Phân tích thực trạng sử dụng thuốc điều trị ngoại trú tại bệnh viện Tâm thần Nghệ An

Luận van chuyên khoa 2 Phân tích thực trạng sử dụng thuốc điều trị ngoại trú tại bệnh viện Tâm thần Nghệ An.Mục tiêu “Nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho toàn dân” đã được Đảng, Nhà nước và các cấp bộ ngành hết sức quan tâm trong thời gian qua là chiến lược không chỉ tại Việt Nam mà còn ở tất cả các quốc gia trên thế giới. Nội dung chính để nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe toàn dân là nâng cao chất lượng các cơ sở khám chữa bệnh trên toàn quốc. Ngày 18/11/2016 Bộ Y tế ban hành Bộ tiêu chí chất lượng bệnh viện với mục tiêu khuyến khích và thúc đẩy các bệnh viện tiến hành các hoạt động cải tiến và nâng cao chất lượng nhằm cung ứng dịch vụ y tế an toàn, chất lượng, hiệu quả và đem lại sự hài lòng cho người bệnh, người dân và nhân viên y tế, đồng thời phù hợp với bối cảnh kinh tế – xã hội đất nước.

Chương C9 trong bộ tiêu chí đưa ra các bậc thang chất lượng về quản lý cung ứng và sử dụng thuốc, tuy nhiên tại bệnh viện Tâm thần Nghệ An để đạt được các nấc thang chất lượng cụ thể theo bộ tiêu chí thì việc khắc phục các tồn tại trong hoạt động cung ứng và sử dụng thuốc như việc kê đơn thuốc không hiệu quả và bất hợp lý, công tác báo cáo ADR chưa đầy đủ và kịp thời, hoạt động của Hội đồng thuốc và điều trị chưa hiệu quả, công tác triển khai các văn bản chỉ đạo như Qui chế kê đơn nội trú, ngoại trú chưa kịp thời và đầy đủ…Đó là một trong những nguyên nhân chính làm giảm chất lượng chăm sóc sức khỏe và uy tín của bệnh viện.
Bệnh viện Tâm Thần Nghệ An là bệnh viện chuyên khoa hạng II, chịu trách nhiệm chính trong khám, điều trị các bệnh liên quan đến rối loạn tâm thần và động kinh. Việc kê đơn thuốc điều trị ngoại trú của bệnh viện ngoài những nét chung còn có những nét đặc thù của một bệnh viện chuyên khoa tâm thần.
Với sự phát triển của bệnh viện, sự nâng cao về trình độ chuyên môn và nhận thức của cán bộ y tế cũng như nhu cầu khám chữa bệnh ngày càng cao của nhân dân tỉnh nhà, các tỉnh lân cận và nước bạn Lào, bệnh viện không những phải cung ứng đủ thuốc mà còn phải đảm bảo sử dụng thuốc hiệu quả, an toàn, hợp lý2 đồng thời phải tiến hành đánh giá và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động quản lý cung ứng và sử dụng thuốc từ đó để tầng bước đạt được các nấc thang chất lượng. Câu hỏi đặt ra là thực trạng kê đơn thuốc điều trị ngoại trú tại bệnh viện Tâm thần Nghệ An như thế nào? việc tuân thủ điều trị của bệnh nhân điều trị ngoại trú tại bệnh viện Tâm thần Nghệ An ra sao? Vì vậy chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài nghiên cứu: “Phân tích thực trạng sử dụng thuốc điều trị ngoại trú tại bệnh viện Tâm thần Nghệ An”.
Với mục tiêu sau:
