Thực trạng nguồn nhân lực và công tác quản lí nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai từ năm 2013 đến 2015
Thực trạng nguồn nhân lực và công tác quản lí nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai từ năm 2013 đến 2015.Ở bất cứ xã hội nào vấn đề mấu chốt của quản lý vẫn là quản lý con người và quản lý xã hội. Một đơn vị dù có nguồn tài chính dồi dào, nguồn tài nguyên vật tư phong phú, hệ thống máy móc trang thiết bị hiện đại cũng sẽ trở nên vô ích nếu không biết ho ặc quản lý kém nguồn tài nguyên con người. Kỹ năng quản lý con người tạo ra bộ mặt văn hó a của tổ chức, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau ho ặc ngược lại, luôn luôn căng thẳng và bất ổn [35] .
Nhân lực y tế (NLYT) là thành phần rất quan trọng của hệ thống y tế, bảo đảm hiệu quả và chất lượng dịch vụ y tế, tác động trực tiếp đến sự hài lòng của người dân. Quản lí và điều hành tốt nguồn NLYT không những giúp nâng cao chất lượng dịch vụ y tế mà còn tăng cường công b ang trong chăm s ó c sức khỏe và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực. Đối với bệnh viện, quản lí NLYT tốt và hiệu quả sẽ giúp đảm bảo đủ số lượng và chất lượng nhân lực (trình độ và kinh nghiệm), đánh giá nhân lực chính xác, bố trí nhân lực phù hợp, chủ động đào tạo phát triển nhân lực.
Hiện nay ở Việt Nam, công tác quản lí NLYT chưa nhận được sự quan tâm đầu tư đúng mức. Quản lí nhân lực vẫn chỉ được nhìn nhận dưới gó c độ sắp xếp con người, giải quyết các vấn đề hành chính, mang tính chất sự vụ theo các qui định mà chưa được nhìn nhận dưới g ó c độ quản lí nhân lực thực sự. Cán bộ thực hiện công tác quản lí nhân lực chưa được quan tâm đúng mức, đa phần c ó chuyên môn y tế mà không c ó chuyên môn về quản lí nhân lực.
Lào Cai là tỉnh miền núi khu vực Tây Bắc, cách Hà Nôi khoảng 300 km, có đường giao thông tương đối thuận tiện, điều kiện kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn. Lào Cai có 5 bệnh viện tuyến tỉnh, 1 bệnh viện đa khoa và 4 bệnh viện chuyên khoa. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai là bệnh viện c ó qui mô lớn nhất, tập trung nhiều NLYT trình độ chuyên môn cao trong hệ thống các cơ s ở khám chữa bệnh của Lào Cai. Hiện nay, Bệnh viện đang đối m t với tình trạng quá tải ngày càng tăng; tình trạng thiếu nhân lực, đặc biệt nhân lực c ó chất lượng cao; công tác quản lí NLYT còn nhiều bất cập, lãng phí và tiềm ẩn nhiều nguy cơ không tốt.
Để c ó bức tranh toàn cảnh, chi tiết và đầy đủ về thực trạng nguồn nhân lực và công tác quản lý nhân lực từ đó đề xuất một số kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác quản lí NLYT tại Bệnh viện, tôi thực hiện đề tài nghiên cứu: “Thực trạng nguồn nhân lực và công tác quản lí nhân lực y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai từ năm 2013 đến 2015’ ’. Kết quả nghiên cứu sẽ góp phần là cơ s ở để xây dựng chiến lược nhân lực của Bệnh viện.
