Thực trạng ứng dụng thống kê trong luận văn cao học, Bác sĩ nội trú và kết quả một số biện pháp can thiệp.

Thực trạng ứng dụng thống kê trong luận văn cao học, Bác sĩ nội trú và kết quả một số biện pháp can thiệp.

Trong những năm gần đây, quy mô đào tạo sau đại học của nước ta có tốc độ phát triển rất nhanh [1]. Sau hơn 30 năm từ chỗ phải gửi đi đào tạo sau đại học ở nước ngoài, đến nay cả nước có hơn 130 cơ sở đào tạo trình độ tiến sĩ và hơn 150 cơ sở đào tạo trình độ thạc sĩ. So với năm 1996 đội ngũ sau đại học tăng trung bình 11,6%/năm, trong đó tiến sĩ tăng 7%/năm, thạc sĩ tăng 14%/năm. Có thể nói đào tạo sau đại học trong nước đóng vai trò quan trọng trong việc cung ứng nguồn nhân lực trình độ cao cho đất nước. Nhiều luận văn, luận án thực sự là những công trình khoa học đóng góp tích cực vào việc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.Tuy nhiên chất lượng đào tạo sau đại học lại có chiều hướng suy giảm[1]. Trên thực tế vẫn còn luận văn không đạt chuẩn khoa học quốc tế cả về nội dung và hình thức trình bày bài báo cáo khoa học đặc biệt là cách tham khảo tài liệu và ứng dụng thống kê[1].Trong khi đó ứng dụng thống kê chính là nền tảng cho khoa học nói chung và ngày càng được ứng dụng rộng rãi với sự phát triển mạnh mẽ và tiến bộ của khoa học kỹ thuật [2]. Theo Campbel và Machin, ứng dụng thống kê có mặt trong phần lớn các nghiên cứu y học [3]. Nếu những năm 1978-1979 của thế kỷ XX, tỷ lệ các bài báo đăng tải trên tạp chi New England Journal of Medicine không sử dụng thống kê hoặc chỉ sử dụng thống kê mô tả đơn thuần là 27% [4] thì đến nay, hầu như tất cả các kết quả nghiên cứu đăng tải trên các tạp chí đều sử dụng thống kê [5]. Tuy nhiên, các nghiên cứu về chất lượng các ứng dụng thống kê cho thấy các sai sót khi áp dụng các phương pháp thống kê vẫn còn phổ biến và đáng quan tâm bất chấp những sáng kiến và nỗ lực được thực hiện trong quá trình phản biện và xét duyệt bản thảo các bài báo [6],[7]. Tác giả John P. A. Ioannidis còn khẳng định rằng —phần lớn các phát hiện của các nghiên cứu được đăng tải là không đúng” trong đó có vai trò của ứng dụng thống kê [8]. Cùng với xu hướng phát triển ngày càng phức tạp của thống kê và sự chú trọng vào —y học dựa vào bằng chứng”, chất lượng thống kê ứng dụng trong các nghiên cứu y học ngày càng được quan tâm [9].

Theo báo cáo mới nhất của Bộ khoa học và công nghệ, giai đoạn 2011¬2015, số lượng các bài báo đăng tải quốc tế của Việt Nam tăng gấp 2,2 lần so với giai đoạn 2006-2010 trong đó lĩnh vực y học đứng đầu[10], tuy nhiên phần lớn trong số đó là đứng chung tên với tác giả nước ngoài. Chỉ số trích dẫn quốc tế và chỉ số tác động khoa học còn chưa đạt mức trung bình thế giới. Bên cạnh nguyên nhân hạn chế về tiếng Anh, việc ứng dụng các kiến thức và kỹ năng về thống kê trong các nghiên cứu còn hạn chế cũng là lý do khiến các báo cáo nghiên cứu muốn đăng tải bị từ chối[11]. Trong khi đó, các luận văn, luận án chính là những công trình nghiên cứu khoa học, cơ sở của các bài báo mà các nhà nghiên cứu đăng tải. Mặt khác, Trường Đại học Y đang hướng tới xây dựng trường thành đại học nghiên cứu, trong đó số lượng và chất lượng nghiên cứu đóng vai trò quan trọng. Do đó, việc tiến hành nghiên cứu tìm hiểu ứng dụng thống kê trong các nghiên cứu y học thông qua các luận văn tốt nghiệp cao học và bác sĩ nội trú là rất cần thiết nhằm đưa ra những khuyến cáo phù hợp cho các học viên sau đại học cũng như các nhà nghiên cứu nói chung nhằm nâng cao chất lượng ứng dụng thống kê trong các nghiên cứu, góp phần nâng cao chất lượng luận văn nói riêng và chất lượng đào tạo sau đại học nói chung của nhà trường. Với các lý do trên chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với các mục tiêu sau:

