Phong tục tập quán người Chăm ở miền Trung về chăm sóc sức khỏe bà mẹ khi có thai, trong và sau khi sinh

Luận án tiến sĩ y học Phong tục tập quán người Chăm ở miền Trung về chăm sóc sức khỏe bà mẹ khi có thai, trong và sau khi sinh.Phong tục tập quán được hình thành trong quá trình lịch sử lâu dài. Đó là những tài sản vô giá, the hiện bản sắc văn hóa, đời sống tinh tha n của dân tộc, gắn chặt với cuộc sống, sinh hoạt lao động của quảng đại quan chúng. Những phong tục tập quan đó được lưu truye n từ thế hệ này đến thế hệ khác, ngày càng được phát huy, sáng tạo, đã góp pha n xây dựng một nen văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc .
Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ dân tộc ít người tương đối lớn chiếm 14% dân số, trong đó người Chăm là một dân tộc sinh sống lâu đời trên dải đất mie n trung và đo ng bằng nam bộ Việt Nam. Trong lịch sử phát trien họ đã đạt được một trình độ cao ve to chức xã hội và tạo ra một ne n văn hóa phong phú, độc đáo, đa dạng. Kết quả của quá trình hoạt động có định hứơng của họ và sự tác động của những nhân tố lịch sử, xã hội, sự giao lưu văn hóa với những cộng đo ng kế cận trong vùng người kinh và các dân tộc khác [9].

Khi đe cập tới ne n văn hóa Chăm ở Việt Nam, có nhie u nghiên cứu liên quan đến lịch sử, kiến trúc, ngôn ngữ, chữ viết, tôn giáo, tín ngưỡng… ít có những nghiên cứu ve chăm sóc sức khỏe mẹ và con, nhất là sự khác biệt trong chăm sóc sức khỏe sinh sản của người Chăm hiện nay so với phong tục tập quán chăm sóc mẹ và con trong thời gian trước năm 1975. Hơn nữa, sự chăm sóc sức khỏe sinh sản của phụ nữ Chăm còn tùy thuộc vào những khu vực sinh thái, tôn giáo, trình độ học vấn, kinh tế gia đình khác nhau [5],
Đe tìm hie u ve  bảo vệ sức khỏe của dân tộc Chăm hiện vẫn còn chế độ mẫu hệ là một việc làm ca n thiết, góp pha n nghiên cứu thêm ve văn hóa Chăm trong ne n văn hóa Việt Nam [43],[67].
Tỷ lệ phát trie n dân số hiện nay của người Chăm là 2,57% [9].
Nghiên cứu ve quan thevà biến động dân số của người Chăm, các tài liệu của Pháp trước đây cho rằng dân số Chăm giảm đến mức chỉ còn vài vạn người là do chiến tranh, do đieu kiện thiên nhiên, vệ sinh môi trường, do sinh sản … [9].
Trước đây nen y học chưa phát trien, việc chăm sóc sức khỏe cho mẹ và con đeu phụ thuộc vào phong tục tập quán, kinh tế, tôn giáo, kinhnghiệm ở từng vùng khác nhau và sử dụng các loại cây cỏ, sản pham có nguon gốc từ động vật đe làm thuốc, đechăm sóc sức khỏe cho mẹ và con trong thời kỳ mang thai, khi sinh và sau sinh.
Những phong tục tập quán này góp phan  tích cực vào xây dựng đời sống văn hóa mới, đặc biệt là trong giáo dục, bo i dưỡng thế hệ phụ nữ trẻ biết giữ gìn truyen thống, đạo đức, tâm ho n tình cảm nhân cách, lối sống, nếp sống tốt đẹp của dân tộc, không những phù hợp với thời đại mới, loại bỏ được những nhân tố ngoại lai, mê tín dị đoan mà còn phát huy sáng tạo làm phong phú thêm những ý nghĩa truyen thống văn hóa theo định hướng của nen văn hóa do Đảng ta đera trên lĩnh vực chăm sóc sức khỏe sinh sản.
Từ những vấn đe  trên với sự ca n thiết đe thực hiện đề tài nghiên cứu:
“Phong tục tập quán người Chăm ở miền Trung về chăm sóc sức khỏe bà mẹ khi có thai, trong và sau khi sinh” .
Nhằm thực hiện các mục tiêu sau đây:
1. Nghiên cứu một số đặc điem ve phong tục tập quán của người Chăm liên quan đến việc chăm sóc sức khoẻ bà mẹ khi có thai, trong và sau sinh .
2. Tìm hie u một số thuốc từ cây cỏ và sản pham có nguon gốc từ động vật, dân tộc Chăm thường dùng cho phụ nữ Chăm trong thời kỳ mang thai, trong và sau sinh

MỤC LỤC
Trang phụ bìa Trang
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các Hình, Bảng và Bie

MỞ ĐAU……………………………………………………………………………………………………..1
CHƯƠNG 1 – TO

NG QUAN TÀI LIỆU ………………………………………………………4
1.1. Đặc điểm về kinh tế văn hóa xã hội và tín ngưỡng dân gian của người
Chăm liên quan đến việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ khi có thai, khi sinh
và sau sinh …………………………………………………………………………………….4
1.2. Một số thuốc từ cây cỏ và s?n ph?m có ngu?n g?c t? động vật thường dùng
cho phụ nữ Chăm trong thời kỳ mang thai, khi sinh và sau sinh ………….23
CHƯƠNG 2 – ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHÊN CỨU…….. 34
2.1. Thiết kế nghiên cứu ………………………………………………………………………..34
2.2. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………………………..34
2.3. N?i dung nghiên c?u ………………………………………………………………………34
2.4. Phương pháp nghiên cứu ………………………………………………………………….36
2.5. Vấn đề y đức …………………………………………………………………………………42
CHƯƠNG 3 – KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ………………………………………. 43
3.1. M?t s? các phong tục tập quán của phụ nữ người Chăm trong chăm sóc sức
khỏe bà mẹ trong thời kỳ mang thai, khi sinh và sau sinh ………………….43
3.2. Những lá cây, rễ củ cây và động vật thường dùng cho phụ nữ Chăm trong
thời kỳ mang thai và sau sinh …………………………………………………………61
CHƯƠNG 4 – BÀN LUẬN……………………………………………………………… 65
4.1. Những đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu và các yếu tố liên quan
đến chăm sóc sức khỏe sinh sản …………………………………………………….65
4.2. Một số thuốc nguồn gốc từ dạng thực vật và động vật thường dùng cho mẹ
trong thời kỳ mang thai, khi sinh và sau sinh ………………………………….102
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………. 115
KIẾN NGHỊ………………………………………………………………………………… 117
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1: Bảng phỏng vấn
PHỤ LỤC 2: Một số hình ảnh ve

phong tục tập quán của người Chăm