THIẾT LẬP MÔ HÌNH CẢNH BÁO VỚI ĐỘ TRỄ THỜI GIAN CHO DỊCH SỐT DENGUE/SỐT XUẤT HUYẾT DENGUE TẠI HÀ NỘI

Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng nặng nè của biến đổi khí hậu. Bên cạnh các tác động đến môi trường tự nhiên và hoạt động của con người, biến đỗi khí hậu còn có ảnh hưởng mạnh mẽ đến dịch bệnh và các thực thể trong sinh quyển, sốt xuất huyết Dengue là bệnh chịu sự ảnh hưởng lớn bởi khí hậu. Với tính chất như vậy, nhưng số nghiên cứu về khí hậu lien quart tới số lượng ca mắc còn hạn chế. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích mối tương quan giữa các yếu tố khí hậu với tỷ lệ mắc sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue trong giai đoạn 2009 -2011 dựa trên phương pháp nghiên cứu sinh thái học. Kết quả cho thấy có mối liên quan chặt chẽ giữa các yếu tố thời tiết với sự gia tăng tỷ lệ mắc và khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 12 là thời gian thường xảy ra dịch sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue, khi nhiệt độ, lượng mưa, hay lượng bốc hơi có xu hướng tăng cao nhất trong năm. Mô hình dự báo với độ trễ 2 tháng có khả năng dự báo tốt hơn so với các mô hình khác. 

Bệnh sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue (SD/SXHD) là một vấn đề luôn mang tính chất thời sự của Y tế công cộng, do bệnh thường có tính chất bùng phát thành dịch lớn và gây tỷ lệ tử vong khá cao. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm có tới 50 đến 100 triệu người bị nhiễm sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue, khoảng 500.000 người phải nhập viện do bệnh mỗi năm, và xấp xỉ 2,5 tỷ ngiPỜi đang phải sống chung với sốt Dengue/ sốt xuất huyết Dengue [1]. Tỷ lệ mắc sốt Den- gue/sốt xuất huyết Dengue đặc biệt cao tại các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới, các nước Nam và Đông Nam Á; các nước Trung và Nam Mỹ.

Việt Nam là một quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á, với đặc điểm khí hậu nhiệt đới hợp cho sự bùng phát dịch bệnh sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue. Trong những năm gần đây, tình hình dịch sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue tại Việt Nam có nhiều diễn biến phức tạp. Tại Hà Nội, từ năm 1992 đến nay sốt xuất huyết Dengue luôn là bệnh nguy hiễm hàng đầu trong các bệnh truyền nhiễm với số mắc cao. Hàng năm số ca nghi mắc sốt xuất huyết cao, đặc biệt năm 2009 là năm với số mắc cao nhất từ trước đến nay với tổng số 15.746 ca nghi mắc [9], Theo thống kê của tác giả Thiều Đức Anh, từ năm 1998 đến 2009, tỷ lệ mắc tại Hà Nội từ 132,4 ca (1998) trên 100.000 dân, đạt thấp nhất vào giai đoạn 1999 – 2005 (từ 1,7 – 4,7 ca/100.000 dân) rồi tăng lẽn trong năm 2006 – 2008 (60 – 80 ca/100.000 dân) và đạt đỉnh năm 2009 với 217,9 ca/100.000 dân. Vì những lý do trẽn, cần thiết phải xây dựng các mô hình dự báo dịch để hỗ trợ công tác phòng chống dịch đạt hiệu quả cao.

Nhiều nghiên cứu trên thế giới phát triền các mô hình cảnh báo dịch bệnh dựa vào các yếu tố khí hậu cũng được xây dựng, với các thông số được sử dụng nhiều nhất bao gồm: độ ẩm tương đối, nhiệt độ, lượng mưa [2, 3, 4], Tại Việt Nam, nghiên cứu của Đỗ Thị Thanh Toàn và cộng sự cũng đưa ra mô hình dự báo tỷ lệ mắc bệnh tại Hà Nội dựa trên số liệu về tỷ lệ mắc sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue giai đoạn 1998 – 2009 và 3 yếu tố này, cùng với yếu tố tốc độ gió [5], Tuy nhiên mô hình này chưa tính toán đến độ trễ thời gian, do đó có thể có sai sót trong việc dự báo. Với mong muốn cập nhập thêm các dữ kiện, cũng như xây dựng các mô hình cảnh báo dịch bệnh chính xác hơn, chúng tôi tiến hành nghiên cứu với các mục tiêu: Xác định mối liên quan giữa một số yếu tố thời tiết với tỷ lệ mắc sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue tại Hà Nội từ năm 2009 – 2011.