So sánh hiệu quả của lọc máu liên tục với lọc máu ngắt quãng trong điều trị ngộ độc cấp gardenal mức độ nặng

Ngộ độc các thuốc an thần và gây ngủ đứng hàng đầu trong ngộ độc thuốc nói chung (76,3%) [1], tử vong do ngộ độc thuốc an thần, gây ngủ chủ yếu gặp ở bệnh nhân ngộ độc cấp Gardenal (60%) [1],[4]. Nguyên nhân gây tử vong hầu hết là do các biến chứng nặng như: sặc phổi, viêm phổi, ARDS, tụt huyết áp [1]. do bệnh nhân ngộ độc cấp Gardenal thường uống với số lượng lớn vì mục đích tự tử, nồng độ thuốc trong máu cao, có các biến chứng nặng nề như tụt huyết áp, suy hô hấp trước khi đến viện.

Hầu hết các trường hợp ngộ độc Gardenal mức nhẹ và vừa đều có thể điều trị bằng cách dùng than hoạt, bài niệu, kiềm hóa nước tiểu kết hợp với hồi sức toàn diện. Tuy vậy, đối với các trường hợp ngộ độc nặng, nhiều biến chứng, ngoài việc áp dụng các biện pháp nói trên người ta còn sử dụng lọc máu để nhanh chóng loại bỏ độc chất, nhằm giảm thiểu các biến chứng và rút ngắn thời gian điều trị [7, 8, 9, 10].

Trên thế giới, lọc máu đã được cân nhắc chỉ định đối với các bệnh nhân ngộ độc Gardenal mức độ nặng, có biểu hiện hôn mê sâu, kéo dài, suy hô hấp, và tụt huyết áp [7, 9, 10]. Lọc máu theo phương thức thẩm tách ngắt quãng – hemodialysis (HD) đã được ứng dụng và chứng minh hiệu quả trong điều trị ngộ độc Gardenal. Tuy nhiên, với những bệnh nhân nặng có tụt huyết áp thì lọc máu HD có gặp khó khăn và phương thức lọc máu liên tục CVVH được cho là phù hợp trong các trường hợp này. Trên thế giới có một số báo cáo về lọc máu liên tục ở bệnh nhân ngộ độc cấp Gardenal, tác giả Anne-Cornié J.M cho rằng lọc máu liên tục với màng lọc dòng cao có tác dụng tương tự, thậm chí tốt hơn so với lọc máu ngắt quãng [6], Rajiv Lal và c.s. cho rằng lọc máu liên tục rất hữu ích trong điều trị bệnh nhân ngộ Gardenal có biến chứng nặng như tụt huyết áp, hôn mê sâu, kéo dài [10].

Ở Việt Nam, thực tế lâm sàng ở Trung tâm chống độc, bệnh viện Bạch Mai, nhiều trường hợp ngộ độc Gardenal mức độ nặng, có biến chứng nguy hiểm, phải tiến hành thở máy, dùng thuốc vận mạch… đã được tiến hành lọc máu liên tục góp phần cứu sống bệnh nhân.

Vì những lí do trên chúng tôi tiến hành đề tài này nhằm mục tiêu: So sánh hiệu quả của CVVH và HD trong điều trị bệnh nhân ngộ độc cấp Gardenal mức độ nặng.

Mục tiêu: So sánh hiệu quả của lọc máu liên tục (CVVH) và lọc máu ngắt quãng (HD) trong điều trị bệnh nhân ngộ độc cấp Gardenal mức độ nặng. Đối tượng và phương pháp: Thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng, bệnh nhân uống quá liều Gardenal mức độ nặng (Gardenal máu > 4 mg% và/hoặc hôn mê sâu giai đoạn 3 – 4) được điều trị bằng hồi sức cơ bản và ngẫu nhiên sử dụng một trong hai phương thức lọc máu (CVVH hoặc HD) tại Trung tâm chống độc bệnh viện Bạch Mai từ tháng 01/2003 đến 03/2005 và tháng 7/2007 đến 12/2010. So sánh nồng độ Gardenal trước và sau lọc, sau lọc máu 4 giờ giữa hai nhóm. Kết quả: Nồng độ Gardenal máu tương ứng với mỗi nhóm trước khi lọc là 10,1 ± 3,9 và 8,4 ± 4,9 (mg%) và khi kết thúc lọc máu là 3,9 ± 2,5 và 3,2 ± 2,3 (mg%); tỷ lệ giảm nồng độ Gardenal máu trước và khi kết thúc lọc là 62,7 ± 12,4; 61,5 ± 22,0 (%); thay đổi điểm Glasgow trước và sau lọc máu của từng nhóm tương ứng là: 4,1 ± 1,6 lên 9,6 ± 2,7 (HD); 3,5 ± 0,9 lên 10,5 ± 3,3 (CVVH). Thời gian thở máy của nhóm CVVH là 39,7 ± 27,9 giờ, ngắn hơn có ý nghĩa thống kê so với nhóm HD là 66,1 ± 32,4 (p < 0,05). Thời gian tỉnh lại kể từ khi CVVH là 31,9 ± 26,6 ngắn hơn có ý nghĩa so với nhóm HD là 66,1 ± 32,5 (p < 0,01). Kết luận: CVVH có tác dụng tốt hơn HD trong việc rút ngắn thời gian tỉnh, giảm thời gian thở máy ở bệnh nhân ngộ độc cấp Gardenal mức độ nặng.