1.Mô tả thực trạng ứng dụng thống kê trong các luận văn cao học và bác sĩ nội trú của Trường Đại học Y Hà Nội giai đoạn 2009-2011

2.So sánh kết quả thực trạng ứng dụng thống kê trước và sau một số giải pháp can thiệp 

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

1.Hoàng Thị Hải Vân (2014). Kinh nghiệm ứng dụng thống kê y sinh học của các học viên cao học và nội trú Trường Đại học Y Hà Nội. Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh, Chuyên đề YTCC, tập 18, phụ bản số 6-2014, 226¬233.

2.Hoàng Thị Hải Vân, Lưu Ngọc Hoạt, Đoàn Quốc Hưng (2015). Nhu cầu đào tạo về thống kê, phương pháp nghiên cứu khoa học của học viên sau đại học Trường Đại học Y Hà Nội. Tạp chí Y học thực hành, số 8/2015 (974), 51¬55.

3.Hoàng Thị Hải Vân, Lưu Ngọc Hoạt, Đoàn Quốc Hưng (2016). Ứng dụng bảng và biểu đồ trình bày số liệu trong các luận văn cao học và bác sĩ nội trú Trường Đại học Y Hà Nội trước và sau một số biện pháp can thiêp. Tạp chí Y học thực hành, số 6/2016 (1013), 28-31.

4.Hội nghị khoa học nghiên cứu sinh lần thứ XX năm 2014 – Trường Đại học Y Hà Nội: Khả năng áp dụng và nhu cầu đào tạo về thống kê y sinh học của học viên sau đại học Trường Đại học Y Hà Nội.

5.Hội nghị khoa học nghiên cứu sinh lần thứ XXI năm 2015 – Trường Đại học Y Hà Nội: Phương pháp tính toán cỡ mẫu và chọn mẫu trong các luận văn cao học và bác sĩ nội trú Trường Đại học Y Hà Nội năm 2014. 

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.Tạp chí Cộng Sản (2015). Thành tựu và một số hạn chế của đào tạo sau đại học ở nước ta.

2.Marie Davidian, & Thomas A. Louis (2012). Why statistics? Science, 336(6077), 12. doi:10.1126/science.1218685

3.Campbell, M. J., Machin, D., & Walters, S. J. (2010). Medical statistics: a textbook for the health sciences. John Wiley & Sons.

4.Emerson, J. D., & Colditz, G. A (1983). Use of statistical analysis in the New England Journal of Medicine. New England Journal of Medicine, 309(12), 709-713.

5.Michael Januszyk, & Geoffrey C. Gurtner (2011). Statistics in medicine. American Society of Plastic Surgeons, 437-445. doi: 10.1097

6.Altman DG (1998). Statistical reviewing for medical journals. Statistics in Medicine, 17, 2661-2674.

7.Altman D.G (2000). Statistics in medical journals: some recent trends.

Statistics in Medicine, 19, 3275-3289.

8.Ioannidis, J. P. A (2005). Why Most Published Research Findings Are False. PLoSMedicine, 2(8). doi:10.1371/journal.pmed.0020124

9.Fernandes-Taylor, S., Hyun, J. K., Reeder, R. N., & Harris, A. H (2011). Common statistical and research design problems in manuscripts submitted to high-impact medical journals. BMC research notes, 4(1), 304.

