PHÁT HIỆN ĐỘT BIẾN GEN ATP7B TRÊN GIA ĐÌNH BỆNH NHÂN WILSON

Wilson là bệnh di truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường gây nên do đột biến gen ATP7B. Gen này có vai trò quan trọng trong điều hòa quá trình hấp thu, phân phối và thải trừ đồng trong cơ thể. Nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu phát hiện đột biến gen ATP7B trên 6 bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh Wilson trong cùng một gia đình. Gen ATP7B được khuếch đại bằng 21 cặp mồi đặc hiệu cho 21 exon của gen, sản phẩm PCR được giải trình tự gen để xác định đột biến. Kết quả cho thấy 6/6 bệnh nhân được phát hiện có 2 đột biến điểm dạng dị hợp tử trên gen ATP7B bao gồm: ins47-48CGGCG trên exon 1 và p. V456L trên exon 3.

Bệnh Wilson, hay bệnh rối loạn chuyển hóa đồng, là một bệnh lý liên quan đến tổn thương gen. Đây là bệnh di truyền lặn trên nhiễm sắc thể (NST) thường, đồng tích tụ ở một số cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là gan và não, gây nhiều biến chứng. Trên thế giới, tần suất mắc bệnh dao động trong khoảng 1/30.000 + 1/100.000 người [1]. Ở Việt Nam, 8 trường hợp bệnh Wilson đầu tiên được báo cáo bởi Bùi Quốc Hương và cộng sự tại hội nghị Thần kinh học quốc tế lần thứ IX tại Mỹ năm 1969 [2]. Nhìn chung, nghiên cứu về bệnh Wilson ở nước ta chưa nhiều, chỉ là những nghiên cứu về đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng [3, 4]. Năm 2011, Trung tâm Nghiên cứu Gen- Protein thuộc Trường đại học Y Y Hà Nội đã tiến hành nghiên cứu phát hiện đột biến gen ATP7B gây bệnh Wilson [5].

Về sinh bệnh học phân tử, nguyên nhân gây bệnh Wilson là do thiếu hụt enzyme ATPase typ P (P-ATPase), được mã hóa bởi gen ATP7B trên NST 13q14.3. Enzym P-ATPase đóng vai trò vận chuyển đồng qua màng tế bào. Sự thiếu hụt hoặc giảm hoạt tính của enzym dẫn đến giảm sự bài tiết đồng từ tế bào gan vào mật và gây ứ đọng đồng tại gan. Khi lượng đồng trong gan tăng quá mức, đồng sẽ theo hệ thống tuần hoàn tới các cơ quan như: não, mắt, thận và gây các tổn thương cho các cơ quan này.