Thực trạng nguồn nhân lực và một số yếu tố liên quan đến động lực làm việc của nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa huyện Lạng Giang, Bắc Giang năm 2013

Thực trạng nguồn nhân lực và một số yếu tố liên quan đến động lực làm việc của nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa huyện Lạng Giang, Bắc Giang năm 2013.Nguồn nhân lực y tế được coi là một trong những thành phần cơ bản và quan trọng nhất của hệ thống y tế. Thực hiện công tác chăm sóc sức khỏe cần nhiều loại nguồn lực khác nhau nhưng nhân lực là nguồn lực quan trọng nhất; nguồn nhân lực quyết định thắng lợi các nhiệm vụ, mục tiêu đã đề ra của một cơ quan tổ chức [14].
Tuy nhiên, hiện nay trên thế giới nguồn nhân lực y tế đang có một sự thiếu hụt nghiêm trọng, theo ước tính của WHO có 57/192 quốc gia thiếu hụt nhân viên y tế. Cần phải có thêm 4,3 triệu nhân viên y tế, trong đó có 2,4 triệu bác sỹ, điều dưỡng, nữ hộ sinh để đáp ứng nhu cầu về y tế. Ngoài nguyên nhân do thiếu chuẩn bị đầu vào nguồn nhân lực còn có những nguyên nhân khác như di cư, thay đổi nghề nghiệp, nghỉ hưu sớm do sức khỏe và sự an toàn [36].

Tại các quốc gia thuộc khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, thiếu hụt nguồn nhân lực y tế đang là một vấn đề nghiêm trọng cần phải được xem xét như một phần không thể tách rời trong tổng thể việc củng cố hệ thống y tế [36].
Việt Nam cũng đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về nhân lực y tế, tình trạng thiếu hụt cả về chất lượng và số lượng; Sự phân bố nhân lực không đồng đều giữa các vùng miền, các tuyến trong một địa phương; Nguồn nhân lực y tế đang có sự dịch chuyển một chiều theo hướng từ tuyến dưới lên tuyến trên, từ nông thôn ra thành thị. Hơn nữa hệ thống y tế tư nhân phát triển cũng thu hút một lực lượng nhân lực khá lớn chuyển dịch từ khu vực công sang khu vực tư. Bên cạnh đó nhu cầu nhân lực y tế ngày càng tăng do phát triển dân số, phát triển kinh tế, mở rộng bảo hiểm y tế và phát triển hệ thống các cơ sở y tế địa phương, nhu cầu chăm sóc sức khỏe nói chung, khám chữa bệnh nói riêng của người dân đang ngày càng cao [24].
Bắc Giang là tỉnh miền núi nằm ở phía đông bắc Bắc bộ, ngành y tế tỉnh Bắc Giang có 18 đơn vị tuyến tỉnh; 9 bệnh viện đa khoa huyện, 10 trung tâm y tế huyện và 230 Trạm Y tế xã với trên 5600 nhân viên y tế công lập, trong đó tuyến tỉnh 2072 người, chiếm 37%; tuyến huyện: 1750 người, chiếm 31,3%; tuyến xã 1845 người, chiếm 32,7% [16]. Tuy không phải đối mặt với tình trạng thiếu nhân lực nhưng tỉnh Bắc Giang cũng đang phải đối mặt với tình trạng phân bố nhân lực không đều giữa các tuyến, khó tuyển dụng nguồn nhân lực có chất lượng tại tuyến y tế cơ sở, nhân viên xin chuyển công tác lên tuyến trên.
Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) huyện Lạng Giang là bệnh viện đa khoa hạng III, trực thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Giang, đóng tại thị trấn Vôi huyện Lạng Giang, có quy mô 150 giường bệnh, bao gồm 04 phòng chức năng và 8 khoa, với biên chê 154 người. Theo thống kê những năm gần đây Bệnh viện Đa khoa huyện Lạng Giang có số lượt khám bệnh, số bệnh nhân nội trú năm sau đều tăng cao hơn năm trước, công suất sử dụng giường bệnh đều trên 100%. Trong khi công việc vất vả và độc hại nhưng tiền lương và các khoản phúc lợi tại bệnh viện tuyến huyện còn thấp, không đáp ứng được nhu cầu cuộc sống của đa số nhân viên y tế, điều này ảnh hưởng không nhỏ đến động lực làm việc của họ. Trong hoàn cảnh đó việc tạo động lực đối với người lao động trong cơ quan là rất cần thiết để đảm bảo lợi ích cho cả hai phía, cơ quan và người lao động; Tạo động lực sẽ giúp người lao động có tinh thần làm việc hăng say hơn, người lao động được thoả mãn nhất về các chính sách đãi ngộ nhân viên của tổ chức. Do đó, họ sẽ gắn bó lâu dài với cơ quan và cống hiến hết mình cho hoạt động của cơ quan. Động lực làm cho năng suất, hiệu quả công việc cao hơn, tuy nhiên không nên cho rằng động lực tất yếu dẫn đến năng suất và hiệu quả công việc không chỉ phụ thuộc vào động lực mà còn phụ thuộc vào khả năng của người lao động, phương tiện và các nguồn lực thực hiện công việc [1].
