Phát hiện đột biến gen cyp21a2 ở bệnh nhân tăng sản thượng thận bầm sinh

Tăng sản thượng thận bẩm sinh (TSTTBS) do thiếu hụt enzyme 21-hydroxylase là một trong các bệnh di truyền lặn nhiễm sắc thể thường phổ biến nhất. Bệnh gây nên do đột biến gen CYP21A2. Phát hiện đột biến gen CYP21A2 đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán bệnh, phát hiện người lành mang gen, chẩn đoán và điều trị trước sinh bệnh TSTTBS. Nghiên cứu nhằm phát hiện các đột biến gen CYP21A2 gây bệnh TSTTBS. Kết quả cho thấy cả 5 bệnh nhân đã được phát hiện đột biến bao gồm: 1/5 bệnh nhân có đột biến xóa đoạn lớn, 2/5 bệnh nhân có đột biến In2 A/C^G, 1/5 bệnh nhân có đột biến I172N và 1/5 bệnh nhân có đột biến R356W. Kết luận: Các đột biến của gen CYP21A2 gây bệnh TSTTBS đã được phát hiện thành công bằng kỹ thuật giải trình tự gen và kỹ thuật MLPA.

Tăng sản thượng thận bẩm sinh (TSTTBS) là bệnh lý do sự thiếu hụt một trong ba enzym cần thiết cho quá trình tổng hợp hormon vỏ thượng thận: 21-hydroxylase (21-OH); 11 p- hydroxylase và 3p-hydroxysteroid dehydro- genase, trong đó sự thiếu hụt ezym 21-OH chiếm 90 ■* 95% các trường hợp [7]. TSTTBS là bệnh di truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường phổ biến nhất, do đột biến gen quy định tổng hợp protein 21-OH (CYP21A2) – en- zym xúc tác quá trình tổng hợp cortisol [2, 5].
Đột biến gen CYP21A2 dẫn đến sự mất hoặc thiếu hụt enzym 21-OH, giảm hoặc không được tổng hợp được cortisol nhưng tăng tổng hợp testosterone. Biểu hiện lâm sàng của bệnh là suy thượng thận cấp, nam hóa đơn thuần ở trẻ gái và dậy thì sớm ở trẻ trai. Tùy mức độ thiếu hụt enzym 21-OH, TSTTBS gồm 3 thể lâm sàng: thể cổ điển mất muối (Salt-wasting-SW), thể cổ điển nam hóa đơn thuần (Simple virilizing-SV) và thể không cổ điển (non-classic) [4, 6]; trong đó thể cổ điển mất muối là thể hay gặp nhất, enzym 21 – OH bị thiếu hụt hoàn toàn (0%) hoặc có rất ít bệnh nhân thường biểu hiện suy thượng thận, giảm natri máu, tăng kali máu, tăng renin máu, sốc giảm thể tích có thể xảy ra và dẫn đến tử vong [9].
Ngày nay, gen CYP21A2 đã được phát hiện và giải trình tự. Việc phân tích đột biến gen CYP21A2 có vai trò quan trọng xác định bệnh khi chẩn đoán lâm sàng và hóa sinh gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa chẩn đoán bệnh bằng xét nghiệm sinh học phân tử góp phần phân loại thể lâm sàng TSTTBS, giúp định hướng việc chỉ định điều trị bằng liệu pháp hormon thay thế suốt đời và là cơ sở của tư vấn di truyền, chẩn đoán và điều trị trước sinh bệnh TSTTBS. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục tiêu: nghiên cứu phát hiện đột biến gen CYP21A2 gây bệnh TSTTBS bằng kỹ thuật giải trình tự gen và MLPA.