10.Công bố khoa học của Việt Nam: Số lượng tăng, hiệu quả thấp. (n.d.).

http://daidoanket.vn.Retrieved January 2,2016, from

http://daidoanket.vn//khcn/cong-bo-khoa-hoc-cua-viet-nam-so-luong- tang-hieu-qua-thap/81248

11.Lưu Ngọc Hoạt (2011). Một số bất cập khi ứng dụng thống kê và tin học trong nghiên cứu y học. In Y học dự phòng và y tế công cộng – Thực trạng và định hướng ở Việt Nam (pp. 185-207). Hà Nội: Nhà xuất bản Y học.

12.Stephen E. Fienberh (1992). A brief history of statistics in three and one-haft chapters: A review essay. Statistical Science, 7(2), 208-225.

13.Armitage, P (2001). Theory and practice in medical statistics. Statistics in medicine, 20(17-18), 2537-2548.

14.Vern Farewell, & Tony Johnson (2010). Woods and Russell, Hill, and the emergence of medical statistics. Statistics in Medicine, 29, 1459¬1476. doi: 10.1002/sim.3893

15.M J de Smith (2013). Notation and symbology. In Statistical analysis handbook. Winchelsea, UK: The Winchelsea Press.

16. Marcello Pagano, & Kimberlee Gauvrau (2000). Principles of Biostatistics (Second.). USA, UK, Australia: Duxbury, Thomson Learning.

17.T D V Swinscow, & M J Campbell (2002). Statistics at square one (Tenth.). BMJ Publishing Group.

18. Altman D.G (1982). Statistics in medical journals. Statistics in Medicine, 1, 59-71.

19.Altman D.G (1991). Staticics in medical journals: developments in the 1980s. Statistics in Medicine, 10, 1897-1913.

20.Altman D.G (1981). Statistics and ethics in medical research. BMJ, 282, 44-47.

21.David Moher, Sally Hopewell, Kenneth F Schulz et al (2010). CONSORT 2010 Explanation and Elaboration: updated guidelines for reporting parallel group randomised trials. BMJ, 340, 869-897.

22.Jan P. Vandenbrouke, Erik von Elm, Douglas G. Altman et al (2007). Strenthening the Reporting of Observational Studies in Epidemiology (STROBE): Explanation and Elaboration. PLoS Medicine, 4(10), 1628¬1654.

23.Kenneth L. Knight (2010). Study/Experimental/Research design: Much more than statistics. Journal of Athletic Training, 45(1), 98-100.

24.Strasak, A. M., Zaman, Q., Pfeiffer, K. P., Gobel, G., & Ulmer, H (2007). Statistical errors in medical research-a review of common pitfalls. Swiss medical weekly, 737(3/4), 44.

25.Ilker Ercan, Berna Yazici, Yaning Yang et al (2007). Misusage of statistics in medical research. Eur J Gen Med, 4(3), 128-134.

26.Williamson GR (2003). Misrepresenting random sampling? A systematic review of research papers in the Journal of Advanced Nursing. Journal of Advanced Nursing, 2003(44), 3.

27.Altman, D. G., Schulz, K. F., Moher, D., Egger, M., Davidoff, F., Elbourne, D., … Lang, T (2001). The revised CONSORT statement for reporting randomized trials: explanation and elaboration. Annals of internal medicine, 134(8), 663-694.

28.Jin, Z., Yu, D., Zhang, L., Meng, H., Lu, J., Gao, Q., … He, J (2010). A Retrospective Survey of Research Design and Statistical Analyses in Selected Chinese Medical Journals in 1998 and 2008. PLoS ONE, 5(5), e10822. doi:10.1371/journal.pone.0010822

29.Nyirongo, V. B., Mukaka, M. M., & Kalilani-Phiri, L. V (2008). Statistical Pitfalls in Medical Research. Malawi Medical Journal, 20(1), 15-18.

30.McCance I (1995). Assessment of statistical procedures used in papers in the Australia Veterinary Journal. Aust Vet Journal, 72, 322-8.

31.Olsen, C. H (2003). Review of the Use of Statistics in Infection and

Immunity. Infection andImmunity,71(12),6689-6692.

doi: 10.1128/IAI.71.12.6689-6692.2003

32.Kwon, H.-J., & Park, Y.-G (2012). Statistical Trends in Family Medicine Journals. Korean Journal of Family Medicine, 33(1), 9. doi:10.4082/kjfm.2012.33.1.9

33.Horton NJ (2005). Statistical methods in the journal. New England Journal of Medicine, 353(18), 2091-2093.

