TÁC NHÂN TIÊU CHẢY DO VI RÚT Ở TRẺ EM: SỰ PHÂN BỐ VÀ TÍNH ĐA DẠNG Ở VIỆT NAM
TÁC NHÂN TIÊU CHẢY DO VI RÚT Ở TRẺ EM: SỰ PHÂN BỐ VÀ TÍNH ĐA DẠNG Ở VIỆT NAM
Nguyễn Vân Trang
Viện Vệ Sinh Dịch Tễ Trung Ương, Hà Nội
TÓM TẮT
Tiêu chảy là bệnh xảy ra phổ biến ở trẻ em. Trong số hơn 20 tác nhân gây tiêu chảy các loại, vi rút là nguyên nhân hàng đầu, chiếm 60-70% trường hợp tiêu chảy cấp nhận viện. Vi rút rota và vi rút noro là nguyên nhân gây tiêu chảy chủ chốt trên trẻ em nhập viện (ca bệnh nặng). Khoảng 90% trẻ nhập viện nhiễm 2 loại virus này dưới 2 tuổi. Các tác nhân vi rút khác như vi rút sapo, astro và adeno chiếm tỷ lệ tối đa 5% cho mỗi loại tác nhân. Kết quả của nhiều nghiên cứu ở Việt Nam cho thấy, tỷ lệ nhiễm và tính đa dạng di truyền của những tác nhân này tương đương với tình hình ở các nước phát triển trong khu vực như Nhật Bản, Hàn Quốc, khác với các nước trong khu vực như Thái Lan, Ấn độ, Bangladesh, Trung Quốc v.v… Các nghiên cứu về các tác nhân gây tiêu chảy ở Việt Nam chủ yếu dựa trên đối tượng trẻ nhập viện, thiếu các nghiên cứu về các vụ dịch trong cộng đồng, do đó chưa thấy hết được ý nghĩa của những loại virus này trong các vụ dịch, ở người lớn, cũng như nguồn lây nhiễm virus (trong thực phẩm, trên vật nuôi v.v…). Các nghiên cứu trong tương lai có xu hướng đánh giá sự thay đổi trên toàn bộ hệ gen của virus, phục vụ các nghiên cứu sâu và toàn diện hơn, nhất là ở thời kỳ sau khi sử dụng vắc xin.
Từ khóa: Tiêu chảy cấp, vi rút, phân bố, tính đa dạng, Việt Nam.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Lanata CF, Fischer-Walker CL, Olascoaga AC, Torres CX, Aryee MJ, et al. (2013) Global causes of diarrheal disease mortality in children <5 years of age: a systematic review. PLoS One 8: e72788.
2.Trần Như Dương, Vũ Đình Thiểm, Phạm Thị Cẩm Hà (2012) Current situation of the 26 in-fectious diseases in Northern reion of Vietnam, period from April through June, 2012. Journal of Preventive Medicine 22: 158.
3.Trần Như Dương, Vũ Đình Thiểm, Phạm Thị Cẩm Hà (2012) Situation of 26 infectious dis-ease in Northern region of Vietnam, period from July through September, 2012. Journal of Preventive Medicine 22: 157.
4.Trần Như Dương, Vũ Đình Thiểm, Phạm Thị Cẩm Hà (2012) Situation of the 26 infectious diseases in Northern region of Vietnam, period from January through March 2012. Journal of Preventive Medicine 22: 122.
5.Trần Như Dương, Vũ ĐìnhThiểm, Phạm Thị Cẩm Hà (2012) Current situation of 26 infec-tious diseases in Northern region of Vietnam, period from October through December 2012. Journal of Preventive Medicine 22: 157.
6.Fischer TK, Anh DD, Antil L, Cat ND, Kilgore
PE, et al. (2005) Health care costs of diarrheal disease and estimates of the cost-effectiveness of rotavirus vaccination in Vietnam. J Infect Dis 192: 1720-1726.
7.Anh DD, Thiem VD, Fischer TK, Canh DG, Minh TT, et al. (2006) The burden of rotavi¬rus diarrhea in Khanh Hoa Province, Vietnam: baseline assessment for a rotavirus vaccine tri¬al. Pediatr Infect Dis J 25: 37-40.
8.Lindsay B, Ramamurthy T, Sen Gupta S, Take- da Y, Rajendran K, et al. (2011) Diarrheagenic pathogens in polymicrobial infections. Emerg Infect Dis 17: 606-611.
9.Kotloff KL, Nataro JP, Blackwelder WC, Nas- rin D, Farag TH, et al. (2013) Burden and ae¬tiology of diarrhoeal disease in infants and young children in developing countries (the Global Enteric Multicenter Study, GEMS): a prospective, case-control study. Lancet.
10.Estes MK, Cohen J (1989) Rotavirus gene structure and function. Microbiol Rev 53: 410-449.