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN i
MỤ C LỤ C ii
DANH MỤC CÁC BẢNG BIẺ U viii
TÓM TẮ T N GHIÊ N C ỨU x
ĐẢ T VẤN Đ È 1
MỤ C TIÊU N GHIÊN C ỨU 3
C hưon g 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
1.1. Một số định nghĩa và khái niệm sử dụng trong nghiên cứu 4
1.1.1. Khái niệm, phân loại bệnh viện 4
1.1.2. Nguồn nhân lực 6
1.1.3. Nhân lực trongy tế 7
1.1.4. Quản lí nhân lực 8
1.1.5. Quản lỷ nhân lựcy tế 9
1.2. Cơ sở lí luận về nhân lực, quản lí nhân lực y tế 9
1.2.1. Tính chất đặc thù của NLYT 9
1.2.2. Liên quan giữa nhân lực y tế với các thành phần khác trong hệ
thốngy tế 10
1.2.3. Vai trò của quản lí nhân lực y tế 11
1.2.4. Các chức năng cơ bản của quản lí nhân lực: 11
1.2.5. Cách tiếp cận của quản lỷ nhân lực 13
1.2.6. Một số yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí nhân lực y tế 13
1.2.7. Vai trò của phòng tổ chức cán bộ 14
1.3. Một số văn bản, chính sách liên quan đến công tác quản lí nhân lực y
tế. 15
1.4. Thực trạng về nhân lực y tế trên thế giới và Việt Nam 16
1.4.1. Thực trạng nguồn nhân lực y tế trên thế giới 16
1.4.1.1. Sổ lượng và phân b ổ nhân lực y tế 16
1. 4.1.2. Phân bổ nhân lực y tế theo tuổi, giới tính và theo lĩnh vực hoạt động 17
1. 4.1.3. Sự thiếu hụt nhân viên cung cấp dịch vụ y tế 17
1.4.2. Thực trạng nhân lực y tế tại Việt Nam 17
1.4.3. Thực trạng nhân lực y tế tại tỉnh Lào Cai 18
1.5. Một số nghiên cứu về quản lí nhân lực trên thế giới và ở Việt Nam ..19
1.5.1. Nghiên cứu trên thế giới 19
1.5.2. Nghiên cứu về quản lí nhân lực tại Việt Nam 20
1.6. Thông tin về Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai 24
1.6.1. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ 24
1.6.2. Tổ chức bộ máy 24
1.6.3. Nhân lực 25
1.6.4. Cơ sở vật chất, trang thiết bị 25
1.6.5. Hoạt động chuyên môn 25
1.6.6. Bối cảnh địa phương liên quan đến quản lí nhân lực của Bệnh viện
26
1.7. Tài liệu nghiên cứu liên quan đến khung lí thuyết của luận văn 27
c h ươn g 2 . Đ ÓI T ƯỢN G VÀ PHƯƠN G PHÁP N GHIÊN c ỨU 29
2.1. Đối tượng nghiên cứu 29
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu 29
2.3. Phương pháp nghiên cứu 29
2.4. Cỡ mẫu, phương pháp chọn mẫu 29
2.4.1. Nguồn thông tin thứ cấp 29
2.4.2. Lựa chọn đối tượng nghiên cứu 29
2.5. Phương pháp thu thập số liệu 30
2.5.1. Công cụ thu thập số liệu 30
2.5.2. Thu thập số liệu thứ cấp 30
2.5.3. Phỏng vấn sâu đối tượng nghiên cứu 30
2.6. Các biến nghiên cứu 31
2.6.1. Thông tin về nhân lực Bệnh viện 31
2.6.2. Thông tin về công tác quản lí nhân lực y tế 31
2.6.2.1. Thu hú t, tuyển dụng nhân lực 31
2.6.2.2. Đào tạo, phát triển nhân lực 31
2.6.2.3. Sử dụng và duy tr ì nhân lực 32
2.6.2.4. Yếu tổ m ôi trường làm việ c 32