Nghiên cứu về động lực làm việc của nhân viên y tế không phải là vấn đề mới nhưng cho đến nay trên địa bàn tỉnh Bắc Giang chưa có nghiên cứu nào về vấn đề này. Một câu hỏi đặt ra là các nhân viên y tế đang công tác tại BVĐK huyện Lạng Giang có động lực làm việc như thế nào? Nhằm tìm hiểu vấn đề này và giúp các nhà quản lý có thêm thông tin tham khảo để duy trì và nâng cao động lực cho đội ngũ nhân viên y tế, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Thực trạng nguồn nhân lực và một số yếu tố liên quan đến động lực làm việc của nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa huyện Lạng Giang, Bắc Giang năm 2013”
MỤC TIÊU
1.    Mô tả thực trạng nguồn nhân lực tại Bệnh viện Đa khoa huyện Lạng Giang tỉnh Bắc Giang năm 2013.
2.    Xác định động lực và một số yếu tố liên quan đến động lực làm việc của nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa huyện Lạng Giang tỉnh Bắc Giang năm 2013.

MỤC LỤC
ĐẶT VẨN ĐỀ    1
MỤC TIÊU    3
CHƯƠNG 1. TỒNG QUAN TÀI LIỆU    4
1.1.    Nguồn nhân lực y tế    4
1.2.    Bệnh viện và các quy định liên quan đến bệnh viện    8
1.3.    Động lực lao động    13
1.4.    Những nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam    20
KHUNG LÝ THUYẾT    25
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cúư    28
2.1.    Đối tượng nghiên cứu    28
2.2.    Thời gian và địa điểm nghiên cứu    28
2.3.    Thiết kế nghiên cứu    28
2.4.    Cỡ mẫu    28
2.5.    Phuong pháp chọn mẫu    28
2.6.    Phương pháp thu thập số liệu    29
2.7.    Xác định công cụ nghiên cứu    30
2.8.    Thang đo và tiêu chuẩn đánh giá    31
2.9.    Phân tích số liệu    31
2.10.    Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu    31
2.11.    Hạn chế và cách khắc phục    32
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ    33
3.1.    Thực trạng nguồn nhân lực tại BVĐK huyện Lạng Giang    33
3.2.    Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu    39
3.3.    Động lực làm việc của nhân viên y tế    41
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN    64
4.1.    Thực trạng nguồn nhân lực tại BVĐK huyện Lạng Giang    64
4.2.    Động lực làm việc của nhân viên y tế tại BVĐK huyện Lạng Giang    66
4.3.    So sánh điểm trung bình với các yếu tố xã hộ và nhân khẩu/nghề nghiệp    78
4.4.    Một số yếu tổ liên quan đến động lực làm việc của nhân viên y tế    79
KẾT LUẬN    83
5.1.    Thực trạng nguồn nhân lực tại BVĐK huyện Lạng Giang năm 2013    83
5.2.    Động lực làm việc của các nhân viên hiện đang công tác tại BVĐK huyện Lạng Giang năm 2013    83
5.3.    Một số yếu tố liên quan đến động lực làm việc của các nhân viên y tế hiện đang công tác tại BVĐK huyện Lạng Giang năm 2013    84
KHUYẾN NGHỊ    85
6.1.    Đối với BVĐK huyện Lạng Giang    85
6.2.    Đối với Sở Y tế và UBND tỉnh Bắc Giang    85
6.3.    Đối với các nhà nghiên cứu    86
PHỤ LỤC    91
Phụ lục 1. Các biến số nghiên cứu    91
Phụ lục 2: Phiếu điều tra    94
Phụ lục 3:    Bộ câu hỏi hướng    dẫn phỏng    vấn sâu lãnh đạo bệnh viện    100
Phụ lục 4:    Bộ câu hỏi hướng    dẫn phỏng    vấn sâu trưởng phòng TC-HC    102
Phụ lục 5:    Bộ câu hỏi hướng    dẫn phỏng    vấn sâu Trưởng phòng KH-TH    104
