Thực trạng kiến thức,thái độ về an toàn người bệnh của điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn năm 2015 và các yếu tố liên quan
Thực trạng kiến thức,thái độ về an toàn người bệnh của điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn năm 2015 và các yếu tố liên quan.An toàn ngƣời bệnh là vấn đề phổ biến, có phạm vi rộng và là sự quan tâm của toàn xã hội, bất cứ công đoạn nào của mọi quy trình khám bệnh, chữa bệnh đều chứa đựng các nguy cơ tiềm tàng, rủi ro cho ngƣời bệnh. Khi có sai sót hay sự cố y khoa không mong muốn xảy ra, ngƣời bệnh phải gánh chịu hậu quả hƣởng tới sức khỏe hoặc bị khuyết tật tạm thời hay vĩnh viễn, thậm chí cả tính mạng, chẳng khác gì tai nạn chồng lên tai nạn, và các cán bộ y tế liên quan trực tiếp tới các sai sót/sựcố không mong muốn cũng là nạn nhân trƣớc áp lực của dƣ luận xã hội. Xu hƣớng tranh chấp, khiếu kiện y tế ngày càng gia tăng [30].
Tại Israel đã phát hiện 554 sai sót trong thời gian 4 tháng, bình quân 1,7 sai sót/ngƣời bệnh/ngày [51]. Theo nghiên cứu của WHO thì khoảng 10% ngƣời bệnh nằm viện nội trú thì có một sự cố không mong muốn xảy ra [18].
Hàng năm ở Mỹ có tới 98000 ngƣời tử vong liên quan tới sự cố y khoa không mong muốn. Tại bệnh viện ở Utah các sự cố y khoa không mong muốn đã để lại hậu quả cho 2,4% ngƣời bệnh nhập viện, tăng chi phí 2262 US$/ngƣời bệnh, và tăng thêm 1,9 ngày điều trị so với số liệu của nhóm chứng. Trong nghiên cứu của Harvard về sự cố không mong muốn do dùng thuốc, chi phí tăng $2595 /ngƣời bệnh và thời gian nằm viện kéo dài hơn 2,2 ngày/ngƣời bệnh. Ƣớc tính chi phí cho các sựcố không mong muốn do dùng thuốc của một bệnh viện thực hành có qui mô 700 giƣờng bệnh lên tới 5,6 triệu đô la hàng năm [12].
Hồi cứu ngẫu nhiên 30121 bệnh án của 51 bệnh viện thuộc Bang New York cho thấy 3,7% ngƣời bệnh nhập viện gặp phải sự cố y khoa; 27,6% các sự cố y khoa do nhân viên y tế tắc trách. Nghiên cứu khác cũng chỉ ra các sự cố gây hại, bất lợi cho ngƣời bệnh từ chăm sóc y tế, các lỗi y khoa chiếm 50%, có 28% các lỗi từsự lơ đễnh, cẩu thả và có nhiều lỗi không chủ tâm [5]. Vì vậy 60% – 80% các sự cốy khoa không mong muốn có nguồn gốc sai sót từ hệ thống và chỉ có 20% – 40% là do cá nhân ngƣời hành nghề [37]. Vì vậy việc nhận dạng các loại sai sót, sự cố y khoa và tìm hiểu nguyên nhân gốc của những sai sót, sự cố đó để có biện pháp phòng ngừa hiệu quả là điều rất cần thiết [9].
Tại Việt Nam sự cố y khoa không mong muốn chƣa đƣợc nghiên cứu hệthống. Tuy nhiên, hầu hết các cơ sở khám, chữa bệnh đã phải đƣơng đầu với các sựcố ở các mức độ và ảnh hƣởng khác nhau, ảnh hƣởng tới tính mạng và sức khỏe của ngƣời bệnh. Số trƣờng hợp nêu trên báo chí là phần nổi của tảng băng chìm không rõ độ lớn và kích thƣớc. Trong các nghiên cứu thực hiện trên đối tƣợng điều dƣỡng (ĐD) tại các bệnh viện ở Việt Nam cũng phần nào cho thấy kiến thức và thái độ có
tác động rất lớn đến thực hành quy trình của ĐD.
