Thực trạng sâu răng và một số yếu tố liên quan ở học sinh khối lớp 6 trường trung học cơ sở xã Bình Hàng Tây, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp năm 2015

Thực trạng sâu răng và một số yếu tố liên quan ở học sinh khối lớp 6 trường trung học cơ sở xã Bình Hàng Tây, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp năm 2015.Sâu răng là bệnh phổ biến ở nước ta cũng như nhiều nước trên thế giới. Bệnh sâu răng có thể mắc từ rất sớm ngay sau khi mọc răng. Bệnh sâu răng nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng như viêm tuỷ răng, viêm quanh cuống. Bệnh còn là nguyên nhân gây mất răng, ảnh hưởng nặng nề tới sức nhai, phát âm, thẩm mỹ; và còn là nguyên nhân của một số bệnh nội khoa như viêm nội tâm mạc, viêm cầu thận, viêm khớp [16], [41].
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), sâu răng là một vấn đề ưu tiên hàng đầu trong việc chăm sóc sức khỏe răng miệng (CSSKRM) ở hầu hết các nước đang phát triển. Tỷ lệ sâu răng trung bình từ 26-60% tùy từng quốc gia và từng khu vực, trong đó lứa tuổi trẻ em và thanh niên chiếm từ 60-90%, chỉ số Sâu – Mất – Trám (SMT) trung bình là 2,4. Ở các nước khu vực Địa Trung Hải, có tỷ lệ sâu răng là 55%, Châu Âu là 50%, Châu Phi là 39%, Đông Nam Á là 30% và Châu Mỹ là 26% [41]. Cũng theo WHO, để giảm tỷ lệ sâu răng thì cần phải phòng ngừa sâu răng càng sớm càng tốt đặt biệt là lứa tuổi từ 11 đến 12 tuổi vì đây là thời điểm quan trọng nhất trong việc hình thành bộ răng vĩnh viễn. Giai đoạn này trẻ cần được trang bị các kiến thức CSSKRM [38].

Việt Nam là một nước đang phát triển, điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, trang thiết bị và cán bộ y tế học đường còn thiếu. Tỷ lệ mắc bệnh sâu răng ở mức độ cao và có chiều hướng gia tăng, nhất là ở các vùng nông thôn, những nơi chương trình nha học đường hoạt động chưa hiệu quả. Theo kết quả điều tra sức khỏe răng miệng toàn quốc năm 2001, tỷ lệ sâu răng ở trẻ em 12 tuổi là 56,6% [26]. Một điều tra khác vào năm 2003 của Đào Thị Ngọc Lan ở trẻ em 12 tuổi tại Yên bái cho thấy tỷ lệ sâu răng vĩnh viễn là 51,82% [9]. Năm 2008, nghiên cứu của Nguyễn Hữu Tước trên học sinh lớp 6 trường Trung học cơ sở (THCS) xã Hoàn Sơn, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh cho thấy tỷ lệ học sinh mắc sâu răng là 62,5% [29]. Năm 2009, Nguyễn Thanh Thủy tiến hành nghiên cứu thực trạng bệnh sâu răng và một số yếu2 tố liên quan ở học sinh trường tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ, Hà Nội cho thấy tỷ lệ sâu răng của học sinh là 67%, sâu răng sữa là 60,5%, sâu răng vĩnh viễn là 20,5% [23]. Năm 2010, theo nghiên cứu thực trạng bệnh sâu răng, viêm lợi và một số yếu tố liên quan ở học sinh khối lớp 6 trường THCS thị trấn Hương Canh, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc của Nguyễn Anh Sơn cho thấy tỷ lệ sâu răng của học sinh là 67,4%, tỷ lệ học sinh có kiến thức phòng chống sâu răng (PCSR) đạt 37,7%, thực hành PCSR đạt 42,4% [19].
