Thực trạng kê đơn thuốc ngoại trú với người bệnh có bảo hiểm y tế

Luận văn thạc sĩ quản lý bệnh viện Thực trạng kê đơn thuốc ngoại trú với người bệnh có bảo hiểm y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Trà Vinh và một số yếu tố ảnh hưởng, năm 2020.Việc kê đơn, sử dụng thuốc phải đảm bảo hợp lý, an toàn, hiệu quả và kinh tế. Vì vậy, vấn đề kê đơn, sử dụng thuốc có ảnh hưởng sâu rộng ở khắp mọi cấp độ trong chăm sóc y tế. Ngày nay, trong cơ chế thị trường thuốc đã được công nhận là một mặt hàng phổ thông. Song vẫn phải nhấn mạnh đến tính chất đặc biệt của thuốc, vì thuốc ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người. Do đó, sử dụng thuốc an toàn hợp lý, hiệu quả luôn là mục tiêu hàng đầu của toàn ngành y tế [21].

Ngành y tế có nhiều nỗ lực trong việc đáp ứng nhu cầu về cung ứng thuốc phục vụ công tác khám chữa bệnh cho nhân dân. Thị trường thuốc ngày càng đa dạng và phong phú kể cả về số lượng và chất lượng. Bên cạnh những thành tích đã đạt được vẫn còn một vài bất cập trong việc kê đơn, sử dụng thuốc diễn ra ở nhiều bệnh viện trên cả nước. Theo kết quả nghiên cứu tại Bệnh viện 115 năm 2011 cho thấy: các đơn có sai sót thông tin bệnh nhân (họ tên, tuổi, giới, địa chỉ) là 98%, các đơn có sai sót về cách ghi tên thuốc là 40,4%, các đơn thiếu thời điểm dùng thuốc chiếm tỷ lệ 54%, trong đó nhiều nhóm thuốc thiếu thời điểm dùng thuốc chiếm tỷ lệ cao: nhóm thuốc ức chế bơm proton là 90,9%, thuốc rối loạn lipid là 86,1%, thuốc tiểu đường 58,7%, chống viêm không steroid 46,1% [17]. Theo một nghiên cứu năm 2018 của Lương Văn Luân tại Bệnh Viện Đa Khoa huyện Nghi Xuân có 18.21% đơn thuốc ghi chẩn đoán không đầy đủ [10].
Theo báo cáo tổng quan ngành y tế năm 2015, tỷ lệ khám chữa bệnh của người dân trong vòng một năm đã tăng từ 34,2% (2008) lên 40,9% (2012) trong đó tỷ lệ người khám chữa bệnh ngoại trú tăng từ 31,0% (2008) lên 37,1% (2010) và 36% (2012) [5]. Điều này cho thấy số lượng người bệnh điều trị ngoại trú ngày càng gia tăng. Bên cạnh đó, có nhiều yếu tố tác động đến việc kê đơn thuốc như bác sĩ cố tình kê thêm thuốc không cần thiết (vitamin, khoáng chất,…) để được nhận hoa hồng từ các công ty dược phẩm, các chính sách chi trả BHYT cũng giới hạn số tiền trên đơn thuốc kê cho bệnh nhân, hoặc những bệnh nhân nhiều bệnh nền thì phải kê đơn khác với bệnh nhân ít bệnh nền dù cùng một triệu chứng bệnh lý, các vấn đề trên dẫn đến việc kê đơn thuốc chưa hợp lý về mặt chi phí gây lãng phí tiền quỹ BHYT, chưa hiệu quả trong điều trị bệnh. Vì vậy, đảm bảo kê đơn thuốc an toàn, hợp lý, hiệu quả trong điều trị ngoại trú là một vấn đề rất quan trọng và cần được quan tâm trong giai đoạn hiện nay. Đứng trước việc có nhiều bất cập về việc kê đơn sử dụng thuốc tại các cơ sở y tế đã được phát hiện, Bộ Y tế đã ban hành nhiều quy định nhằm quản lý việc kê đơn sử dụng thuốc tại các cơ sở y tế như Thông tư 52/2017/TT-BYT ngày 29/12/2017 của Bộ Y tế về đơn thuốc và việc kê đơn thuốc hóa được, sinh phẩm trong điều trị ngoại trú; Thông tư 18/2018/TT-BYT ngày 22/8/2018, sửa đổi bổ sung Thông tư số 52/2017/TT-BYT ngày 29/12/2017 của Bộ Y tế về quy định trong hoạt động khám chữa bệnh (KCB), kê đơn và bán thuốc theo đơn; về việc nghiêm cấm các hành vi vi phạm quy định của pháp luật trong KCB, kinh doanh thuốc nói chung.
Với số lượng khám chữa bệnh ngoại trú của bệnh nhân có BHYT lớn như thế sẽ không tránh khỏi những sai sót và bất cập trong việc kê đơn sử dụng thuốc. Bên cạnh đó, chưa có đề tài nào về đánh giá thực trạng kê đơn thuốc tại Bệnh viên Đa khoa tỉnh Trà Vinh. Ngoài ra, công tác giám sát việc sử dụng thuốc an toàn hợp lý mang lại hiệu quả điều trị cao, tiết kiệm chi phí cho người bệnh, ngân sách nhà nước… tại Khoa Khám bệnh ngoại trú của Bệnh viện Đa Khoa tỉnh Trà Vinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, hiệu quả sử dụng chi phí BHYT tại bệnh viện. Xuất phát từ yêu cầu thực tế trên, tôi tiến hành thực hiện Đề tài:“Thực trạng kê đơn thuốc ngoại trú với người bệnh có bảo hiểm y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Trà Vinh và một số yếu tố ảnh hưởng, năm 2020”
MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
1. Mô tả thực trạng kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú với người bệnh có BHYT
tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Trà Vinh, năm 2020
– Mô tả thực trạng thực hiện các quy định hành chính về kê đơn thuốc.
– Thực trạng về mức độ sử dụng thuốc.
– Đánh giá phân bố thuốc trong hoạt động kê đơn.
– Đánh giá chi phí đơn thuốc.
2. Xác định một số yếu tố ảnh hưởng tới thực trạng kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú với bệnh nhân có BHYT tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Trà Vinh, năm 2020

