Phát hiện song nhiễm và định týp virus viêm gan c (hcv) và g (hgv) trên bệnh nhân viêm gan do virus nhập viện Hà Nội

Nhiễm virus viêm gan C (HCV, Hepatitis C virus) là một trong những nguyên nhân dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan và ung thư tế bào gan nguyên phát [1]. Tỷ lệ nhiễm HCV ở Việt Nam có xu hướng  ngày  càng  tăng,  do chưa chú  ý  hoặc chưa có điều kiện cải tiến hệ thống sàng lọc máu và số người tiêm chích ma túy ngày càng gia tăng [1]. Các  virus viêm  gan có  xu hướng  đa nhiễm cùng nhau và cùng với HIV (Human Immunodefi- ciency Virus) tạo nên mối quan hệ lây nhiễm phức tạp và khó chẩn đoán phát hiện trong sàng lọc máu. Năm 1996, một loại virus ARN được phát hiện từ huyết thanh của một bệnh nhân mắc bệnh gan ở Mỹ và được đặt tên là viêm gan GB virus C (Hepatitis GB virus C), sau đó được mang tên viêm gan virus G (HGV, Hepatitis G virus) có xu hướng song nhiễm cùng HCV hoặc/và HIV [2].

Hiện nay, bên cạnh phương pháp huyết thanh học, nhiều kỹ thuật khác nhau đã được sử dụng để chẩn đoán virus viêm gan HCV và HGV [1; 5], trong đó có RT – PCR phát hiện nhiều virus ARN viêm gan C và HIV ở giai đoạn sớm, chính xác và đặc hiệu và tính song/đa nhiễm của chúng [2; 5]. Một trong những chỉ thị phân tử được dùng nhiều nhất là 5UTR (vùng không mã hoá ở đầu 5 của hệ gen) trong định týp và nghiên cứu phả hệ [10], trong đó  có  các  mẫu  HCV của  Việt  Nam [5; 6]. Mục tiêu:

1. Phát hiện HCV và HGV song nhiễm trong cùng mẫu bệnh phẩm của bệnh nhân.

2. Định týp từng loại HCV và HGV; phân tích quan hệ genotýp của từng virus.

II. ĐỐI   TƯỢNG   VÀ   PHƯƠNG   PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Mẫu bệnh phẩm viêm gan virus

4 mẫu  huyết  thanh HCV+  và  HIV+  từ  viện  Vệ sinh phòng dịch Quân đội và bệnh viện Bạch Mai.

2. Tách  chiết  ARN tổng  số  chứa  hệ  gen  của virus viêm gan

ARN tổng số được tách chiết bằng bộ kit QIAamp RNA Viral Mini Kit (QIAGEN), theo hướng dẫn của nhà sản xuất [5].

3. Phản ứng RT – PCR, tách dòng và giải trình trình tự

Phản ứng RT – PCR một bước (one – step RT – PCR) của  hãng  QIAGEN được  sử  dụng  để  thu nhận  vùng  5UTR: I) HCV; sản  phẩm  có  độ  dài 295 bp [2], cặp mồi CC1F và CC2R; II) HGV; sản phẩm có độ dài là 260 – 262 bp [8], mồi HG1F và HG1R. Sản  phẩm  RT  –  PCR vùng  5UTR được dòng hoá vào vector pCR2.1 – TOPO (Invitrogen), chọn lọc, tách chiết và giải trình trên máy tự động ABI – 3100 Avant Genetic Analyzer (Mỹ).  Chuỗi nucleotide được xử lý, so sánh đối chiếu bằng các chương trình chuyên biệt [4].

4. Phân tích chuỗi gen và định týp HCV/HGV Định týp được thực hiện bằng cách so sánh với chuỗi  gen 5UTR của  các  genotýp  khi truy cập

Nhiễm virus viêm gan C (HCV) có song nhiễm cùng HGV hay không ở Việt Nam và định týp chính xác HCV, HGV cần sáng tỏ. Mục tiêu: phát hiện và định týp HCV và HGV ở 4 mẫu máu bệnh nhân viêm gan bằng phương pháp sinh học phân tử. Đối tượng nghiên cứu: 4 mẫu huyết thanh, anti – HCV (Hepatitis C virus) dương tính. Phương pháp  nghiên  cứu:  Tách  ARN, thực  hiện  RT – PCR, xác  định HCV, vùng  5UTR (295 nucleotide); tiếp tục làm khuôn thực hiện RT – PCR, HGV (Hepatitis G virus), vùng gen 5UTR (260 nucleotide), giải trình tự và so sánh. Kết quả: một số mẫu cho sản phẩm HCV, sản phẩm HCV và HGV; như vậy HCV và HGV đã song nhiễm. Truy cập Ngân hàng gen, phân tích nucleotide và phả hệ cho thấy, 3 chuỗi nucleotide của HCV (ký hiệu: HCV – H1VN; HCV – H2VN; HCV – H3VN) thuộc genotýp 1a, phổ biến vùng Đông và Nam Á. HGV của Việt Nam (chủng HGV – (Han9)VN phát hiện thuộc genotýp 2 trong số 5 genotýp tồn  tại  trên  thế  giới.  Kết  luận:  3 mẫu  HCV thuộc  genotýp  1a; 1 mẫu  HGV song nhiễm  với  HCV, thuộc genotýp 2. Song/đa nhiễm viêm gan, định týp và xây dựng kit chẩn đoán đa năng (multiplex – PCR/RT – PCR) sàng lọc các virus viêm gan truyền qua máu là cần thiết.

.