Lứa tuổi học sinh lớp 6 là lứa tuổi mà các răng vĩnh viễn đã mọc gần đầy đủ trên cung hàm. Bệnh sâu răng xảy ra rất sớm, và diễn biến liên tục trong suốt đời của răng vĩnh viễn, đặc biệt nếu không vệ sinh răng miệng tốt. Xã Bình Hàng Tây với dân số 10.932 người. Trên địa bàn xã có 1 trường THCS với 4 khối lớp, trong đó khối lớp 6 có 4 lớp với 140 học sinh. Theo báo cáo của Trung tâm Y tế (TTYT) huyện Cao Lãnh năm 2013, tỷ lệ sâu răng toàn trường là 39,48% [10]. Đây là tỷ lệ học sinh mắc bệnh sâu răng khi đoàn khám sức khỏe của TTYT huyện đến khám sức khỏe cho học sinh phát hiện và có thể chưa thể hiện đúng thực trạng bệnh sâu răng và các yếu tố ảnh hưởng của học sinh tại xã. Hiện nay, đời sống nhân dân trong xã được nâng cao, chính quyền địa phương rất quan tâm đến tình hình sức khoẻ của học sinh nói chung và tình trạng bệnh sâu răng nói riêng. Một số hoạt động truyền thông nâng cao kiến thức thực hành phòng chống sâu răng cho học sinh đã được triển khai, nhưng từ trước cho đến nay chưa có nghiên cứu nào đánh giá thực trạng sâu răng và một số yếu tố liên quan tại đây. Xuất phát từ đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Thực trạng sâu răng và một số yếu tố liên quan ở học sinh khối lớp 6 trường trung học cơ sở xã Bình Hàng Tây, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp năm 2015.”
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1. Xác định tỷ lệ sâu răng, chỉ số SMT của học sinh khối lớp 6 trường THCS xã Bình Hàng Tây, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp năm 2015.
2. Mô tả kiến thức, thực hành phòng chống sâu răng của học sinh và cha, mẹ học sinh khối lớp 6 trường THCS xã Bình Hàng Tây, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp năm 2015
3. Xác định một số yếu tố liên quan đến tình trạng sâu răng của học sinh khối lớp 6 trường THCS xã Bình Hàng Tây, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp năm 2015

MỤC LỤC
MỤC LỤC…………………………………………………………………………………………………i
DANH MỤC NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT ……………………………………………………iii
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ……………………………………………………………….iv
TÓM TẮT NGHIÊN CỨU ……………………………………………………………………….vi
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………………..1
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU……………………………………………………………………….3
Chương 1………………………………………………………………………………………………….4
TỔNG QUAN TÀI LIỆU…………………………………………………………………………..4
1.1. Đặt điểm giải phẫu của răng………………………………………………………………….4
1.1.1. Men răng ………………………………………………………………………………………….4
1.1.2. Ngà răng…………………………………………………………………………………………..4
1.1.3. Tủy răng …………………………………………………………………………………………..4
1.1.4. Xương răng……………………………………………………………………………………….4
1.2. Chức năng của răng…………………………………………………………………………….5
1.3. Căn nguyên bệnh sâu răng…………………………………………………………………..5
1.3.1. Nguyên nhân và những hiểu biết về sâu răng………………………………………….5
1.3.2.. Các biện pháp phòng chống sâu răng …………………………………………………..7
1.4. Tình hình bệnh sâu răng trên thế giới và Việt Nam: ………………………………8
1.4.1. Tình hình sâu răng và một số yếu tố liên quan trên thế giới ………………………8
1.4.2. Tình hình bệnh sâu răng và một số yếu tố liên quan ở Việt Nam:……………..10
1.5. Vài nét về công tác nha học đường tại trường Trung học cơ sở xã Bình
Hàng Tây………………………………………………………………………………………………..14
CÂY VẤN ĐỀ:………………………………………………………………………………………..16
Chương 2………………………………………………………………………………………………..17
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU…………………………………..17
2.1. Đối tượng nghiên cứu ………………………………………………………………………..17
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu……………………………………………………….17
2.3. Thiết kế nghiên cứu …………………………………………………………………………..17
2.4. Mẫu và phương pháp chọn mẫu …………………………………………………………17ii
2.5. Phương pháp thu thập số liệu …………………………………………………………….17