1. Phân tích thực trạng kê đơn thuốc điều trị ngoại trú tại bệnh viện Tâm thần Nghệ An năm 2019.
2. Đánh giá việc tuân thủ điều trị của bệnh nhân điều trị ngoại trú tại bệnh viện Tâm thần Nghệ An năm 2019

MỤC LỤC Phân tích thực trạng sử dụng thuốc điều trị ngoại trú tại bệnh viện Tâm thần Nghệ An
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ
ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………………….1
Chương 1. TỔNG QUAN……………………………………………………………………………………3
1.1. Khái quát về hoạt động kê đơn – sử dụng thuốc ………………………………………………3
1.1.1. Hoạt động kê đơn thuốc trong chu trình sử dụng thuốc ………………………………….3
1.1.2. Sai sót trong kê đơn …………………………………………………………………………………..4
1.2. Các chỉ số trong phân tích hoạt động kê đơn …………………………………………………..5
1.3. Tổng quan về bệnh tâm thần …………………………………………………………………………9
1.3.1. Khái niệm: ……………………………………………………………………………………………….9
1.3.2. Phân loại: …………………………………………………………………………………………………9
1.3.3.Thuốc sử dụng điều trị bệnh tâm thần:………………………………………………………..10
1.3.4. Dịch tễ học bệnh tâm thần ………………………………………………………………………..11
1.3.5. Nguyên tắc xử lý nếu bệnh nhân có quên uống thuốc…………………………………..11
1.4. Tổng quan về bệnh động kinh ……………………………………………………………………..11
1.4.1. Khái niệm: ……………………………………………………………………………………………..11
1.4.2. Phân loại bệnh động kinh …………………………………………………………………………11
1.4.3. Nguyên tắc điều trị ………………………………………………………………………………….14
1.4.4. Thuốc điều trị động kinh ………………………………………………………………………….14
1.4.5. Dịch tễ học bệnh động kinh………………………………………………………………………15
1.4.6. Nguyên tắc xử trí với bệnh nhân có quên uồng thuốc…………………………………..15
1.5. Thực trạng kê đơn thuốc trong các bệnh viện trong những năm gần đây …………..15
1.5.1. Thực trạng kê đơn thuốc trên thế giới ………………………………………………………..15
1.5.2. Thực trạng kê đơn thuốc tại Việt Nam ……………………………………………………….17
1.6. Tuân thủ điều trị ………………………………………………………………………………………..191.6.1. Định nghĩa ……………………………………………………………………………………………..19
1.6.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ điều trị…………………………………………….20
1.6.3. Phương pháp đánh giá mức độ tuân thủ điều trị…………………………………………..21
1.6.4. Một số nghiên cứu về đánh giá tuân thủ điều trị trên bệnh nhân ngoại trú…………..23
1.7. Tổng quan về bệnh viện Tâm thần Nghệ An………………………………………………….24
1.7.1. Chức năng, nhiệm vụ của bệnh viện ………………………………………………………….24
1.7.2. Cơ cấu tổ chức bệnh viện Tâm thần Nghệ An …………………………………………….25
1.7.3. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ của khoa Dược bệnh viện Tâm thần Nghệ An…………26
1.7.4. Hoạt động khám chữa bệnh tại bệnh viện……………………………………………………………27
1.8. Tính cấp thiết của đề tài: …………………………………………………………………………….28
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………………………29
2.1. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………………………………29
2.2. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………………………………….29
2.2.1. Biến số nghiên cứu ………………………………………………………………………………….29
2.2.2. Thiết kế nghiên cứu: Loại nghiên cứu được sử dụng: mô tả cắt ngang……………40
2.2.3. Phương pháp thu thập số liệu: …………………………………………………………………..40
2.2.4. Mẫu nghiên cứu ………………………………………………………………………………………40
2.2.5. Phương pháp xử lý, phân tích số liệu …………………………………………………………41
2.2.6. Trình bày kết quả nghiên cứu……………………………………………………………………45
2.2.7. Các vấn đề liên quan đến đạo đức nghiên cứu và biện pháp làm tăng độ tin cậy