34.Altman, DG (2002). Poor-quality medical research: what can journals do? Jama, 287(21), 2765-2767.

35.Dersimonian R., Charette L., Mcpeek B., & Mostellet F (1982). Reporting on methods in clinical trials. New England Journal of Medicine, 306, 1332-7.

36.Lang, T (2004). Twenty statistical errors even you can find in biomedical research articles.

37.Cooke, C. R (2008). How to Report Statistics in Medicine: Annotated Guidelines for Authors, Editors, and Reviewers. Respiratory Care, 53(4), 510-511.

38.Garcia Berthou E, & Alcaraz C (2004). Incongruence between test statistics and P values in medical papers. BMC medical research methodology, 28, 4-13.

39.Tom Lang (2004). Twenty Statistical Errors Even YOU Can Find in Biomedical Research Articles. Croatia Medical Journal, 45(4), 361¬370.

40.Evans M (1989). Presentation of manuscripts for publication in the British Journal of Surgery. British Journal of Surgery, 76, 1311-4.

41.Nagele P (2003). Misuse of standard error of the mean (SEM) when reporting variability of a sample. A critical evaluation of four anaesthesia journals. Bristish Journal of Anaesth, 90(4), 514-6.

42.Mathews JNS, & Altman D.G (1996). Interaction 2: Compare efect sizes not P values. BMJ, 313(7060), 808.

43.Royall RM (1986). The Effects of Sample Size on the Meaning of the Significance Tests. The American Statistician, 40(6), 313-315.

44.Altman D.G., & Dore C.J (n.d.). Randomisation and baseline comparisions in clinical trials. Lancet, 335, 149-53.

45.Tom Lang (2004). Common statistical errors even you can find part 3: Errors in data display. AMWA J., 19, 9-11.

46.Strasak AM, Zaman Q, Pfeiffer KP, Gobel G, Ulmer H (2007) Statistical errors in medical reseach_ a review of common pitfalls. Swiss Med Wkly. 2007 Jan 27;137(3-4):44-9.

47.Young, J (2007). Statistical errors in medical research-a chronic disease? Swiss medical weekly, 137(3/4), 41.

48.Okeh, U. M (2008). Statistical problems in medical research. African Journal of Biotechnology, 7(25).

49.Altman, DG (1994). The scandal of poor medical research. BMJ, 308(6924), 283-284.

50.Freeman, J. V., Collier, S., Staniforth, D., & Smith, K. J (2008). Innovations in curriculum design: A multi-disciplinary approach to teaching statistics to undergraduate medical students. BMC Medical Education, 8(1), 28. doi:10.1186/1472-6920-8-28

51.Campbell, M. J (2002). Statistical training for doctors in the UK. In Sixth International Conference on Teaching Statistics.

52.Herman, A., Notzer, N., Libman, Z., Braunstein, R., & Steinberg, D. M (2007). Statistical education for medical students—Concepts are what remain when the details are forgotten. Statistics in Medicine, 26(23), 4344-4351. doi:10.1002/sim.2906

53.Morris, R.W (2002). Does EBM offer the best opportunity yet for teaching medical statistics? Statistics in Medicine, 21(7), 969-977.

54.Appleton, D.D (1990). What statistics should we teach medical undergraduates and graduates? Statistics in medicine, 9(9), 1013-1021.

55.Zieffler, A., Garfield J., Alt S., Dupuis D., Holleque K., and Chang B, & Andrew Zieffler, Joan Garfield, Shirley Alt, Danielle Dupuis, Kristine Holleque, and Beng Chang (2008). What Does Research Suggest about the Teaching and Learning of Introductory Statistics at the College Level? A Review of the Literature. Journal of Statistics Education, 16(2).

56.Altman D.G., & Bland J.M (1991.). Improving Doctors’ Understanding of Statistics. Journal of the Royal Statistical Society, 154(2), 223-267.

57.Swift, L., Miles, S., Price, G. M., Shepstone, L., & Leinster, S.J.(2009).

