THAY ĐỔI ĐỘ SÂU TIỀN PHÒNG VÀ CHIỀU DÀI TRỤC NHÃN CẦU SAU PHẪU THUẬT ẤN ĐỘN CỦNG MẠC ĐIỀU TRỊ BONG VÕNG MẠC NGUYÊN PHÁT

Phẫu thuật ấn độn củng mạc để điều trị bong võng mạc nguyên phát có thể làm thay đổi giải phẫu mắt. Với mục tiêu đánh giá sự thay đổi về độ sâu tiền phòng và chiều dài trục nhãn cầu trên bệnh nhân người Việt Nam, nghiên cứu của chúng tôi tiến hành từ tháng 6/2010 đến 01/2011 trên 30 bệnh nhân bong võng mạc nguyên phát tại bệnh viện Mắt Trung ương. Kết quả nghiên cứu cho thấy độ sâu tiền phòng giảm 0,14mm sau phẫu thuật 1 tháng (p = 0,001) và 0,09 mm sau 3 tháng (p = 0,019). Chiều dài trục nhãn cầu tăng 0,72 mm sau phẫu thuật 1 tháng (p = 0,001) và 0,74 mm sau 3 tháng (p = 0,001). Kết quả này cho thấy có sự thay đổi rõ rệt về độ sâu tiền phòng và chiều dài trục nhãn cầu sau phẫu thuật ấn độn củng mạc điều trị bong võng mạc nguyên phát, sự thay đổi này được cải thiện theo thời gian.

Bong võng mạc nguyên phát là một bệnh nặng gây mất thị lực. Theo thống kê ở bệnh viện Mắt Trung ương, số bệnh nhân bị bong võng mạc hàng năm chiếm 2,1% tổng số người đến khám [1]. Hiện nay, điều trị bong võng mạc là phẫu thuật hàn vết rách bằng lạnh đông và ấn độn củng mạc với 94% thành công về giải phẫu, sau 20 năm 95% võng mạc vẫn áp giúp bảo tồn thị lực sau mổ trên 20/50. Tuy nhiên những kỹ thuật mổ bong võng mạc tiến hành ở bên ngoài nhãn cầu có thể làm thay đổi cấu trúc giải phẫu của nhãn cầu. Năm 1970, Fiore và Newton là những người đầu tiên phát hiện ra sự giảm độ sâu tiền phòng (ĐSTP) sau phẫu thuật ấn độn củng mạc. Sau đó, rất nhiều tác giả trên thế giới đã tiến hành nghiên cứu và đều đưa ra cùng kết luận. Năm 2010, nghiên cứu của Goezinne F cho kết quả độ sâu tiền phòng giảm đáng kể trong 9 tháng sau phẫu thuật và trở về bình thường như trước phẫu thuật sau 1 năm, nhưng Burton lại chỉ thấy độ sâu tiền phòng giảm đến tuần thứ 6 sau mổ [2]. Nguyên nhân của giảm độ sâu tiền phòng là do phẫu thuật ấn độn củng mạc làm giảm tuần hoàn hắc võng mạc dẫn đến phù thể mi làm thể mi xoay ra phía trước, mặt phẳng mống mắt – thể thủy tinh bị đẩy ra trước [3]. Không chỉ làm giảm độ sâu tiền phòng, phẫu thuật ấn độn củng mạc còn làm thay đổi chiều dài trục nhãn cầu dẫn đến sự thay đổi của khúc xạ và ảnh hưởng đến thị giác. Hầu hết các nghiên cứu đều cho thấy trục nhãn cầu tăng lên sau phẫu thuật và thường gây ra tật cận thị mắc phải do trục, còn tật loạn thị thì hi ếm gặp hơn. Mặc d ù s ự thay đổi khúc xạ sau mổ có thể cải thiện một cách tự nhiên nhưng thường phải mất tới 3 tháng mới ổn định và nếu tật khúc xạ được chỉnh kính tốt trong giai đoạn sớm sau mổ thì sẽ giúp thị lực hồi phục sớm và nhanh hơn.

Tại Việt Nam, phương pháp này đã được tiến hành từ năm 1960 nhưng chưa có nghiên cứu nào đánh giá sự thay đổi giải phẫu sau phẫu thuật. Phẫu thuật ấn độn củng mạc bao gồm độn khu trú tại vị trí rách võng mạc và ấn độn quanh nhãn cầu gần vùng nền dịch kính (hay còn gọi là đai củng mạc) để làm giảm co kéo dịch kính. Tại bệnh viện Mắt trung ương, các phẫu thuật viên thường làm ấn độn củng mạc 360o quanh nhãn cầu tại vị trí vết rách (hay còn gọi là đai củng mạc). Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài với mục tiêu: đánh giá sự thay đổi độ sâu tiền phòng và chiều dài trục nhãn cầu sau phẫu thuật ấn độn củng mạc