 ………………………………………………. 68
4.1.1 Các chỉ số tổng quát ………………………………………………………………….. 68
4.1.2 Phân tích thuốc kháng sinh đã được chỉ định trong bệnh án nội trú … 69
4.2 Về thực trạng chỉ định kháng sinh trong điều trị nội trú………………………. 73
4.3 Hạn chế của đề tài ………………………………………………………………………….. 7
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1Phân loại kháng sinh theo cấu trúc hóa học [3] ………………………………………….. 3
Bảng 1.2 Nguyên tắc MINDME trong sử dụng kháng sinh[3] …………………………………. 7
Bảng 1.3 Tóm tắt một số nghiên cứu về tình tình tiêu thụ kháng sinh trên thế giới ….. 10
Bảng 1.4 Tóm tắt một số nghiên cứu về chỉ định kháng sinh trong ………………………… 14
Bảng 1.5 Mô hình bệnh tật của Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam CuBa năm 2016 ……. 22
Bảng 2.6 Số bệnh án cần lấy theo khoa phòng………………………………………………………. 26
Bảng 2.7 Tóm tắt nội dung nghiên cứu ………………………………………………………………… 28
Bảng 2.8 Các biến số nghiên cứu …………………………………………………………………………. 29
Bảng 2.9 Tiêu chí đánh giá chỉ định kháng sinh so với kết quả KSĐ ……………………… 33
Bảng 2.10 Tổng hợp hướng dẫn điều trị viêm phổi ……………………………………………….. 33
Bảng 2.11 Các chỉ số trong nghiên cứu ………………………………………………………………… 35
Bảng 3.12 Phân loại chẩn đoán theo mã ICD ……………………………………………………….. 37
Bảng 3.13 Phân loại bệnh án có phẫu thuật và không phẫu thuật……………………………. 38
Bảng 3.14 Cơ cấu thuốc theo nhóm tác dụng dược lý ……………………………………………. 39
Bảng 3.15 Thời gian nằm viện theo khoa phòng …………………………………………………… 39
Bảng 3.16 Thời gian điều trị bằng kháng sinh theo khoa phòng …………………………….. 40
Bảng 3.17 Tỷ lệ thời gian điều trị kháng sinh so với thời gian nằm viện …………………. 41
Bảng 3.18 Chí phí sử dụng kháng sinh ………………………………………………………………… 41
Bảng 3.19 Tỷ lệ thuốc kháng sinh trong DMT bệnh viện ……………………………………… 42
Bảng 3.20 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo DMT thiết yếu ……………………………………… 43
Bảng 3.21 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo cấu trúc …………………………………………………. 43
Bảng 3.22 Cơ cấu thuốc kháng sinh cephalosporin thế hệ 2,3 ………………………………… 44
Bảng 3.23 Ba kháng sinh có giá trị sử dụng lớn nhất …………………………………………….. 45
Bảng 3.24 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo nguồn gốc xuất xứ …………………………………. 46
Bảng 3.25 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo đường dùng …………………………………………… 47
Bảng 3.26 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo tên biệt dược gốc và generic …………………… 47
Bảng 3.27 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo tên INN và tên thương mại …………………….. 48
Bảng 3.28 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo phân loại thuốc (*) …………………………………. 49
Bảng 3.29 DDD/100 ngày nằm viện của nhóm kháng sinh ……………………………………. 49
Bảng 3.30 DDD/100 ngày nằm viện của KS cephalosporin thế hệ 2, 3 ………………….. 50
Bảng 3.31 Số kháng sinh trung bình trong bệnh án theo khoa phòng ……………………… 51
Bảng 3.32 Phân loại bệnh án theo số phác đồ kháng sinh ………………………………………. 53
Bảng 3.33 Chẩn đoán và các phác đồ của bệnh án sử dụng 4 phác đồ kháng sinh …… 53
Bảng 3.34 Chẩn đoán và các phác đồ của bệnh án sử dụng 3 phác đồ kháng sinh …… 54
Bảng 3.35 Số kháng sinh trong 1 phác đồ …………………………………………………………….. 55
Bảng 3.36 Cáckiểu phối hợp kháng sinh gặp trong nghiên cứu ……………………………… 56
Bảng 3.37 Các chẩn đoán của bệnh án điều trị kháng sinh phối hợp ………………………. 58
Bảng 3.38 Tỷ lệ bệnh nhân được điều trị kháng sinh xuống thang …………………………. 59
Bảng 3.39 Các kiểu xuống thang kháng sinh trong nghiên cứu ……………………………… 59
Bảng 3.40 Tỷ lệ bệnh án viêm phổi lựa chọn kháng sinh theo hướng dẫn điều trị …… 62
Bảng 3.41 Tỷ lệ bệnh án làm xét nghiệm vi sinh và kháng sinh đồ ………………………… 62
Bảng 3.42 Phân bố xét nghiệm vi sinh và kháng sinh đồ theo khoa phòng ……………… 63
Bảng 3.43 Đánh giá sự phù hợp của chỉ định kháng sinh với kết quả kháng sinh đồ .. 64
Bảng 3.44 Tỷ lệ bệnh án sử dụng kháng sinh DPPT đúng thời điểm ……………………… 65
Bảng 3.45 Tỷ lệ bệnh án PT sử dụng KS trong 24 giờ …………………………………………… 65
Bảng 3.46 ADR nghi ngờ của kháng sinh …………………………………………………………….. 6