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN …………………………………………………………………………………………… I
MỤC LỤC……………………………………………………………………………………………….. II
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU………………………………………………………………………. VII
ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………………………………1
MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI……………………………………………………………………………3
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU……………………………………………………………..4
1.1. Tổng quan về đơn thuốc và hoạt động kê đơn thuốc……………………………………4
1.1.1. Đơn thuốc …………………………………………………………………………………………4
1.1.2. Những quy định về đơn thuốc ngoại trú …………………………………………………4
1.1.3 Hoạt động kê đơn thuốc ……………………………………………………………………….7
1.1.4 Đánh giá hoạt động kê đơn thuốc ………………………………………………………….8
1.2 Một số nghiên cứu về kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú trong nước và trên thế
giới…………………………………………………………………………………………………………..9
1.2.1. Một số nghiên cứu về kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú trên thế giới …….9
1.2.2. Một số nghiên cứu về kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú ở Việt Nam…….11
1.3 Một số yếu tố ảnh hưởng đến việc kê đơn thuốc ………………………………………..13
1.3.1 Yếu tố về kỹ thuật………………………………………………………………………………14
1.3.2 Yếu tố về bệnh nhân …………………………………………………………………………..14
1.3.3 Yếu tố quản lý. ………………………………………………………………………………….15
1.4 Giới thiệu về Bệnh viện Đa khoa tỉnh Trà Vinh…………………………………………16
1.5 Khung lý thuyết……………………………………………………………………………………16
Chương 2 : ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ……………………..18
2.1. Đối tượng nghiên cứu:…………………………………………………………………………18
HUPHIII
2.2. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………………………..18
2.2.1. Phương pháp định lượng …………………………………………………………………..18
2.2.2 Phương pháp định tính ………………………………………………………………………20
2.3 Các biến số của nghiên cứu …………………………………………………………………..21
2.3.1 Các biến số nghiên cứu định lượng………………………………………………………21
2.3.1.1 Các biến số định lượng mô tả thực trạng kê đơn thuốc………………………….21
2.3.2 Các biến số định tính …………………………………………………………………………21
2.4 Phương pháp phân tích, trình bày và xử lý số liệu …………………………………….21
2.5 Đạo đức trong nghiên cứu …………………………………………………………………….22
Chương 3 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU…………………………………………………………23
3.1 Thực trạng kê đơn thuốc ngoại trú với người bệnh có BHYT tại Bệnh viện Đa khoa
tỉnh Trà Vinh, năm 2020…………………………………………………………………………….23
3.1.1 Thực trạng thực hiện các quy định hành chính về đơn thuốc…………………….23
3.1.1.1 Tổng thể việc thực hiện quy định hành chính về đơn thuốc…………………….23
3.1.1.2 Chi tiết việc thực hiện quy định hành chính về đơn thuốc………………………23
3.1.2 Thực trạng về mức độ sử dụng thuốc ……………………………………………………24
3.1.3 Đánh giá phân bố thuốc trong hoạt động kê đơn…………………………………….26
3.1.4 Đánh giá chi phí thuốc trong đơn thuốc………………………………………………..27
3.2 Một số yếu tố ảnh hưởng tới kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú……………….28
3.2.1 Yếu tố về kỹ thuật………………………………………………………………………………28
3.2.2 Yếu tố về bệnh nhân …………………………………………………………………………..29
3.2.3 Yếu tố về quản lý……………………………………………………………………………….31
Chương 4 : BÀN LUẬN…………………………………………………………………………….34
4.1.1 Về việc thực hiện các thủ tục hành chính ………………………………………………34
HUPHIV
4.1.2 Việc ghi hướng dẫn sử dụng………………………………………………………………..34
4.1.3 Về độ dài đợt điều trị …………………………………………………………………………35
4.1.4 Mức độ sử dụng thuốc………………………………………………………………………..36
4.1.5 Đánh giá về chi phí thuốc …………………………………………………………………..37
4.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến việc kê đơn thuốc ……………………………………………38
4.2.1 Yếu tố về kỹ thuật………………………………………………………………………………38
4.2.2 Yếu tố về bệnh nhân …………………………………………………………………………..39
4.2.3 Yếu tố về quản lý……………………………………………………………………………….40
4.3 Hạn chế của nghiên cứu ……………………………………………………………………….41
4.4 Hướng tiếp theo của nghiên cứu …………………………………………………………….41
KẾT LUẬN……………………………………………………………………………………………..42
KHUYẾN NGHỊ ………………………………………………………………………………………44
TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………………………………………………….45
Phụ lục 1 : Bảng số liệu 1…………………………………………………………………………..49
Phụ lục 2 : Bảng số liệu 2…………………………………………………………………………..50
Phục lục 3 : Hướng dẫn phỏng vấn sâu Lãnh đạo bệnh viện và khoa khám, Trưởng
phòng kế hoạch tổng hợp……………………………………………………………………………52
Phục lục 4: Hướng dẫn phỏng vấn sâu lãnh đạo khoa Dược ……………………………53
Phục lục 5 : Hướng dẫn phỏng vấn bác sĩ điều trị ………………………………………….54
Phụ lục 6 : Các biến số định lượng………………………………………………………………55
Phụ lục 7 : Các biến số định tính…………………………………………………………………6