Đi ều dƣỡng lâm sàng là ngƣ ời tr ực ti ếp hàng ngày chăm sóc, đaviện. Ngƣời đi ều dƣỡng có thể chăm sóc từ một đ ế n nhiều ngƣời b ệnh, phải theo dõi thƣ ờng xuyên ngƣời b ệnh nặng, cấp cứu; ngƣời b ệnh trƣớc, trong và sau phẫu thuật , và chăm sóc cho m ọi đ ối tƣ ợng ngƣời l ớn, trẻ em, trẻ sơ sin h v.v… Điều này cho thấy vai trò quan trọng của ngƣời đi ều dƣỡng, n ếu ĐDV không có kiến thức, thái đ ộ và kỹ năng chăm sóc ngƣời bệnh tốt ho ặc không có đủ th ời gian và phƣơng ti ện để th ực hiện những công việc s ẽ ảnh hƣởng rất nhi ều đến chất lƣ ợng điều trị và s ự an toàn của ngƣời b ệnh
Bệnh viện Xanh Pôn là bệnh viện Đa khoa hạng I ở vị trí trung tâm của Thủ đô Hà Nội. Hàng ngày tiếp nhận trên 2000 lƣợt khám và điều trị . Bệnh viện có 434 điều dƣỡng, hộ sinh, KTV và 209 bác sĩ. Điều dƣỡng, hộ sinh, kỹ thuật viên có trình độtừ cao đẳng trở lên chiếm 52%. Mặc dù số lƣợng điều dƣỡng lớn tuy nhiên lƣợng ngƣời bệnh đông nên bệnh viện luôn trong tình trạng quá tải do vậy nguy cơ xảy ra sai sót/sự cố y khoa trong bệnh viện càng tăng cao. Mặc dù vậy cho đến nay tạibệnh viện chƣa có nghiên cứu nào về thực trạng các sai sót/sự cố y khoa tại bệnh viện cũng nhƣ nghiên cứu về kiến thức, thái độ về an toàn ngƣời bệnh của điều dƣỡng bệnh viện. Trƣớc thực trạng đó tôi tiến hành nghiên cứu “Thực trạng kiến thức, thái độ về an toàn người bệnh của điều dưỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn năm 2015 và các yếu tố liên quan”. Đề tài đƣợc kỳ vọng sẽ mô tảđƣợc sự hiểu biết về kiến thức, thái độ của điều dƣỡng về ATNB và các yếu tố liên quan để trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp tăng cƣờng sự an toàn cho ngƣời bệnh.
3
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1. Mô tả thực trạng kiến thức, thái độ về ATNB của điều dƣỡng lâm sàng tại bệnh viện đa khoa Xanh Pôn, Hà Nội năm 2015.
2. Xác định các yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ về ATNB của điều dƣỡng lâm sàng bệnh viện đa khoa Xanh Pôn Hà Nội năm 2015
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ………………………………………………………………. v
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ……………………………………………………………. vi
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU …………………………………………………………………………….. v
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………………….. vii
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU……………………………………………………………………………. 3
1.1. Một số khái niệm, định nghĩa ……………………………………………………………………. 4
1.2. Thực trạng an toàn ngƣời bệnh …………………………………………………………………. 5
1.2.1. Thực trạng an toàn ngƣời bệnh trên thế giới …………………………………………….. 5
1.2.2. Thực trạng an toàn ngƣời bệnh tại Việt Nam……………………………………………. 8
1.3. Hậu quả của sự mất an toàn ngƣời bệnh …………………………………………………… 11
1.4. Nguyên nhân dẫn đến sự mất an toàn ngƣời bệnh và giải pháp …………………… 12
1.5. Các nghiên cứu về an toàn ngƣời bệnh …………………………………………………….. 14
1.5.1. Nghiên cứu về an toàn ngƣời bệnh trên thế giới ……………………………………… 14
1.5.2. Nghiên cứu về an toàn ngƣời bệnh ở Việt Nam………………………………………. 15
1.6. Một số thông tin khái quát về địa điểm nghiên cứu ……………………………………. 16
1.7. Khung lý thuyết về an toàn ngƣời bệnh ……………………………………………………. 17
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ……………………………………………… 20
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu…………………………………………………………………………….. 20
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn ……………………………………………………………………………. 20