2.5.1. Công cụ thu thập số liệu ……………………………………………………………………17
2.5.2. Quy trình thu thập số liệu ………………………………………………………………….18
2.5.3. Điều tra viên, giám sát viên ……………………………………………………………….19
2.6. Các biến số nghiên cứu (phụ lục 1) ……………………………………………………..19
2.7. Các khái niệm, tiêu chuẩn đánh giá…………………………………………………….19
2.8. Phương pháp phân tích số liệu……………………………………………………………21
2.9. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu ……………………………………………………….21
2.10. Hạn chế của nghiên cứu, sai số và cách khắc phục ……………………………..22
Chương 3………………………………………………………………………………………………..23
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………………………………………….23
3.1. Thông tin chung về học sinh……………………………………………………………….23
3.2. Thực trạng sâu răng của học sinh……………………………………………………….23
3.3. Kiến thức, thực hành phòng chống sâu răng của học sinh …………………….25
3.4. Kiến thức, thực hành phòng chống sâu răng của cha, mẹ học sinh…………33
3.5. Một số yếu tố liên quan đến bệnh sâu răng của học sinh……………………….36
Chương 4………………………………………………………………………………………………..43
BÀN LUẬN…………………………………………………………………………………………….43
Chương 5………………………………………………………………………………………………..54
KẾT LUẬN…………………………………………………………………………………………….54
Chương 6………………………………………………………………………………………………..56
KHUYẾN NGHỊ……………………………………………………………………………………..56
TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………………………………..57
PHỤ LỤC 1: CÁC BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU …………………………………………….62
PHỤ LỤC 2: BẢN CAM KẾT CỦA CHA MẸ HỌC SINH…………………………66
PHỤ LỤC 3: BẢNG KIỂM QUAN SÁT HỌC SINH CHẢI RĂNG …………….67
PHỤ LỤC 4: PHIẾU PHỎNG VẤN HỌC SINH ……………………………………….68
PHỤ LỤC 5: PHIẾU KHÁM RĂNG CHO HỌC SINH ……………………………..71
PHỤ LỤC 6: PHIẾU PHÁT VẤN CHA MẸ HỌC SINH ……………………………72
PHỤ LỤC 7: BẢNG CHẤM ĐIỂM, ĐÁNH GIÁ……………………………………….74
PHỤ LỤC 8: DỰ TRÙ KINH PHÍ NGHIÊN CỨU ……………………………………77
PHỤ LỤC 9: KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU ………………………………………………..7

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng việt
1. Nguyễn Hoàng Anh và Hoàng Tử Hùng (2001), “Khảo sát tình hình sức
khỏe răng miệng lứa tuổi 6, 12, 15 tại tỉnh Long An”, Tuyển tập công trình
nghiên cứu khoa học Răng Hàm Mặt, Trường Đại học Y dược thành phố Hồ
chí Minh, tr. 76-86.
2. Đào Thị Dung (2007), Đánh giá hiệu quả can thiệp chương trình Nha học
đường tại một số trường tiểu học quận Đống Đa, Hà Nội, Luận án Tiến sỹ y
học, Trường Đại học Y Hà Nội.
3. Lê Đình Giáp (1990), “Điều tra cơ bản sức khỏe răng miệng ở Việt Nam”,
Tạp chí Y học Việt Nam.(3(1996)).
4. Trịnh Đình Hải (2004), Giáo trình dự phòng sâu răng Nhà xuất bản Y học,
Hà Nội.
5. Trần Quang Hồng và Huỳnh Văn Ngon (2014), Kiến thức, thực hành về
chăm sóc răng miệng của học sinh lớp 4-5 trường tiểu học Mỹ Long, huyện
Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp năm 2014, Đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở,
Trung tâm Y tế huyện Cao Lãnh.
6. Hoàng Tử Hùng (2001), Mô phôi răng miệng, Nhà xuất bản Y học, Thành
phố Hồ Chí Minh.
7. Mai Đình Hưng (2006), Bệnh sâu răng, Bài giảng Răng hàm mặt, Nhà xuất
bản Y học Hà Nội.
8. Ngô Đồng Khanh (2007), Cẩm nang chăm sóc răng miệng, Nhà xuất bản Y
học, Thành phố Hồ Chí Minh.
9. Đào Thị Ngọc Lan (2003), Nghiên cứu thực trạng bệnh răng miệng của học
sinh tỉnh Yên Bái và một số biện pháp can thiệp, Luận án Tiến sỹ Y học,
Trường Đại học Y Hà Nội.58
10. Trung tâm Y tế huyện Cao Lãnh (2013), Báo cáo hoạt động Y tế học
đường năm 2013 và phương hướng hoạt động năm 2014, Cao Lãnh.
11. Trần Thúy Nga (2010), Nha khoa trẻ em, sách đào tạo bác sỹ răng hàm
mặt, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội.
12. Lê Bá Nghĩa (2009), Nghiên cứu mối liên quan giữa kiến thức, thái độ, hành
vi chăm sóc răng miệng và sâu răng vĩnh viễn ở học sinh 12 đến 15 tuổi tại
Trường THCS Tân Mai, Luận văn Thạc sỹ Y học, Trường Đại học Y Hà Nội.