2.6.2.5. Th ực trạng nhân lực quản lí 32
2.7. Phương pháp phân tích số liệu 33
2.8. Đạo đức nghiên cứu 33
2.9. Hạn chế của nghiên cứu, sai số và biện pháp khắc phục 34
c hưon g 3 . KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 36
3.1. Thực trạng nhân lực của Bệnh viện 36
3.1.1. Thông tin chung về nhân lực 36
3.1.2. Cơ cấu nhân lực theo giới tính và độ tuổi 36
3.1.3. Cơ cấu nhân lực theo trình độ chuyên môn 37
3.1.4. Cơ cấu nhân lực theo chuyên môn so sánh với TT08 40
3.1.5. Cơ cấu nhân lực theo bộ phận so sánh với TT08 40
3.1.6. Thực trạng và nhu cầu nhân lực so sánh với TT08 41
3.2. Công tác quản lí nhân lực của Bệnh viện 41
3.2.1. Thu hút, tuyển dụng nhân lực 41
3.2.1.1. Xây dựng và sử dụng m ô tả vị trí việ c làm 41
3.2.1. 2. Thông tin quảng bá, thu hút nhân lực 42
3.2.1.3. Lập kế hoạch nhân lực: 43
3.2.1. 4. Tuyển dụng 43
3.2.1.5. Kết quả tuyển dụng nhân lực qua các năm 2013 – 2015 44
3.2.1.6. Chính sách ưu đãi, thu hút nhân lực của địa phương, Bệnh viện 45
3.2.2. Đào tạo, phát triển nhân lực 45
3.2.2.1. Xây dựng kế hoạch đào tạo nhân lực 45
3.2.2.2. Tổ ch ức đào tạo nhân lực 46
3.2.2.3. Đánh giá sau đào tạo 48
3.2.2.4. Định h ướng phát triển nghề nghiệp 48
3.2.3. Sử dụng và duy trì nhân lực 48
3.2.3.1. Phân công nhiệm vụ 48
3.2.3.2. Hô trợ chuyên môn 49
3.2.3.3. Giám sát công việc 49
3.2.3.4. Đánh giá, ghi nhận cá nhân 50
3.2.3.5. Thu nhập, phúc lợi 50
3.2.3.6. Khen th ưởng 51
3.2.3.7. Kỷ luật 51
3.2.3.8. Cơ hội thăng tiến 52
3.2.3.9. Tính tự chủ trong công việc 52
3.2.3.10 . Trao quyền, ủy quyền 52
3.2.3.11. Qui hoạch phát triển nhân lực 53
3.2.3.12. Đào tạo b oi dưỡng nhân lực kế cận 53
3.2.3.13. Chiến lược giữ chân người tài 53
3.2.4. Môi trường làm việc 54
3.2.4.1. Cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc 54
3.2.4.2. Văn hóa bệnh viện 54
3.2.4.3. Bầu không khí làm việc 54
3.2.4.4 . Moi quan hệ giữa các đong nhiệp 55
3.2.5. Thực trạng nhân lực quản lí của Bệnh viện 55
3.2.5.1. Cán b ộ quản lỷ 55
3.2.5.2. Bộ phận Tổ ch ức cán b ộ 56
c hưon g 4 . BÀN LUẬN 57
4.1. Thực trạng nguồn nhân lực của Bệnh viện 57
4.1.1. Số lượng nhân lực 57
4.1.2. Chất lượng nhân lực 57
4.1.3. Cơ cấu nhân lực 58
4.2. Công tác quản lí nhân lực của Bệnh viện 58
4.2.1. Thu hút, tuyển dụng nhân lực 58
4.2.1. 1. Xây dựng và sử dụng bản mô tả vị trí việc làm 58
4.2.1. 2. Thông tin quảng bá, thu hú t nhân lực 59
4.2.1. 3. Lập kế hoạch nhân lực 60
4.2.1. 4. Tuyển dụng 60
4.2.1. 5. Kết quả tuyển dụng nhân lực 60
4.2.1. 6. Chính sách ưu đãi, thu hút nhân lực của địa phương, Bệnh viện 61
4.2.2. Đào tạo, phát triển nhân lực 62
4.2.2.1. Xây dựng kế hoạch đào tạo 62
4.2.2.2. Tổ ch ức đào tạo nhân lực 62
4.2.2.3. Đánh giá sau đào tạo 63