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ……………………………………………………………………………… 20
2.2. Thời gian và địa điểm …………………………………………………………………………….. 20
2.3. Thiết kế nghiên cứu ……………………………………………………………………………….. 20
2.4. Cỡ mẫu ………………………………………………………………………………………………… 21
2.4.1. Cỡ mẫu định lƣợng ……………………………………………………………………………… 21
2.5. Phƣơng pháp thu thập số liệu ………………………………………………………………….. 21
2.5. Phƣơng pháp thu thập số liệu định lƣợng …………………………………………………. 21
2.5.2. Phƣơng pháp thu thập số liệu định tính …………………………………………………. 22
2.6. Công cụ nghiên cứu ………………………………………………………………………………. 22
ii
2.7. Khái niệm, thang đo ………………………………………………………………………………. 22
2.7.1. Khái niệm: …………………………………………………………………………………………. 22
2.7.2. Các thang đo trong nghiên cứu …………………………………………………………….. 30
2.8. Phƣơng pháp phân tích số liệu ………………………………………………………………… 23
2.8.1. Phân tích số liệu định lƣợng …………………………………………………………………. 23
2.8.2. Phân tích số liệu định tính ……………………………………………………………………. 24
2.9. Vấn đề đạo đức của nghiên cứu ………………………………………………………………. 24
2.10. Hạn chế của nghiên cứu, sai số và biện pháp khắc phục …………………………… 24
2.10.1. Các loại sai số …………………………………………………………………………………… 24
2.10.2. Cách khắc phục sai số ……………………………………………………………………….. 24
CHƢƠNG 3: KẾT QỦA NGHIÊN CỨU ……………………………………………………….. 26
3.1. Thông tin chung và các yếu tố liên quan ………………………………………………….. 26
3.2. Mô tả kiến thức, thái độ của điều dƣỡng về an toàn ngƣời bệnh ………………….. 35
3.3. Xác định các yếu tố liên quan đến an toàn ngƣời bệnh của điều dƣỡng ………… 37
CHƢƠNG 4. BÀN LUẬN ……………………………………………………………………………. 52
4.1. Thực trạng kiến thức, thái độ về ATNB của điều dƣỡng lâm sàng tại bệnh viện
đa khoa Xanh Pôn Hà Nội năm 2015. …………………………………………………………….. 52
4.2. Các yếu tố liên quan đến ATNB của điều dƣỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đa
khoa Xanh Pôn Hà Nội năm 2015………………………………………………………………….. 55
4.2.1. Đặc điểm các yếu tố ATNB của điều dƣỡng lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa
Xanh Pôn Hà Nội năm 2015 …………………………………………………………………………. 55
4.2.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến kiến thức, thái độ ATNB của điều dƣỡng lâm sàng
tại bệnh viện đa khoa Xanh Pôn Hà Nội năm 2015 ………………………………………….. 57
4.3. Bàn luận về phƣơng pháp nghiên cứu ………………………………………………………. 60
KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………………… 63
KHUYẾN NGHỊ …………………………………………………………………………………………. 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………………….. 65
PHỤ LỤC …………………………………………………………………………………………………… 69
Phụ lục 1: Phiếu phát vấn điều dƣỡng bệnh viện đa khoa Xanh Pôn ………………….. 75
Phụ lục 2: Hƣớng dẫn thảo luận nhóm điều dƣỡng ………………………………………….. 86
iii
Phụ lục 3: Hƣớng dẫn phỏng vấn sâu cán bộ quản lý ……………………………………….. 87
Phụ lục 4: Bảng chấm điểm kiến thức, thái độ của điều dƣỡng viên về an toàn ngƣời
bệnh …………………………………………………………………………………………………………… 87
Phụ lục 5: Danh sách các khoa lâm sàng đƣợc nghiên cứu ……………………………….. 9
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng 1.1. Các nghiên cứu các biến cố y khoa trên thế giới ………………………………… 5
Bảng 1.2. Các loại biến cố y khoa xảy ra tại Úc và Hoa Kỳ ……………………………….. 6
Bảng 1.3. Các loại sự cố trong phẫu thuật ở bang Minnesota Mỹ ……………………….. 7
Bảng 1.4. Nhiễm khuẩn bệnh viện ở Việt Nam ………………………………………………… 8
Bảng 1.5. Phân bố các sự cố y khoa ……………………………………………………………….. 10
