Rau bong non

Định nghĩa

Gọi là rau bong non là rau bám đúng vị trí nhưng bong trước khi thai sổ ra ngoài.

Là một cấp cứu sản khoa, nếu không cấp cứu kịp thời sẽ dẫn đến tử vong cho con và cả cho mẹ.

Không có sự tương xứng giữa lâm sàng và giải phẫu bệnh.

Nguyên nhân

Chấn thương.

Tiền sản giật.

Thiếu sinh sợi huyết bẩm sinh.

Hút thuốc lá, thiếu dinh dưỡng và dùng thuốc.

Hút 10 điếu thuốc lá/ngày.

Thiếu axit folic, Vitamin A, Canxi hay thiếu máu.

Lạm dụng Cocain, ma tuý.

Giải phẫu bệnh

Đại thể

Bánh rau: Cục máu sau rau in lõm vào bánh rau, ổ nhồi máu, ổ chảy máu ở mặt các múi.

Tử cung: Có những ổ nhồi máu hoặc tử cung bầm tím ở tử cung hoặc lan sang dây chằng rộng.

Buồng trứng hay nơi khác: Chảy máu tại buồng trứng, chảy máu ở thận, ở ruột.

Vi thể

Hoại tử khư trú, nốt nhồi máu đỏ.

Viêm mao động mạch thoái hoá.

Huyết khối ở những tĩnh mạch nhỏ hơn ở vùng sau bánh rau.

Rau bong non thể nặng: Các sợi cơ tử cung ngập trong máu và thanh huyết

Máu tách vào giữa 2 dây chằng rộng và phúc mạc tiểu khung.

Chẩn đoán

Rau bong non thể ẩn

Khó chẩn đoán được trước khi đẻ, thường sau khi sổ thai thì rau bong luôn và thấy có cục máu nhỏ sau rau ra cùng.

Rau bong non thể nhẹ

Nhiễm độc thai nghén nhẹ.

Cường độ cơn co tử cung bình thường, trương lực hơi tăng nhưng khó nhận thấy.

Cuộc đẻ tiến triển bình thường, sau đẻ kiểm tra bánh rau: Máu cục sau rau lõm vào bánh rau.

Siêu âm chẩn đoán:

Sinh sợi huyết hơi giảm.

Rau bong non thể trung bình

Nhiễm độc thai nghén thể trung bình.

Đột nhiên đau bụng, ngày càng tăng, kéo dài.

Âm đạo ra máu không đông.

Choáng:  Huyết áp giảm hay bình thường, mạch nhanh.

Tử cung co cứng, khó nắn các phần thai.

Tử cung cao dần lên.

Tim thai nhanh hoặc chậm hoặc rời rạc.

Cổ tử cung cứng.

Ối phồng căng, nếu vỡ:  ối hồng lẫn máu.

Cận lâm sàng: Siêu âm: máu cục sau rau, SSH giảm.

Rau bong non thể nặng

Nhiễm độc thai nghén nặng.

Choáng do mất máu.

Âm đạo: máu không đông.

Tử cung: co cứng như gỗ.

Tim thai (-).

Xét nghiệm:  Siêu âm: máu cục sau rau, tim thai(-).

     SSH = 0, Hematocrit giảm, Hb giảm.

Tiến triển và biến chứng

Tiến triển

Bệnh xảy ra đột ngột, tiến triển nhanh sang thể nặng, khó tiên lượng.

Biến chứng

Choáng do mất máu.

Rối loạn đông máu.

Thiếu máu ở các tạng:  2 thận, thuỳ trước tuyến yên.

Chẩn đoán phân biệt

Rau tiền đạo

Tiền sử ra máu 3 tháng cuối thời kỳ thai nghén, máu đỏ tươi, máu cục, tự cầm, tái phát.

Siêu âm: Mép bánh rau bám xuống thấp hoặc lan qua lỗ trong cổ tử cung.

Vỡ tử cung

Dấu hiệu dọa vỡ tử cung.

Ra máu đỏ tươi, ngôi lên cao, tim thai(-), gõ đục vùng thấp…

Xử trí

Rau bong non thể ẩn và thể nhẹ 

Theo dõi đẻ đường dưới.

Thể trung bình và nặng

Sản khoa: Nếu đủ điều kiện đẻ đường dưới: Forceps.

Mổ lấy thai, nếu tử cung co tốt, tổn thương ít thì bảo tồn tử cung, sau mổ cần theo dõi vì có thể chảy máu. Nếu không thể bảo tồn thì cắt tử cung bán phần.

Nội khoa: Hồi sức, chống choáng.

Bồi phụ chất thay thế máu.

Truyền máu.

Phòng bệnh

Tại cơ sở và địa phương: Tuyên truyền, giáo dục để mọi người, đặc biệt là chị em biết cách tự phát hiện thấy những dấu hiệu bất thường để tự giác đi khám  lý thai tại các và quản cơ sở y tế.

Theo dõi và quản lý thai định kỳ để phát hiện sớm những trường hợp thai có nguy cơ để tránh các tai biến có thể xảy ra.