Do doctors need statistics? Doctors’ use of and attitudes to probability and statistics. Statistics inMedicine,28(15),1969-1981.

doi:10.1002/sim.3608

58.Palmer C.R (2002). Discussion: teaching hypothesis test: time for significant change? Statistics in Medicine, 21(7), 995-999.

59.West, C. P., & Ficalora, R. D (2007). Clinician attitudes toward biostatistics. In Mayo clinic proceedings (Vol. 82, pp. 939-943). Elsevier.

60.Windish, D. M., Huot, S. J., & Green, M. L (2007). Medicine residents’ understanding of the biostatistics and results in the medical literature.

Jama, 298(9), 1010-1022.

61.Sackett, D. L., Rosenberg, W. M. C., Gray, J. A. M., Haynes, R. B., & Richardson, W. S (1996). Evidence based medicine: what it is and what it isn’t. BMJ, 312(7023), 71-72. doi:10.1136/bmj.312.7023.71

62.Gupta, M (2003). A critical appraisal of evidence-based medicine: some ethical considerations. Journal of Evaluation in Clinical Practice, 9(2), 111-121.

63.Shortell SM, Rundall TG, & Hsu J (2007). Improving patient care by linking evidence-based medicine and evidence-based management. JAMA, 298(6), 673-676. doi:10.1001/jama.298.6.673

64.Wharam J, & Daniels N (2007). Toward evidence-based policy making and standardized assessment of health policy reform. JAMA, 298(6), 676-679. doi:10.1001/jama.298.6.676

65.Howland, R. H (2007). Limitations of evidence in the practice of evidence-based medicine. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services, 45(11), 13-16.

66.Svetlana Tihkoskaya, & Gillian A. Lancaster (2012). Statistical Education in the 21 st Century: a Review of Challenges, Teaching Innovations and Strategies for Reform. Journal of Statistics Education, 20(2), 56.

67.Clayden, A. D (1990). Who should teach medical statistics, when, how and where should it be taught? Statistics in Medicine, 9(9), 1031-1037.

68.Evans, S. J (1990). Statistics for medical students in the 1990’s: how should we approach the future? Statistics in Medicine, 9(9), 1069-1075.

69.Garfield, J., & Ben-Zvi, D (2007). How Students Learn Statistics

Revisited: A Current Review of Research on Teaching and Learning Statistics: How Students Learn Statistics Revisited. International Statistical Review,75(3),372-396. doi: 10.1111/j.1751-

5823.2007.00029.x

70.Svetlana Tishkovskaya, & Gillian A. Lancaster (2012). Statistical Education in the 21st Century: a Review of Challenges, Teaching Innovations and Strategies for Reform. Journal of Statistics Education, 20(2).

71.Rice, T. W (2008). The historical, ethical, and legal background of human-subjects research. Respiratory care, 53(10), 1325-1329.

72.Masic, I., Hodzic, A., & Mulic, S (2014). Ethics in medical research and publication. International journal ofpreventive medicine, 5(9).

73.Bộ Y tế (2014). Hướng dẫn chuẩn quốc gia về đạo đức trong nghiên cứu y sinh. Nhà xuất bản Lao động.

74.Lang, T. A., & Altman, D. G (2013). Basic statistical reporting for articles published in biomedical journals: The “Statistical analyses and methods in the published literature” or the SAMPL guidelines”. Handbook, European Association of Science Editors. Retrieved from

75.Hassan S, Yellur R, Subramani P, Adiga P, Gokhale M, Iyer MS,

Mayya SS (2015). Research Design and Statistical Methods in Indian Medical Journals: A Retrospective Survey. PLoS One. 2015 Apr 9;10(4):e0121268. doi:10.1371/journal.pone.0121268. eCollection

2015.

76.Guyatt, G., Cook, D., & Haynes, B (2004). Evidence based medicine has come a long way: the second decade will be as exciting as the first. BMJ: British Medical Journal, 329(7473), 990.

77.Elstein, A. S (2004). On the origins and development of evidence-based medicine and medical decision making. Inflammation Research, 53(2), S184-S189.

