Phát hiện đột biến gen G6PD ở bệnh nhân dân tộc Thái thiếu hụt enzyme Glucose-6-phosphatase dehydrogenase

Phát hiện đột biến gen G6PD ở bệnh nhân dân tộc Thái thiếu hụt enzyme Glucose-6-phosphatase dehydrogenase
Trần Huy Thịnh, Ngô Thị Thảo, Trần Vân Khánh
Nội dung chính của bài viết
Tóm tắt
Xác định đột biến gen Glucose-6-phosphatase dehydrogenase (G6PD) ở nhóm dân tộc Thái thiếu hụt enzyme G6PD. 16 bệnh nhân thuộc dân tộc Thái đã được chẩn đoán thiếu enzyme G6PD tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Các bệnh nhân này được tiến hành xác định đột biến gen G6PD; Phương pháp giải trình tự gen trực tiếp được sử dụng để phát hiện các đột biến. Phát hiện được 6 đột biến thay thế nucleotid làm thay đổi acid amin tương ứng trên exon 2, 9, 11 và 12. Trong đó, đột biến tại các vị trí c.871G>A (Viangchan), c.1360C>T (Union) chiếm tỷ lệ cao nhất 25%, 18.8%, còn lại các dạng đột biến c.1388G>A (Kaiping), c.95A>G (Gaohe) và c.1376G>T (Canton) được phát hiện với tỷ lệ bằng nhau 12.5%. 1 trường hợp mang đột biến Chinese-5 (c.1024C>T). Biến đổi nucleotide vị trí số c.1311C>T có 4 trường hợp.

ThiếuGlucose-6-phosphatase dehydrogenase(G6PD) là bệnh lý di truyền về enzyme hay gặp nhất ở người với khoảng 400 triệu người trên thế giới mắc bệnh, đặc biệt ở các nước thuộc châu Á, châu Phi, Trung Đông và Địa Trung Hải.1 Bệnh gây nên bởi đột biến trên gen G6PD, dẫn đến việc giảm hoặc ngừng quá trình tổng hợp enzyme. Đa số các trường hợp thiếu hụt G6PD không có triệu chứng hoặc chỉ biểu hiện nhẹ như vàng da sơ sinh. Tuy nhiên, khi tiếp xúc với một số loại thuốc, hóa chất hay thức ăn có tính oxi hóa cao, hồng cầu của người bị thiếu G6PD sẽ bị tán huyết nhanh chóng,dẫn những cơn tan máu. Ở trẻ sơ sinh thiếu enzyme G6PD có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh vàng da sơ sinh và tổn thương não do tăng bilirubin.2Điều trị bệnh tạm thời dừng lại ở điều trị triệu chứng vì vậy phát hiện sớm nhằm tư vấn giúp nâng cao chất lượng sống cho người bệnh, phòng tránh được các biến chứng có thể xảy ra do thiếu enzyme G6PD là việc làm quan trọng và ý nghĩa.Gen quy định tổng hợp enzyme G6PD nằm trên nhánh dài của nhiễm sắc thể giới tính X tại vị trí Xq28, gen có độ dài khoảng 18,5kb, gồm 13 exon và 12 intron. Exon 1 và một đầu 5’ của exon 2 không mã hóa, bộ ba mã hóa đầu tiên nằm trên exon 2. Kích thước của các exon có mã hóa thay đổi rất nhiều từ 38 đến 236bp. Đến nay, hơn 180 đột biến đã được xác định trên thế giới, trong đó hầu hết là đột biến thay thế một nucleotid.3Qua khảo sát cho thấy, tỷ lệ mắc bệnh có sự khác nhau khá lớn giữa các quốc gia, giữa các dân tộc và vùng miền trong mỗi quốc gia. Tỷ lệ thiếu hụt G6PD tại Việt nam vào khoảng 9,7%, với tỷ lệ mắc bệnh của nhóm dân tộc phía Bắc là từ 0,5 – 31% và ở các nhóm dân tộc phía Nam là 1,9 – 4,4%.4 Ngoài ra, sự phân bố các dạng đột biến cũng mang tính đặc trưng giữa các quốc gia, dân tộc.