số liệu thu thập…………………………………………………………………………………………………45
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU………………………………………………………………..46
3.1. Phân tích kê đơn thuốc ngoại trú tại bệnh viện tâm thần Nghệ An……………………46
3.1.1. Phân tích về đối tượng bệnh nhân được kê đơn …………………………………………..46
3.1.2. Phân tích về loại đơn thuốc được kê cho bệnh nhân …………………………………….46
3.1.3. Phân tích việc ghi chẩn đoán trong kê đơn………………………………………………….47
3.1.4. Phân tích nội dung ghi tên thuốc trong đơn…………………………………………………48
3.1.5. Phân tích nội dung ghi hướng dẫn sử dụng thuốc trong đơn………………………….48
3.1.6. Phân tích chỉ số thuốc kê trong đơn …………………………………………………………..48
3.1.7. Phân tích chi phí thuốc cho một đơn thuốc …………………………………………………493.1.8. Phân tích số lượng, giá trị sử dụng thuốc tân dược, chế phẩm YHCT…………….50
3.1.9. Phân tích giá trị, tỷ lệ sử dụng của thuốc biệt dược gốc, thuốc generic…………..51
3.1.10. Phân tích giá trị, tỷ lệ sử dụng các thuốc hướng tâm thần …………………………..51
3.1.11. Phân tích giá trị, tỷ lệ các thuốc chế phẩm YHCT được sử dụng …………………52
3.1.12. Số lượng, giá trị sử dụng của thuốc theo nguồn gốc xuất xứ ……………………….52
3.1.13. Cơ cấu danh mục thuốc theo từng nhóm điều trị ……………………………………….53
3.1.14. Phân tích về tương tác thuốc …………………………………………………………………..54
3.2. Đánh giá việc tuân thủ điều trị của người bệnh điều trị ngoại trú……………………..56
3.2.1. Cơ cấu đối tượng được phỏng vấn …………………………………………………………….56
3.2.2. Tỷ lệ người bệnh tuân thủ liều điều trị 1lần, liều 24 giờ……………………………….57
3.2.3. Người bệnh quên không uống thuốc trong thời gian 4 tuần…………………………..58
3.2.4. Người bệnh tự ý ngưng thuốc không tái khám, uống thêm thuốc khác …………..58
3.2.5. Người bệnh tuân thủ điều trị……………………………………………………………………..61
3.2.6.Tuân thủ điều trị theo chẩn đoán ………………………………………………………………..61
3.2.7. Mối quan hệ giữa tuân thủ điều trị và biểu hiện bệnh…………………………………..64
Chương 4. BÀN LUẬN…………………………………………………………………………………….66
4.1. Kê đơn thuốc điều trị ngoại trú tại bệnh viện Tâm thần Nghệ An …………………….66
4.1.1. Về đối tượng bệnh nhân, loại đơn được kê. ………………………………………………..66
4.1.2. Về ghi các thông tin vào nội dung “chẩn đoán” trong đơn thuốc …………………..66
4.1.3. Về ghi thứ tự các thuốc trong đơn ……………………………………………………………..67
4.1.4. Về ghi tên thuốc trong đơn ……………………………………………………………………….67
4.1.5. Về ghi hướng dẫn sử dụng thuốc……………………………………………………………….68
4.1.6. Vế số thuốc kê trong đơn………………………………………………………………………….69
4.1.7. Về chi phí thuốc cho một đơn thuốc ………………………………………………………….70
4.1.8. Về tỷ lệ sử dụng thuốc hoá dược, chế phẩm YHCT……………………………………..71
4.1.9. Về sử dụng thuốc biệt dược gốc, thuốc generic …………………………………………..71
4.1.10. Về sử dụng thuốc theo nguồn gốc xuất xứ ………………………………………………..72
4.1.11. Về cơ cấu thuốc được sử dụng theo nhóm điều trị……………………………………..73
4.1.12. Về tương tác thuốc…………………………………………………………………………………754.2. Tình hình tuân thủ điều trị của bệnh nhân điều trị ngoại trú tại bệnh viện Tâm thần
Nghệ An………………………………………………………………………………………………………….76
4.2.1. Về cơ cấu đối tượng phỏng vấn…………………………………………………………………76
4.2.2. Về uống thuốc đúng liều, đúng thời điểm …………………………………………………..77
4.2.3. Về người bệnh quên không uống thuốc………………………………………………………77
4.2.4. Về người bệnh tự ý ngưng thuốc, không tái khám, ………………………………………78