Biểu đồ 1.1. Số vụ án xét xử liên quan đến sai sót y khoa tại Nhật qua các năm ….. 11
Biểu đồ 1.2. Hậu quả của sai sót y khoa với ngƣời bệnh …………………………………… 12
Bảng 1.6. Phân bố sự cố theo các chuyên khoa ……………………………………………….. 15
Bảng 3.1. Đặc điểm nhân khẩu học của đối tƣợng nghiên cứu ………………………….. 26
Biểu đồ 3.1. Mô tả khoa làm việc của điều dƣỡng …………………………………………… 27
Bảng 3.2. Đặc điểm tính chất công việc của đối tƣợng nghiên cứu ……………………. 28
Bảng 3.3. Đặc điểm các yếu tố khó khăn điều dƣỡng hay gặp phải tại b ệnh viện ………. 29
Bảng 3.4. Đặc điểm môi trƣờng và điều kiện làm việc ……………………………………… 30
Biểu đồ 3.2. Mô tả số lƣợng, chất lƣợng của trang thiết bị tại bệnh viện …………….. 31
Bảng 3.5. Đặc điểm công tác giám sát và biện pháp tăng cƣờng an toàn ngƣời bệnh
tại bệnh viện ……………………………………………………………………………………………….. 32
Bảng 3.6. Đặc điểm sai sót/sự cố liên quan đến điều dƣỡng ……………………………… 33
Biểu đồ 3.3. Đánh giá mức độ mức độ an toàn ngƣời bệnh của điều dƣỡng tại bệnh
viện Xanh Pôn. ……………………………………………………………………………………………. 34
Bảng 3.7. Đặc điểm kiến thức, thái độ của điều dƣỡng về an toàn ngƣời bệnh ……. 35
Bảng 3.8. Mối liên quan giữa đặc điểm chung và kiến thức an toàn ngƣời bệnh của
đối tƣợng ……………………………………………………………………………………………………. 37
Bảng 3.9. Mối liên hệ kiến thức an toàn ngƣời bệnh với thâm niên công tác và nơi
làm việc của đối tƣợng …………………………………………………………………………………. 38
Bảng 3.10. Mối liên hệ giữa kiến thức an toàn ngƣời bệnh và đặc điểm, tính chất
công việc của đối tƣợng tại bệnh viện …………………………………………………………….. 39
Bảng 3.11. Mối liên hệ giữa kiến thức an toàn ngƣời bệnh và những khó khăn điều
dƣỡng gặp phải tại bệnh viện ………………………………………………………………………… 40
vi
Bảng 3.12. Mối liên quan giữa kiến thức của đối tƣợng với môi trƣờng và điều kiện
làm việc ……………………………………………………………………………………………………… 41
Bảng 3.13. Mối liên quan giữa kiến thức của đối tƣợng với các biện pháp ATNB
của bệnh viện ………………………………………………………………………………………………. 42
Bảng 3.14. Mối liên quan giữa sai sót y khoa và kiến thức an toàn ngƣời bệnh của
đối tƣợng ……………………………………………………………………………………………………. 43
Bảng 3.15. Mối liên quan giữa đặc điểm chung với thái độ về an toàn ngƣời bệnh
của đối tƣợng ………………………………………………………………………………………………. 43
Bảng 3.16. Mối liên quan giữa thâm niên công tác và nơi làm việc của đối tƣợng
với thái độ về an toàn ngƣời bệnh ………………………………………………………………….. 56
Bảng 3.17. Mối liên quan giữa đặc điểm, tính chất công việc của đối tƣợng với thái
độ về an toàn ngƣời bệnh ……………………………………………………………………………… 57
Bảng 3.18. Mối liên quan giữa thái độ an toàn ngƣời bệnh và đặc điểm những khó
khăn ngƣời điều dƣỡng hay gặp tại bệnh viện …………………………………………………. 46
Bảng 3.19. Mối liên quan giữa môi trƣờng và điều kiện làm việc với thái độ về an
toàn ngƣời bệnh của đối tƣợng ………………………………………………………………………. 47
Bảng 3.20. Mối liên quan giữa thủ tục hành chính, báo cáo tại bệnh viện với thái độ
về an toàn ngƣời bệnh của đối tƣợng ……………………………………………………………… 48
Bảng 3.21. Mối liên quan giữa sai sót y khoa với thái độ về an toàn ngƣời bệnh của
đối tƣợng ……………………………………………………………………………………………………. 49
Bảng 3.22. Mối liên quan gi ữa ki ến thức với thái đ ộ về an toàn ngƣời b ệnh c ủa đối tƣ ợng . 49
Bảng 3.23. Mối liên quan giữa các yếu tố với kiến thức an toàn ngƣời bệnh của điều
dƣỡng …………………………………………………………………………………………………………. 50
Bảng 2.24. Mối liên quan gi ữa các y ếu tố với thái đ ộ an toàn ngƣời b ệnh của đi ều dƣỡng .. 5