13. Lê Huy Nguyên (2007), Thực trạng bệnh sâu răng, viêm lợi và một số yếu
tố liên quan ở học sinh lớp 5 huyện Hoài Đức, tỉnh Hà Tây, Luận văn Thạc sĩ
Y tế Công Cộng, Trường đại học Y tế Công Cộng, Hà Nội.
14. Nguyễn Đăng Nhỡn (2004), Điều tra bệnh sâu răng, viêm lợi của học sinh
6-12 tuổi ở xã Phú Lâm, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang, Luận văn Thạc
sỹ Y học, Trường Đại học Y Hà Nội.
15. Trường Đại học Y Hà Nội (2005), Răng hàm mặt, Nhà xuất bản Y học, Hà
Nội.
16. Trường Đại học Y Hà Nội (2006), Bài giảng răng hàm mặt, Nhà xuất bản
Y học, Hà Nội.
17. Lê Thị Kim Oanh và Hoàng Tử Hùng (2003), “Khảo sát kiến thức và tình
trạng vệ sinh răng miệng của học sinh tiểu học tỉnh Long An năm 2001-
2002″, Tuyển tập công trình nghiên cứu khoa học Răng Hàm Mặt, Trường
Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh, tr. 185-191.
18. Võ Thế Quang (1987), Giáo dục sức khỏe răng miệng cho học sinh, Nhà
xuất bản Y học thành phố Hồ Chí Minh.
19. Nguyễn Anh Sơn (2010), Thực trạng bệnh sâu răng, viêm lợi và một số yếu
tố liên quan ở học sinh khối lớp 6 trường trung học cơ sở thị trấn Hương
Canh, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn Thạc sỹ Y tế Công cộng,
Trường Đại học Y tế Công cộng.59
20. Bộ Y tế (2008), Giải phẫu răng, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội.
21. Nguyễn Văn Thành (2007), Đánh giá thực trạng bệnh sâu răng và khảo sát
kiến thức thái độ hành vi của học sinh 6 tuổi tại thị xã Hưng Yên, Luận văn
Thạc sỹ Y học, Trường Đại học Y Hà Nội.
22. Trần Đức Thành (2002), “Tình hình sức khỏe răng miệng lứa tuổi 12 tại
tỉnh Ninh Thuận trong bối cảnh nguồn nước có nhiễm Fluor”, Tuyển tập
công trình nghiên cứu khoa học Răng Hàm Mặt, Trường Đại học Y dược
thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, tr. 78-81.
23. Nguyễn Thanh Thủy (2009), Thực trạng bệnh sâu răng và một số yếu tố
liên quan từ phía gia đình và nhà trường ở học sinh tiểu học Nhật Tân, Tây
Hồ, Hà Nội, Luận văn Thạc sỹ Y tế Công cộng, Trường Đại học Y tế Công
Cộng.
24. Nguyễn Huyền Trang (2012), Thực trạng sâu răng và một số yếu tố liên
quan của học sinh trường trung học cơ sở Ngô Sỹ Liên, huyện Chương Mỹ,
Hà Nội 2011-2012, Luận văn Thạc sỹ Y tế Công Cộng, Trường đại học Y tế
Công Cộng, Hà Nội.
25. Trần Văn Trường và Lâm Ngọc Ẩn (2000), “Điều tra sức khỏe răng miệng
toàn quốc ở Việt Nam”, Tạp chí Y học Việt Nam(8-9), tr. 1-10.
26. Trần Văn Trường và Trịnh Đình Hải (2001), “Kết quả điều tra sức khỏe
răng miệng toàn quốc Việt Nam”, Tạp chí Y học thực hành,(10), tr. 8-20.
27. Vũ Mạnh Tuấn (2000), Điều tra tình trạng sâu răng của học sinh 6-12 tuổi
và khảo sát nồng độ Fluor trong một số nguồn nước ở thị xã Hòa Bình, Luận
văn Thạc sỹ Y học, Trường Đại Y Hà Nội.
28. Nguyễn Thanh Tùng (2009), Thực trạng sâu răng ở học sinh trường tiểu
học Hồng Thái, huyện Phú Xuyên, Luận văn Thạc sỹ Y tế Công cộng,
Trường Đại học Y tế Công cộng.60
29. Nguyễn Hữu Tước (2008), Thực trạng bệnh sâu răng và một số yếu tố liên
quan ở học sinh khối lớp 6 trường trung học cơ sở xã Hoàn Sơn, huyện Tiên
Du, tỉnh Bắc Ninh, Luận văn Thạc sĩ Y tế Công Cộng, Trường đại học Y tế
Công cộng, Hà Nội