4.2.2.4. Định hướngphát triển nghề nghiệp 64
4.2.3. Sử dụng và duy trì nhân lực 64
4.2.3.1. Phân công nhiệm vụ 64
4.2.3.2. Hô trợ chuyên môn 64
4.2.3.3. Giám sát công việc 65
4.2.3.4. Đánh giá, ghi nhận cá nhân 65
4.2.3.5. Thu nhập, phúc lợi 65
4.2.3.6. Khen thưởng 66
4.2.3.7. Kỷ luật 66
4.2.3.8. Cơ hội thăng tiến 66
4.2.3.9. Tính tự chủ trong công việc 66
4.2.3.10. Trao quyền, ủy quyền 67
4.2.3.11. Qui hoạch phát triển nhân lực 67
4.2.3.12. Đào tạo boi dưỡng nhân lực kế cận 67
4.2.3.13. Chiến lược giữ chân người tài 68
4.2.4. Môi trường làm việc 69
4.2.4.1. Cơ sở vật chất, trang thiết bị 69
4.2.4.2. Văn hóa bệnh viện 69
4.2.4.3. Bầu không khí làm việc 69
4.2.4.4. Moi quan hệ giữa các đong nghiệp 70
4.2.5. Thực trạng nhân lực quản lí 70
4.2.5.1. Cán b ộ quản lỷ 70
4.2.5.2. Bộ phận Tổ ch ức cán b ộ 71
4.3. Một số thuận lợi, khó khăn trong công tác QLNL tại Bệnh viện 72
KẾT LUẬN 73
1. Thực trạng nhân lực của Bệnh viện từ 2013 – 2015 73
2. Công tác quản lí nhân lực của Bệnh viện từ 2013 — 2015 73
KHUYẾ N N GHỊ 74
1. Đối với Sở Y tế và UBND tỉnh Lào Cai 74
2. Đối với Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai 74
TÀI LIỆU THAM KHẢ o 75
Tiếng Việt: 75
Tiếng A nh: 78
PHỤ LỤ c 79
Phụ lục 1: Khung lỷ thuyết nghiên cứu quản lỷ nhân lực 79
Phụ lục 2a: PHIẾU GỢI Ỷ PHỎNG VÂN BAN GIÁM ĐÔC 80
Phụ lục 2b. PHIẾU GỢI Ỷ PHỎNG VÂN QUẢN L Ỷ CÁC KHOA PHÒNG 87
Phụ lục 2c. PHIẾU GỢI Ỷ PHỎNG VÂN TR ƯỞNG PHÒNG TCCB 93
Phụ lục 3: PHIẾU THU THẬP TÀI LIỆU, SÔ LIỆU THỬ CÂP 100
Phụ lục 4: Danh mục các biến số, thông tin trong nghiên cứu 101
Phụ lục 5a: Thông tin chung về nhân lực của Bệnh viện từ 2013-2015.107
Phụ lục 5b: Cơ cấu nhân lực của Bệnh viện theo giới và độ tuổi từ 2013-2015 107
Phụ lục 5c: Cơ cấu nhân lực của Bệnh viện theo trình độ chuyên môn từ
2013-2015. 108
DANH MỤC CÁC BẢNG BIẺU
Bản g 1.1: Nguồn nhân lực y tế trên thế giới (nguồn WHO – 2006) 16
Bản g 3 .1: Cơ cấu nhân lực chung theo trình độ chuyên môn 37
Bản g 3.2: Cơ cấu dược sĩ theo trình độ chuyên môn 39
Bản g 3.3: Cơ cấu ĐD, KTV, NHS theo trình độ chuyên môn 39
Bản g 3.4: Cơ cấu nhân lực theo chuyên môn so sánh với TT08 40
Bản g 3.5: Cơ cấu nhân lực theo bộ phận so sánh với TT08 40
Bản g 3.6: Thực trạng nhân lực so sánh với TT08 41
Bản g 3.7: Kết quả tuyển dụng nhân lực qua các năm từ 2013 – 2015 44
Bản g 3.8: Kết quả chung về đào tạo nhân lực 46
Bản g 3.9: Kết quả đào tạo theo hình thức đào tạo 46
Bản g 3 .11: Thông tin về chất lượng cán bộ quản lý 55
Bản g 3 .10: Kết quả đào tạo theo lĩnh vực từ 2013-2015 47
Biểu đồ 3.1: Số lượng nhân lực 36
Biểu đồ 3.2: Cơ cấu giới tính 36
Biểu đồ 3.3: Cơ cấu theo tuổi 37
Biểu đồ 3.4: Số lượng bác sĩ 38
Biểu đồ 3.5: Cơ cấu bác sỹ theo trình độ chuyên môn 38