Tế bào gốc trung mô của răng và tiềm năng tái tạo mô

Tế bào gốc trung mô (Mesenchymal Stem Cells – MSC) được phân lập từ nhiều nguồn khác nhau và được mô tả đầu tiên ở tủy xương. MSC được đặc trưng bởi các marker in vitro như STRO-1, CD146 hoặc CD44 [14]. STRO-1 là một protein màng dùng để xác định các tế bào gốc tiền thân ở tủy xương, CD146, CD44 đều là glycoprotein màng có vai trò tham gia liên kết tế bào-tế bào là những marker đặc trưng cho MSC. MSC có khả năng tự phân chia và biệt hóa thành nhiều dòng tế bào, tạo sụn, xương, mỡ, cơ và mô liên kết đệm, có nhiều triển vọng là nguồn tế bào gốc cho phương pháp điều trị bằng tế bào.

Trong quá trình hình thành răng, tương tác giữa các tế bào biểu mô và nhú răng thúc đẩy quá trình phát sinh hình thái của răng bằng cách kích thích các tế bào trung mô biệt hóa thành nguyên bào tạo ngà và tạo ngà bào. Tủy răng chứa các tế bào có tính tạo dòng (clonogenic), tốc độ phân chia cao, có khả năng tái tạo mô, đây là các đặc tính của tế bào gốc. Tủy răng có một số đặc tính tương đồng với mô cơ và thần kinh.
Tế bào gốc tủy răng được định danh và phân lập thể hiện tốc độ phân chia cao hơn so với các tế bào tạo xương (osteogenic cells), chúng có khả năng biệt hóa thành các tế bào dạng nguyên bào tạo ngà (odontoblast-like cells) biểu hiện qua các marker của nguyên bào ngà non (dentine sialophosphoprotein), và có thể tạo ra phức hợp ngà – tủy trong thử nghiệm cấy chuyền in vivo [6]. DPSC có khả năng tạo các tế bào gốc mới hoặc biệt hóa thành nhiều dòng tế bào như nguyên bào ngà, tế bào mỡ, tế bào dạng tế bào thần kinh.
Nguồn gốc và vị trí chính xác của DPSC trong tủy răng chưa được xác định rõ. Quần thể tế bào gốc trong tủy răng rất ít; xấp xỉ 1% tổng số tế bào [17] và quá trình tích tuổi làm giảm dần khả năng tham gia tạo mô và làm lành thương của tế bào. Mô tủy của răng khôn được sử dụng nhiều nhất trong các thử nghiệm khảo sát DPSC, ngoài ra cũng có thể lấy từ các răng dư, mầm răng vĩnh viễn [8]. Các nghiên cứu cho thấy khi phân lập từ răng đang trong thời kỳ tạo thân răng, DPSC có kh ả năng phân chia cao hơn so với các
giai đoạn muộn.
Tế bào gốc tủy răng sữa (Stem Cells from Human Exfoliated Decidous teeth – SHED)
Răng sữa có thể là một nguồn tế bào gốc lý tưởng được sử dụng để sửa chữa cấu trúc răng bị tổn hại, dẫn tạo xương, hay điều trị các vết thương thần kinh hay bệnh thoái hóa. Tương tự như dây rốn, răng sữa rụng tự nhiên có thể là một nguồn tế bào gốc có tiềm năng ứng dụng lâm sàng.
SHED là một quần thể tế bào gốc sau sinh, có khả năng phân chia và biệt hóa đa tiềm năng. SHED khác biệt với DPSC bởi tốc độ phân chia và tăng mức độ nhân đôi quần thể tế bào cao hơn. SHED có thể biệt hóa thành neuron, tế bào mỡ, nguyên bào xương và nguyên bào ngà [11]. SHED có khả năng cảm ứng tạo xương hay tạo ngà in vivo. Tuy nhiên khác với DPSC, SHED không có khả năng tạo phức hợp ngà – tủy.