11.Nishio O, Matsui K, Lan DT, Ushijima H, Iso- mura S (2000) Rotavirus infection among in-fants with diarrhea in Vietnam. Pediatr Int 42: 422-424.
12.Nguyen TV, Le Van P, Le Huy C, Weintraub A (2004) Diarrhea caused by rotavirus in children less than 5 years of age in Hanoi, Vietnam. J Clin Microbiol 42: 5745-5750.
13.Nguyen TA, Yagyu F, Okame M, Phan TG, Trinh QD, et al. (2007) Diversity of viruses as¬sociated with acute gastroenteritis in children hospitalized with diarrhea in Ho Chi Minh City, Vietnam. J Med Virol 79: 582-590.
14.Tamura T, Nishikawa M, Anh DD, Suzuki H (2010) Molecular epidemiological study of rotavirus and norovirus infections among chil-dren with acute gastroenteritis in Nha Trang, Vietnam, December 2005-June 2006. Jpn J In-fect Dis 63: 405-411.
15.Tra My PV, Rabaa MA, Vinh H, Holmes EC, Hoang NV, et al. (2011) The emergence of ro-tavirus G12 and the prevalence of enteric vi¬ruses in hospitalized pediatric diarrheal patients in southern Vietnam. Am J Trop Med Hyg 85: 768-775.
16.Trang NV, Luan le T, Kim-Anh le T, Hau VT, Nhung le TH, et al. (2012) Detection and mo-lecular characterization of noroviruses and sapoviruses in children admitted to hospital with acute gastroenteritis in Vietnam. J Med Virol 84: 290-297.
17.My PV, Thompson C, Phuc HL, Tuyet PT, Vinh
H, et al. (2013) Endemic norovirus infections in children, Ho Chi Minh City, Vietnam, 2009-2010. Emerg Infect Dis 19: 977-980.
18.Phạm Thị Hà Giang, Nguyễn Vân Trang, Lê Thị Hồng Nhung, Phạm Xuân Ninh, Nguyễn Thị Hồng Hạnh, et al. (2013) Phát hiện tác nhân vi khuẩn và virus gây tiêu chảy ở trẻ em dưới 5 tuổi tại Thái Bình. Tạp Chí Y Học Dự Phòng 34.
19.Zhang S, Chen TH, Wang J, Dong C, Pan J, et al. (2011) Symptomatic and asymptomatic in-fections of rotavirus, norovirus, and adenovirus among hospitalized children in Xi’an, China. J Med Virol.
20.O’Ryan ML, Lucero Y, Prado V Santolaya ME, Rabello M, et al. (2009) Symptomatic and asymptomatic rotavirus and norovirus infec-tions during infancy in a Chilean birth cohort. Pediatr Infect Dis J 28: 879-884.
21.Barreira DM, Ferreira MS, Fumian TM, Checon R, de Sadovsky AD, et al. (2010) Viral load and genotypes of noroviruses in symptomatic and asymptomatic children in Southeastern Brazil. J Clin Virol 47: 60-64.
22.Olesen B, Neimann J, Bottiger B, Ethelberg S, Schiellerup P, et al. (2005) Etiology of diarrhea in young children in Denmark: a case-control study. J Clin Microbiol 43: 3636-3641.
23.Cheng WX, Jin Y, Duan ZJ, Xu ZQ, Qi HM, et al. (2008) Human bocavirus in children hospi-talized for acute gastroenteritis: a case-control study. Clin Infect Dis 47: 161-167.
24.Kaminsky RG (1991) Parasitism and diarrhoea in children from two rural communities and marginal barrio in Honduras. Trans R Soc Trop Med Hyg 85: 70-73.
25.Black RE, Lopez de Romana G, Brown KH, Bravo N, Bazalar OG, et al. (1989) Incidence and etiology of infantile diarrhea and major routes of transmission in Huascar, Peru. Am J Epidemiol 129: 785-799.
26.Koh H, Baek SY, Shin JI, Chung KS, Jee YM (2008) Coinfection of viral agents in Korean children with acute watery diarrhea. J Korean Med Sci 23: 937-940.
27.Nimri LF, Elnasser Z, Batchoun R (2004) Pol-ymicrobial infections in children with diarrhoea in a rural area of Jordan. FEMS Immunol Med Microbiol 42: 255-259.
28.Bilenko N, Levy A, Dagan R, Deckelbaum RJ, El-On Y, et al. (2004) Does co-infection with Giardia lamblia modulate the clinical charac-teristics of enteric infections in young children? Eur J Epidemiol 19: 877-883.
29.Phan TG, Nguyen TA, Yan H, Okitsu S, Ushi- jima H (2005) A novel RT-multiplex PCR for enteroviruses, hepatitis A and E viruses and influenza A virus among infants and children with diarrhea in Vietnam. Arch Virol 150: 1175-1185.
