Sự phát triển âm đầu của âm tiết ở trẻ em bình thường tuổi tiền học đường, địa bàn nội thành Hà Nội

Lời  nói  là  chức  năng  quan  trọng  giúp  con người có khả năng giao tiếp. Phát âm và lời nói của mỗi cá thể hình thành và được hoàn chỉnh vào lúc trẻ em được 6 tuổi. Sự phát triển và hoàn thiện các âm thanh lời nói (sự hoàn chỉnh về âm vị học) của người nói các ngôn ngữ khác nhau là khác nhau. Việc xác định mốc phát triển âm vị học của trẻ em nói tiếng Việt sẽ giúp ích cho các nhà giáo dục, tâm lý, nhi khoa và các chuyên gia phục hồi chức năng trong việc sửa các lỗi phát âm của trẻ. Số liệu về bệnh lý lời nói cho thấy trẻ em có rối loạn phát âm và nói ngọng chiếm 29% khó khăn về giao tiếp ở trẻ tàn tật [6]. Còn ở Mỹ, tỷ lệ trẻ em tàn tật có khó khăn về giao tiếp là 26% [7].
Tiếng Việt là ngôn ngữ đơn âm tiết, nghĩa là mỗi âm tiết của phát ngôn đều có chức năng như một từ (đều có nghĩa). Cấu trúc của một âm tiết Việt hoàn chỉnh gồm: Phụ âm đầu âm tiết, nguyên âm (đơn hoặc đôi) phụ âm cuối và thanh điệu [4]. Tiếng Việt có 23 phụ âm đầu âm tiết (xem phụ lục). Ở trẻ em, ngay từ vài tháng sau khi sinh đã có hiện tượng tạo âm thanh, nhưng các âm thanh này được sử dụng như lời nói chỉ vào khoảng 9 – 12 tháng tuổi. Các âm tiết trong phát ngôn của trẻ lúc đầu không phải là âm thanh lời nói, thậm chí chỉ là các phụ âm, nguyên âm. Sự hoàn thiện các âm vị phụ âm có xu hướng từ các phụ âm nhóm âm môi, âm răng rồi mới tới các âm phía sau. Việc xác định một trẻ bị nói ngọng phụ âm đầu hay không tuỳ thuộc vào kết quả tạo âm của trẻ so với mốc phát triển âm vị học bình thường. Trong các dạng nói ngọng thì ngọng phụ âm đầu là thường gặp nhất, số lượng các phụ âm đầu trong tiếng Việt lớn hơn nhiều (22) so với nguyên âm (16) và thanh điệu (6). Gánh nặng âm vị học chủ yếu phụ thuộc vào phụ âm đầu [4]. Do vậy, việc nghiên cứu sự phát triển các phụ âm đầu là rất cần thiết cho phục hồi chức năng lời nói ở trẻ em. Mục tiêu:
1.    Nghiên cứu độ dài trung bình của  phát ngôn của mỗi độ tuổi.
2.    Nghiên cứu quá trình hoàn thiện của các phụ âm đầu âm tiết của trẻ em tuổi  tiền học đường, địa bàn nội thành Hà Nội.
II.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
1.    Đối tượng
Trẻ em dưới 6 tuổi, phát triển bình thường về thể chất, tinh thần đang học tại các nhà trẻ, mẫu giáo ở các trường nội thành Hà Nội [1, 2]. Trẻ được khám sàng lọc trước, kiểm tra xem có các dị tật vùng sọ mặt, hàm mặt, hoặc các bệnh lý thần kinh, tâm thần có thể gây nói khó, nói chậm, ngọng do nguyên nhân thực thể. Đối tượng được chia theo 6 nhóm tuổi: 12 – 18th, 19 – 24 th, 25 – 36 th, 37 – 48 th, 49 – 60 th, 61 – 72 th.
–    Cỡ mẫu: Tính theo công thức
Khi đánh giá phát âm và ngôn ngữ của trẻ em nói tiếng Việt, chúng ta không có cơ sở bình thường nào để so sánh. Mục tiêu: (1) Nghiên cứu độ dài trung bình của phát ngôn ở mỗi độ tuổi. (2) Nghiên cứu quá trình hoàn thiện của các phụ âm đầu âm tiết của trẻ em tuổi tiền học đường, địa bàn nội thành Hà Nội. Phương pháp: Mô tả cắt ngang: Ghi âm hội thoại tự do của trẻ với người thân và dùng bảng từ thử để kiểm tra. Tính độ dài trung bình của phát ngôn; âm được coi là hoàn chỉnh nếu tần suất tạo âm đúng đạt trên 85%. Kết quả: Độ dài phát ngôn tăng từ 1,36 (12 – 18th) lên 6,6 âm tiết (độ tuổi 60 – 72th). Thứ tự hoàn thiện là các âm “m, b, p, k, h… ” rồi tới các âm “ x, n, th, kh… “. Kết luận: Độ dài phát ngôn tỷ lệ thuận với độ tuổi. Các âm đầu có bộ vị phía trước, là âm tắc, âm hữu thanh được hoàn chỉnh sớm hơn so với âm phía sau, âm xát và âm vô thanh.