Tác dụng phục hồi của thung dung (cistanche deserticolay.g.ma) trên cấu trúc và chức năng cơ quan sinh sản của chuột cống đực bị gây suy giảm sinh sản bằng Acid Valproic

Thung dung (Cistanche deserticola Y.G.Ma) thuộc họ Nhục thung dung (Orobranchaceae) là vị thuốc đã được dùng từ lâu. Trong dân gian Thung dung (TD) thường được dùng một mình hoặc được coi là vị chính trong các bài thuốc y học cổ truyền trị suy giảm chức năng sinh sản của nam giới để bồi bổ tinh khí, di tinh, mộng tinh, liệt dương [1].

Trong những nghiên cứu trước đây, chúng tôi thấy TD làm phát triển cơ quan sinh dục đực bao gồm tinh hoàn, túi tinh, tuyến tiền liệt và tuyến Cowper của chuột cống non nhưng không làm tăng trọng lượng tuyến  tiền  liệt ở  chuột cống đực trưởng thành. Đồng thời TD làm tăng nồng độ testosteron trong huyết thanh, tăng tỷ lệ ống sinh tinh có chứa tinh trùng trên tinh hoàn của   chuột   cống   trắng   được   trưởng   thành [2, 3, 4].

Để làm cơ sở cho những ứng dụng của TD trên lâm sàng, chúng tôi tiến hành đề tài này với mục tiêu:

1. Đánh giá ảnh hưởng của Thung dung lên các cơ quan sinh sản, số lượng và hoạt  động tinh  trùng, thay đổi mô học tinh  hoàn  của chuột cống đực bị gây suy giảm sinh sản.

2. Đánh giá ảnh hưởng của Thung dung đối với khả năng sinh sản của chuột đực bị gây suy giảm sinh sản thông qua giao phối  với chuột cống cái khoẻ mạnh.

II. ĐỐI  TƯỢNG  VÀ  PHƯƠNG   PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Nguyên liệu

Vị  thuốc  TD  do  công  ty Dược  liệu  Trung Ương I (Mediplantex) cung cấp. Sau khi lấy về loại bỏ tạp chất, rồi sắc theo phương pháp sắc đông y với dung môi là nước thu được dịch chiết  1:1,8  (1ml  /1,8g  dược  liệu)  để  thử  tác dụng dược lý.

Acid valproic với tên biệt dược là Depakin dạng viên 200mg của công ty Sanofi – Synthelabo được nghiền và hoà tan trong dung môi là nước cất hàng ngày trước khi cho chuột uống 15 phút.

Mẫu tinh trùng lấy từ mào tinh được làm xét nghiệm đánh giá cấu trúc và hoạt động tinh trùng trên máy Hamilton Thorne Biosciences tại Bộ môn Y sinh học di truyền, hình ảnh mô học tinh hoàn được thực hiện tại Bộ môn Mô học và Phôi thai học – Trường Đại học Y Hà Nội.

2. Đối tượng nghiên cứu

Chuột cống trắng đực trưởng thành có trọng lượng 170 ± 20g, chuột cái trưởng thành trọng lượng 180 – 200g do Học viện Quân Y cung cấp. Chuột được nuôi trong điều kiện đầy đủ thức ăn và nước uống tại phòng thí nghiệm Bộ môn Dược lý Trường Đại học Y Hà Nội từ 3 – 5 ngày trước nghiên cứu và trong suốt thời gian nghiên cứu.

3. Phương pháp nghiên cứu

Chuột cống trắng đực được chia thành 3 lô:

– Lô 1 (Chứng): Uống nước cất – 2ml/100g

– Lô 2 (Chứng mô hình): Uống acid valproic 500mg/ kg/ngày, thể tích 2ml/100g liên tục trong 7 tuần, sau đó uống nước cất trong 10 ngày.

– Lô 3: Uống acid valproic 500mg/ kg/ngày, thể tích 2ml/100g liên tục trong 7 tuần, sau đó cho uống Thung dung liều 10g/kg trong 10 ngày

Chuột đực cả 3 lô được uống acid valproic hoặc nước cất liên tục trong 7 tuần, sau đó cho uống thuốc hoặc nước cất trong 10 ngày, rồi cho chuột giao phối bằng cách ghép 1 chuột đực với 2 chuột cái cùng chuồng trong 3 tuần (21 ngày). Trong thời gian ghép chuột, các buổi sáng rửa âm đạo chuột cái bằng nước muối sinh lý, soi dưới kính hiển vi quang học, nếu thấy có tinh trùng  trong âm đạo chuột cống cái chứng  tỏ chuột ghép đã giao phối thì tách riêng chuột đực và cái ra các chuồng khác nhau và được tính là ngày đầu tiên thụ thai, trong khoảng 17 – 21 ngày sau giết chuột cái bằng clorofom, theo dõi số lượng thai sống, thai chết sớm, chết muộn, dị dạng, số lượng hoàng thể và số mất trứng.

Mục tiêu: đánh giá tác dụng của Thung dung trên cơ quan sinh sản, số lượng và chất lượng của tinh trùng trên chuột cống đực bị gây độc bằng acid valproic. Đánh giá khả năng sinh sản của chuột cống cái khi được ghép cặp với chuột cống đực bị gây độc bằng acid valproic. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: chuột cống đực được chia thành 3 lô, lô 1 được uống nước cất, lô 2 gây độc bằng acid valproic liều 500mg/kg được uống nước cất, lô 3 gây độc bằng acid valproic đồng thời uống Thung dung liều 10mg/kg liên tục trong 7 tuần. Sau 4 tuần uống thuốc hoặc nước cất, mỗi chuột cống đực trên được ghép cặp với 2 chuột cái bình thường trong 3 tuần. Theo dõi chuột cái thụ thai, giết chuột cái ở ngày thai thứ 17 – 21, đánh giá số phôi thai, số thai sống, số thai chết sớm, số thai chết muộn, số trứng bị mất của mỗi chuột cái. Sau 7 tuần nghiên cứu các chuột đực được đánh giá cấu trúc cơ quan sinh sản: tinh hoàn, túi tinh, tuyến tiền liệt, tuyến copper, số lượng và chất lượng tinh trùng. Kết quả và bàn luận: Thung dung liều 10g/kg làm cải thiện các chỉ số đánh giá cơ quan sinh sản, số lượng và chất lượng tinh trùng của chuột cống đực, làm tăng khả năng thụ thai và giảm số thai chết của chuột cái.