Phụ lục 6:    Bộ câu hỏi hướng    dẫn phỏng    vấn sâu bác sỹ    105
Phụ lục 7. Hướng dẫn thảo luận nhóm    107
Phụ lục 8. Một số hình ảnh trong nghiên cứu    109 
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Nguồn nhân lực y tế trên thế giới     5
Bảng 1.2. Số lượng bác sỹ, điều dưỡng thiếu hụt theo ước tính của WHO (2006)     6
Bảng 3.1. Phân bổ nguồn lực tại các khoa     35
Bảng 3.2: Nguồn nhân lực của BVĐK huyện Lạng Giang theo quy định tại TT08     36
Bảng 3.3. Cơ cấu bộ phận tính theo TT 08     36
Bảng 3.4. Cơ cấu chuyên môn tính theo TT 08     37
Bảng 3.5. Sự biến động nhân lực của BVĐK huyện Lạng Giang qua các năm     37
Bảng 3.6. Kết quả thực hiện chỉ tiêu kế hoạch qua    các năm    gần đây     38
Bảng 3.7. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu     39
Bảng 3.8. Tóm tắt tỷ lệ phần trăm của các yếu tố động lực làm việc     42
Bảng 3.9. Yếu tố tiền lương và động lực làm việc của nhân viên y tế     43
Bảng 3.10. Yếu tố về người quản lý trực tiếp và động lực làm việc của nhân viên y tế     45
Bảng 3.11. Yếu tố các khoản phúc lợi và động lực làm việc của nhân viên y tế     47
Bảng 3.12.Yếu tố về khen thưởng phi vật chất và động lực làm việc của nhân viên y tế 48
Bảng 3.13. Yếu tố về môi trường làm việc và động lực làm việc của nhân viên y tế     49
Bảng 3.14. Yeu tố về mối quan hệ với đồng nghiệp và động lực làm việc của nhân viên y tế     51
Bảng 3.15. Yếu tố về bản chất công việc và động lực làm việc của nhân viên y tế     52
Bảng 3.16. Yếu tố về trao đổi thông tin nội bộ và động lực làm việc của nhân viên y tế     53
Bảng 3.17. Yếu tố về điều kiện làm việc và động lực làm việc của nhân viên y tế     55
Bảng 3.18. Điểm trung binh của nhân viên theo các yếu tố nhân khẩu/nghề nghiệp     58
Bảng 3.19. Mối liên quan giữa động lực làm việc của nhân viên y tể với một số yếu tố 
về xã hội và nhân khẩu/nghề nghiệp     59
Bảng 3.20. Mô hình hồi quy giữa động lực làm việc chung của nhân viên y tế với một
số yếu tố về động lực     61 
DANH MỤC CÁC BIẾU ĐÒ
Biểu đồ 3.1. Cơ cấu về chuyên môn nguồn nhân lực     33
Biểu đồ 3.2. Cơ cấu về trình độ nhân lực     34
Biểu đồ: 3.3. Phân loại theo độ tuổi     39
Biểu đồ: 3.4. So sánh sự biến động nhân lực với các chỉ tiêu kế hoạch các năm     37
Biểu đồ 3.5. Yếu tố lương và động lực làm việc của nhân viên y tế     43
Biểu đồ 3.6. Yếu tố về người quản lý trực tiếp và động lực làm việc của nhân viên y tế 45
Biểu đồ 3.7. Yếu tố về các khoản phúc lợi và động lực làm việc của nhân viên y tế     47
Biểu đồ 3.8. Yếu tố về khen thưởng phi vật chất và động lực làm việc của nhân viên y tế…. 49
Biểu đồ 3.9. Yếu tố về môi trường làm việc và động lực làm việc của nhân viên y tế     50
Biểu đồ 3.10. Yếu tố mối quan hệ với đồng nghiệp và động lực làm việc của nhân viên y tế     51
Biểu đồ 3.11. Yếu tố về bản chất công việc và động lực làm việc của nhân viên y tế        53
Biểu đồ 3.12. Yếu tố về trao đổi thông tin nội bộ và động lực làm việc của nhân viên y tế.. 54
Biểu đồ 3.13. Yếu tố về điều kiện làm việc và động lực làm việc của nhân viên y tế     56
Biểu đồ 3.14. Động lực làm việc chung của nhân viên y tế     57