30.Hien BT, Trang do T, Scheutz F, Cam PD, Mol- bak K, et al. (2007) Diarrhoeagenic Escherichia coli and other causes of childhood diarrhoea: a case-control study in children living in a waste-water-use area in Hanoi, Vietnam. J Med Mi-crobiol 56: 1086-1096.
31.Anh DD, Trang NV, Thiem VD, Hien-Anh NT, Mao ND, et al. (2012) A dose-escalation safety and Immunogenicity study of a new live attenu-ated human rotavirus vaccine (Rotavin-M1) in Vietnamese children. Vaccine in press.
32.Trang NV, Anh DD, Thiem VD, Hien-Anh NT, Mao ND, et al. (2011) A randomized, double-blind, placebo-controlled trial to evaluate a live, attenuated Vietnamese Rotavirus vaccine (Rotavin-M1) in infants. Proceedings to the 5th International Vaccine Congress and ISV
33.Chen CM, Hung T, Bridger JC, McCrae MA (1985) Chinese adult rotavirus is a group B ro-tavirus. Lancet 2: 1123-1124.
34.Blutt SE, Kirkwood CD, Parreno V, Warfield KL, Ciarlet M, et al. (2003) Rotavirus antige- naemia and viraemia: a common event? Lancet 362: 1445-1449.
35.Li N, Wang ZY (2003) Viremia and extraintesti-nal infections in infants with rotavirus diarrhea. Di Yi Jun Yi Da Xue Xue Bao 23: 643-648.
36.Azevedo MS, Yuan L, Jeong KI, Gonzalez A, Nguyen TV, et al. (2005) Viremia and nasal and rectal shedding of rotavirus in gnotobiotic pigs inoculated with Wa human rotavirus. J Virol 79: 5428-5436.
37.Blutt SE, Fenaux M, Warfield KL, Greenberg HB, Conner ME (2006) Active viremia in rota-virus-infected mice. J Virol 80: 6702-6705.
38.Blutt SE, Matson DO, Crawford SE, Staat MA, Azimi P, et al. (2007) Rotavirus antigenemia in children is associated with viremia. PLoS Med 4: e121.
39.Ramig RF (2007) Systemic rotavirus infection. Expert Rev Anti Infect Ther 5: 591-612.
40.Chitambar SD, Tatte VS, Dhongde R, Kalrao V (2008) High frequency of rotavirus viremia in children with acute gastroenteritis: discordance of strains detected in stool and sera. J Med Virol 80: 2169-2176.
41.Matthijnssens J, Ciarlet M, McDonald SM, Attoui H, Banyai K, et al. (2011) Uniformity of rotavirus strain nomenclature proposed by the Rotavirus Classification Working Group (RCWG). Arch Virol.
42.Matthijnssens J, Ciarlet M, Rahman M, Attoui H, Banyai K, et al. (2008) Recommendations for the classification of group A rotaviruses us-ing all 11 genomic RNA segments. Arch Virol 153: 1621-1629.
43.Kroneman A, Vega E, Vennema H, Vinje J, White PA, et al. (2013) Proposal for a unified norovirus nomenclature and genotyping. Arch Virol.
44.Matthijnssens J, Heylen E, Zeller M, Rahman M, Lemey P, et al. (2010) Phylodynamic analy¬ses of rotavirus genotypes G9 and G12 under¬score their potential for swift global spread. Mol Biol Evol 27: 2431-2436.
45.Nguyễn Đăng Hiền, Phạm Thị Phương Thảo, Lê Thị Luân (2010) Giám sát chủng virut rota lưu hành gây bệnh tiêu chảy ở Việt Nam từ 1998-2009. Tạp Chí Y Học Dự Phòng 21: 5.
46.Nguyễn Đăng Hiền, Lê Thị Luân (2011) Giám sát chủng virut rota lưu hành gây bệnh tại Việt Nam năm 2010. Tạp Chí Y Học Dự Phòng 21: 7.
47.Bull RA, Eden JS, Rawlinson WD, White PA (2010) Rapid evolution of pandemic noro- viruses of the GII.4 lineage. PLoS Pathog 6: e1000831.
48.Nguyễn Vân Trang, Vũ Thị Bích Hậu, HậuThị Thu Trang, Đặng Đức Anh (2013) Tỷ lệ nhiễm và biến động kiểu gen của một số tác nhân gây tiêu chảy cấp ở trẻ em tại bệnh viện Nhi Thái Bình, 2010-2012. Tạp Chí Y Học Dự Phòng.
49.Ahmed K, Anh DD, Nakagomi O (2007) Ro-tavirus G5P[6] in child with diarrhea, Viet¬nam. Emerg Infect Dis 13: 1232-1235.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất