Thực trạng tuân thủ một số quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện và hiệu quả can thiệp tại Bệnh viện Thanh Nhàn năm 2018-2020

Thực trạng tuân thủ một số quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện và hiệu quả can thiệp tại Bệnh viện Thanh Nhàn năm 2018-2020.Tuân thủ các quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn (KSNK) là một trong những yêu cầu bắt buộc trong việc đảm bảo giảm thiểu nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV) tại các cơ sở chăm sóc sức khỏe. NKBV được ghi nhận là một trong những vấn đề y tế công cộng hàng đầu trên toàn thế giới 1. NKBV xảy ra sau khi người bệnh nhập viện và được coi là một chỉ số quan trọng đánh giá chất lượng bệnh viện, khả năng tổ chức quản lý và khả năng đảm bảo an toàn cho người bệnh của cơ sở y tế 2. NKBV làm tăng nguy cơ tử vong, kéo dài thời gian điều trị bệnh và gây ra những gánh nặng kinh tế đáng kể cho người bệnh, gây thiệt hại cho toàn xã hội 3-5. Tại Việt Nam, các kết quả điều tra cho thấy tỷ lệ NKBV dao động từ 3,9% đến 13,1% 6-8.

Trên thực tế, NKBV lan truyền bằng nhiều con đường thông qua bề mặt (đặc biệt là tay), nước, không khí, đường tiêu hóa và phẫu thuật 9. Trong đó, vai trò của NVYT trong việc lây truyền NKBV là rất lớn. Nhiều NKBV được gây ra bởi sự lan truyền từ người bệnh này sang người bệnh khác thông qua NVYT 10, 11, đặc biệt là điều dưỡng. Điều dưỡng là NVYT phải tiếp xúc trực tiếp với người bệnh và các môi trường nhiễm khuẩn ở mức độ cao, từ đó trong quá trình thực hành lâm sàng có thể gây lây nhiễm chéo các loại vi khuẩn từ người bệnh mắc bệnh này sang người bệnh mắc bệnh khác. Do đó, tuân thủ các quy trình KSNK như vệ sinh tay, khử khuẩn-tiệt khuẩn, hay trong các quy trình thay băng vết thương hoặc đặt catheter tĩnh mạch đóng vai trò quan trọng giúp giảm gánh nặng do NKBV gây ra. Tuy nhiên, mặc dù có vai trò quan trọng trong KSNK, tình trạng tuân thủ các quy trình KSNK ở NVYT và điều dưỡng vẫn còn hạn chế. Ví dụ, tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay chỉ 25,8% đến 42,9% 12, 13, hay tỷ lệ tuân thủ quy trình thay băng vết thương là 51,6% 14. Vì vậy, các can thiệp tập trung tăng sự tuân thủ thực hành KSNK của NVYT nói chung và điều dưỡng nói riêng trong bệnh viện đóng vai trò trung tâm cho các chiến lược giảm thiểu tỷ lệ mắc KNBV 15.
Bệnh viện Thanh Nhàn là bệnh viện đa khoa hạng I của Thành phố Hà Nội với trang thiết bị phục vụ công tác điều trị được đầu tư nhưng diện tích dành cho điều trị chưa được đồng bộ, số lượng người bệnh đang bị quá tải, cũng như vị trí để thực hiện tốt công tác KSNK bệnh viện. Bên cạnh đó, qua đánh giá nội bộ cho thấy, hệ thống KSNK của bệnh viện chưa được thực hiện một cách có hệ thống và thường quy. Tình trạng tuân thủ các quy trình KSNK tại bệnh viện ở các NVYT nói chung và điều dưỡng nói riêng còn thấp. Theo báo cáo giám sát của khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện Thanh Nhàn tháng 10/2017 tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay của NVYT thấp (41,6%) nhưng tỷ lệ NKBV tăng cao. Đây là một trong những yếu tố nguy cơ đe dọa sức khỏe của người bệnh điều trị tại bệnh viện. Do đó, cần thiết phải tìm hiểu thực trạng tuân thủ các quy trình cơ bản KSNK và triển khai các can thiệp phù hợp nhằm nâng cao mức độ tuân thủ các biện pháp KSNK của nhân viên y tế, đặc biệt là điều dưỡng. Câu hỏi nghiên cứu đặt ra là vậy tình trạng tuân thủ một số quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn cốt lõi như vệ sinh tay, đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi và thay băng vết thương tại bệnh viện như thế nào? Có những yếu tố nào liên quan đến tình trạng tuân thủ này? Tình trạng này ảnh hưởng tới tình trạng NKBV chung của toàn bệnh viện như thế nào? Và biện pháp can thiệp nào sẽ có hiệu quả để làm cải thiện tình trạng tuân thủ KSNK và giảm NKBV? Xuất phát từ những thực tế trên, nghiên cứu: “Thực trạng tuân thủ một số quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện và hiệu quả can thiệp tại Bệnh viện Thanh Nhàn năm 2018-2020” được thực hiện với các mục tiêu:
1.    Mô tả thực trạng tuân thủ một số quy trình kiểm soát phòng chống nhiễm khuẩn bệnh viện và yếu tố liên quan tại Bệnh viện Thanh Nhàn Hà Nội năm 2018-2019.
2.    Xác định một số yếu tố liên quan đến nhiễm khuẩn bệnh viện tại bệnh viện năm 2018-2019.
3.    Đánh giá kết quả tuân thủ ba quy trình cơ bản trong phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện của điều dưỡng viên tại địa điểm nghiên cứu năm 2020.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ    1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU    3
1.1. Khái niệm nhiễm khuẩn bệnh viện    3
1.2. Thực trạng tuân thủ một số quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện của nhân viên y tế    3
1.2.1. Quy trình vệ sinh tay    4
1.2.2. Quy trình thay băng vết thương    10
1.2.3. Quy trình tiêm an toàn    12
1.2.4. Quy trình đặt Catheter tĩnh mạch ngoại vi    15
1.3. Đặc điểm dịch tễ học nhiễm khuẩn bệnh viện và các yếu tố liên quan    17
1.3.1. Các loại nhiễm khuẩn bệnh viện    17
1.3.2. Tỷ lệ mắc và gánh nặng NKBV trên thế giới và Việt Nam    18
1.4. Mô hình can thiệp đa phương thức trong tăng cường tuân thủ quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn của nhân viên y tế    23
1.4.1. Chiến lược đa phương thức trong hoạt động kiểm soát nhiễm khuẩn    23
1.4.2. Tại Việt Nam    26
1.4.3. Hiệu quả về can thiệp đa phương thức trong cải thiện tuân thủ các quy trình KSNK    29
1.5. Giới thiệu địa điểm nghiên cứu    31
1.5.1. Giới thiệu bệnh viện Thanh Nhàn    31
1.5.2. Tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện hiện mắc tại bệnh viện Thanh Nhàn    31
1.5.3. Các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn trong bệnh viện    31
1.5.4. Thực trạng công tác kiểm soát nhiễm khuẩn    32
1.6. Khung lý thuyết nghiên cứu    33
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    34
2.1. Đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu    34
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu    34
2.1.2. Địa điểm nghiên cứu    35
2.1.3. Thời gian nghiên cứu    35
2.2. Phương pháp nghiên cứu    35
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu    35
2.2.2. Cỡ mẫu và cách chọn mẫu    36
2.2.3. Biến số và chỉ số nghiên cứu    41
2.3. Tổ chức nghiên cứu    43
2.3.1. Tổ chức nhóm và quy trình triển khai nghiên cứu    43
2.3.2. Kỹ thuật và công cụ thu thập thông tin    48
2.4. Các tiêu chí đánh giá sử dụng trong nghiên cứu    55
2.4.1. Xác định chỉ số nghiên cứu về nhiễm khuẩn bệnh viện    55
2.4.2. Xác định biến số, chỉ số nghiên cứu vệ sinh tay    57
2.4.3. Xác định biến số, chỉ số nghiên cứu quy trình thay băng vết thương và quy trình đặt ống thông (catheter) tĩnh mạch ngoại vi    57
2.5. Quản lý và phân tích số liệu    58
2.5.1. Thống kê mô tả    58
2.5.2. Thống kê phân tích    58
2.5.3. Đánh giá so sánh can thiệp    58
2.5.4. Phân tích thông tin định tính    59
2.6. Sai số, giới hạn và hạn chế của đề tài, biện pháp khắc phục    59
2.6.1. Sai số    59
2.6.2. Biện pháp khắc phục    59
2.7. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu    60
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    61
3.1. Thực trạng tuân thủ một số quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn tại Bệnh viện Thanh Nhàn năm 2018-2019    61
3.1.1. Thông tin chung của nhân viên y tế    61
3.1.2. Thực trạng tuân thủ vệ sinh tay của nhân viên y tế và một số yếu tố liên quan    63
3.1.3. Thực trạng tuân thủ quy trình thay băng vết thương của nhân viên y tế và một số yếu tố liên quan    68
3.1.4. Thực trạng tuân thủ quy trình đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi của nhân viên y tế và một số yếu tố liên quan    72
3.2. Một số yếu tố liên quan đến nhiễm khuẩn bệnh viện tại bệnh viện năm 2018-2019    78
3.2.1. Thông tin chung của người bệnh    78
3.2.2. Thực trạng nhiễm khuẩn bệnh viện    81
3.2.3. Một số yếu tố liên quan đến nhiễm khuẩn bệnh viện    85
3.3. Hiệu quả can thiệp tăng cường tuân thủ một số quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn của điều dưỡng    92
3.3.1. Hiệu quả thay đổi tuân thủ một số quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn    92
3.3.2. Hiệu quả thay đổi thực trạng nhiễm khuẩn bệnh viện    98
3.3.3. Kết quả nghiên cứu định tính sau can thiệp    99
Chương 4. BÀN LUẬN    103
4.1. Thực trạng tuân thủ một số quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn của nhân viên y tế tại Bệnh viện Thanh Nhàn    103
4.1.1. Tình trạng tuân thủ vệ sinh tay    103
4.1.2. Tình trạng tuân thủ quy trình thay băng vết thương    107
4.1.3. Tình trạng tuân thủ quy trình đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi    109
4.2. Thực trạng nhiễm khuẩn bệnh viện và một số yếu tố liên quan    110
4.2.1. Đặc điểm chung của người bệnh nghiên cứu    110
4.2.2. Một số yếu tố liên quan đến tình trạng nhiễm khuẩn bệnh viện tại bệnh viện Thanh Nhàn 2018-2019    112
4.2.3. Một số yếu tố liên quan đến nhiễm khuẩn bệnh viện    118
4.3. Hiệu quả can thiệp tăng cường tuân thủ một số quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn của điều dưỡng    120
4.3.1. Phương pháp tiếp cận đa phương thức trong cải thiện hoạt động kiểm soát nhiễm khuẩn    120
4.3.2. Hiệu quả thay đổi hành vi thực hiện quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn    121
4.3.3. Hiệu quả thay đổi thực trạng nhiễm khuẩn bệnh viện    127
4.3.4. Kết quả nghiên cứu định tính và nhận định về can thiệp    128
4.4. Điểm mạnh và hạn chế của nghiên cứu    130
KẾT LUẬN    134
KHUYẾN NGHỊ    136
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

 
DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1.     Tổng hợp một số chỉ định vệ sinh tay    7
Bảng 1.2.     Chiến lược đa phương thức trong kiểm soát nhiễm khuẩn    25
Bảng 2.1.     Phân bố số lượng nhân viên y tế    38
Bảng 2.2.     Phân bố số lần quan sát vệ sinh tay theo khoa và năm    50
Bảng 2.3.     Số lần quan sát quy trình thay băng vết thương theo khoa    51
Bảng 2.4.     Số lần quan sát quy trình đặt ống thông tĩnh mạch ngoại vi    52
Bảng 3.1.     Thông tin của nhân viên y tế trong nghiên cứu     61
Bảng 3.2.     Tình trạng tuân thủ vệ sinh tay    63
Bảng 3.3.     Tình trạng tuân thủ vệ sinh tay một số đặc điểm nhân khẩu và nghề nghiệp    64
Bảng 3.4.     Tình trạng tuân thủ vệ sinh tay theo khoa    65
Bảng 3.5.     Tuân thủ quy trình thay băng vết thương    68
Bảng 3.6.     Tuân thủ quy trình thay băng vết thương theo một số đặc điểm nhân khẩu và nghề nghiệp    69
Bảng 3.7.     Tình trạng tuân thủ quy trình thay băng vết thương theo khoa    70
Bảng 3.8.     Tuân thủ quy trình đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi    73
Bảng 3.9.     Tuân thủ quy trình đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi theo giới    74
Bảng 3.10.     Tình trạng tuân thủ quy trình đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi theo khoa    75
Bảng 3.11.    Thông tin nhân khẩu học của người bệnh    78
Bảng 3.12.    Thông tin lâm sàng của người bệnh    79
Bảng 3.13.     Mật độ mắc nhiễm khuẩn bệnh viện    83
Bảng 3.14.     Tỷ lệ xét nghiệm dương tính theo mẫu bệnh phẩm    84
Bảng 3.15.     Liên quan giữa NKBV và tuổi người bệnh    85
Bảng 3.16.     Liên quan giữa NKBV và giới tính    85
Bảng 3.17.     Liên quan giữa NKBV và nhóm khoa/phòng    86
Bảng 3.18.     Liên quan giữa NKBV và tình trạng nhiễm khuẩn khi nhập viện    86
Bảng 3.19.     Liên quan giữa NKBV và bệnh kèm theo    87
Bảng 3.20.     Liên quan giữa NKBV theo thủ thuật xâm lấn    88
Bảng 3.21.     Liên quan giữa NKBV và tình trạng phẫu thuật    89
Bảng 3.22.     Liên quan giữa NKBV và thời gian nằm viện    89
Bảng 3.23.     Mô hình hồi quy đa biến các yếu tố liên quan đến NKBV    90
Bảng 3.24.    Tuân thủ quy trình thay băng vết thương sau can thiệp    92
Bảng 3.25.     Tuân thủ quy trình thay băng vết thương trước và sau can thiệp theo Khoa    93
Bảng 3.26.     Tuân thủ quy trình đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi    94
Bảng 3.27.     Tuân thủ quy trình đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi trước và sau can thiệp theo Khoa    95
Bảng 3.28.     Tuân thủ quy trình vệ sinh tay trước và sau can thiệp theo Khoa    97
Bảng 3.29.    Tình trạng mắc NKBV    98
Bảng 3.30.    Các loại nhiễm khuẩn bệnh viện trước và sau can thiệp    98
Bảng 3.31.    Mật độ mắc NKBV    99
Bảng 4.1.     Tỷ lệ NKBV hiện mắc tại một số bệnh viện Việt Nam.    112
    
DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1.     Sơ đồ nghiên cứu    36
Hình 3.1.     Phân bố nhân viên y tế theo khoa    62
Hình 3.2.     Lý do không tuân thủ quy trình vệ sinh tay    66
Hình 3.3.     Tỷ lệ tuân thủ quy trình thay băng vết thương    69
Hình 3.4.     Lý do không tuân thủ quy trình thay băng vết thương    71
Hình 3.5.     Tỷ lệ tuân thủ quy trình đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi    74
Hình 3.6.     Lý do không tuân thủ quy trình đặt catheter tĩnh mạch ngoại vi    76
Hình 3.7.     Tỷ lệ mắc nhiễm khuẩn bệnh viện    81
Hình 3.8.     Phân bố các loại NKBV    82
Hình 3.9.     Phân bố NKBV theo thủ thuật xâm lấn    83
Hình 3.10.     Phân bố các loại vi sinh vật gây NKBV theo kết quả xét nghiệm vi sinh     84
Hình 3.11.     Tỷ lệ tuân thủ quy trình vệ sinh tay trước và sau can thiệp    96