4.2.5. Về tuân thủ điều trị ………………………………………………………………………………….79
4.2.6. Về tuân thủ điều trị theo chẩn đoán……………………………………………………………80
4.2.7. Mối quan hệ giữa tuân thủ điều trị và biểu hiện bệnh…………………………………..81
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ……………………………………………………………………………84
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤ

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Thực trạng kê đơn thuốc trên thế giới [24],[21] …………………………………….16
Bảng 1.2. Thực trạng tuân thủ qui chế kê đơn thuốc điều trị ngoại trú [10],[11]. …….17
Bảng 1.3. Một số giá trị trung bình về thuốc kê trong đơn………………………………………..18
Bảng 1.4. Đặc điểm thuốc được kê sử dụng …………………………………………………………..18
Bảng 1.5. Kết quả nghiên cứu xác định tuân thủ điều trị trên bệnh nhân ĐTĐ năm
2012 tại Pháp …………………………………………………………………………………………………..23
Bảng 1.6. Nghiên cứu về tuân thủ điều trị tại Việt Nam [7],[12]…………………………….24
Bảng 2.1. Các biến số nghiên cứu ………………………………………………………………………29
Bảng 3.1. Số lượng, tỷ lệ các đối tượng bệnh nhân được kê đơn…………………………….46
Bảng 3.2. Số lượng, tỷ lệ các loại đơn thuốc………………………………………………………..46
Bảng 3.3. Ghi chẩn đoán trong kê đơn………………………………………………………………..47
Bảng 3.4. Ghi tên thuốc trong kê đơn………………………………………………………………….48
Bảng 3.5. Số thuốc kê trong đơn ………………………………………………………………………..49
Bảng 3.6. Chi phí thuốc cho một đơn………………………………………………………………….50
Bảng 3.7. Giá trị, tỷ lệ sử dụng thuốc tân dược, chế phẩm YHCT ………………………….50
Bảng 3.8. Giá trị, tỷ lệ sử dụng thuốc generic, BDG …………………………………………….51
Bảng 3.9. Giá trị, số lượng sử dụng các thuốc hướng thần …………………………………….51
Bảng 3.10. Giá trị, tỷ lệ sử dụng các chế phẩm YHCT………………………………………….52
Bảng 3.11. Giá trị sử dụng thuốc theo nguồn gốc xuất xứ……………………………………..52
Bảng 3.12. Tỷ lệ đơn có kê một số nhóm thuốc (tổng đơn kê n=420)……………………..53
Bảng 3.13. Số lượng sử dụng thuốc chống loạn thần thế hệ 1, 2 …………………………….53
Bảng 3.14. Số lượng sử dụng thuốc chống trầm cảm cũ, mới ………………………………..54
Bảng 3.15. Số lượng sử dụng thuốc kháng động kinh cũ, mới ……………………………….54
Bảng 3.16. Số lượng, tỉ lệ đơn thuốc có tương tác thuốc ……………………………………….54
Bảng 3.17. Số lượng, tỷ lệ mức độ tương tác thuốc………………………………………………55
Bảng 3.18. Các cặp tương tác thuốc – thuốc ở mức độ nghiêm trọng(n=54) ……………55
Bảng 3.19. Các cặp tương tác thuốc–thuốc ở mức độ trung bình (n=73) …………………56
Bảng 3.20. Các cặp tương tác thuốc – thuốc ở mức độ nhẹ (n=2) …………………………..56Bảng 3.21. Số lượng, tỷ lệ đối tượng được phỏng vấn…………………………………………..57
Bảng 3.22. Tỷ lệ người bệnh uống thuốc đúng liều (n=164) ………………………………….57
Bảng 3.23. Tỷ lệ người bệnh quên không uống thuốc …………………………………………..58
Bảng 3.24. Tỷ lệ người bệnh quên không uống thuốc được xử lý đúng …………………..58
Bảng 3.25. Tỷ lệ người bệnh tự ý ngưng thuốc…………………………………………………….59
Bảng 3.26. Tỷ lệ người bệnh tái khám đúng hẹn ………………………………………………….59
Bảng 3.27. Tỷ lệ người bệnh uống thêm thuốc khác……………………………………………..60
Bảng 3.28. Thuốc khác được người bệnh uống thêm…………………………………………….60
Bảng 3.29. Tỷ lệ người bệnh tuân thủ điều trị………………………………………………………61
Bảng 3.30. Tỷ lệ tuân thủ điều trị theo chẩn đoán…………………………………………………61
Bảng 3.31. Biểu hiện bệnh ………………………………………………………………………………..64
Bảng 3.32. Mối quan hệ giữa tuân thủ điều trị và biểu hiện bệnh …………………………..6