78.Peter J. Pronovost, & Christine A. Goeschel (2011). Time to take health delivery research seriously. JAMA, 306(3), 310-312.

79.Bacchetti, P (2002). Peer review of statistics in medical research: the other problem. BMJ: British Medical Journal, 324(7348), 1271-1273.

80.Haruhiko Fukuda, & Yasuo Ohashi (1997). A Guideline for Reporting Results of Statistical Analysis in Japanese Journal of Clinical Oncology. Jpn. J. Clin. Oncol, 27(3), 121-127.

81.Schulz, K. F., Altman, D. G., Moher, D., et al (2010). CONSORT 2010 statement: updated guidelines for reporting parallel group randomised trials. BMC medicine, 8(1), 18.

82.Curran-Everett, D., & Benos, D. J (2004). Guidelines for reporting statistics in journals published by the American Physiological Society.

American Journal of Physiology-Gastrointestinal and Liver Physiology, 287(2), G307-G309.

83.Bailar J.C., & Mosteller F (1988). Guidelines for statistical reporting in articles for medical journals. Ann Inter Medicine, 108, 266-73.

84.Kotur P.F (2006). Statistics in biomedical journals. Indian Journal of Anaesthesia, 50(3), 166-168.

85.Đặng Đức Hậu (2008). Xác suất thống kê. Hà Nội: Nhà xuất bản Giáo dục.

86.Nguyễn Văn An (2013). Kinh nghiệm và nhu cầu về đào tạo và ứng dụng thống kê trong nghiên cứu khoa học của học viên cao học và nội trú Trường Đại học Y Hà Nội (Khóa luận tốt nghiệp cử nhân YTCC). Trường Đại học Y Hà Nội, Hà Nội.

87.Sauerbrei, W., Abrahamowicz, M., Altman, D. G., le Cessie, S., Carpenter, J., & on behalf of the STRATOS initiative (2014). STRengthening Analytical Thinking for Observational Studies: the STRATOS initiative. Statistics in Medicine, 33(30), 5413-5432. doi:10.1002/sim.6265

88.Elenbaas, R. M., Elenbaas, J. K., & Cuddy, P. G (1983). Evaluating the medical literature part II: statistical analysis. Annals of emergency medicine, 12(10), 610-620.

89.International Committee of Medical Journal Editors (1997). Uniform requirements for manuscripts submitted to biomedical journals. Journal of the American Medical Association, 277, 927-934.

90.Murphy, J. R (2004). Statistical errors in immunologic research. Journal of allergy and clinical immunology, 114(6), 1259-1263.

91.Campbell, M. J (2006). Statistics at square two: understanding modern statistical applications in medicine. BMJ Books/Blackwell. Retrieved from http: //lib. imps.ac. ir/pdfT emp/0727913948.pdf

92.Peat, J., & Barton, B. (2008). Medical statistics: A guide to data analysis and critical appraisal. John Wiley & Sons.

93.Campbell, M. J., & Swinscow, T. D. V (2009). Statistics at square one (11th ed.). Chichester, UK; Hoboken, NJ: Wiley-Blackwell/BMJ Books.

94.Carlin, J. B., & Doyle, L. W (2000). 3: Basic concepts of statistical reasoning: Standard errors and confidence intervals. Journal of paediatrics and child health, 36(5), 502-505.

95.Cole, T. J. (2015). Setting number of decimal places for reporting risk ratios: rule of four. BMJ, 350, h1845.

96.Cole, T. J (2015). Too many digits: the presentation of numerical data. Archives of disease in childhood, archdischild-2014.

97.Altman, D. G., & Bland, J. M (1996). Statistics notes: Presentation of numerical data. BMJ, 312(7030), 572.

98.European Association of Science Editors (2015). EASE Guidelines for Authors and Translators of Scientific Articles to be Published in English.

99. CochraneCollaboration (2015).CochraneStyleGuide-

Cochrane_Style_Guide.

100. Association, A. P., & others. (2010). Publication manual of the American psychological association (6th ed.). American Psychological Association Washington, DC. Retrieved from http://www.tamuc.edu/academics/cvSyllabi/syllabi/201380/81646.pdf

101.Durbin, C. G (2004). Effective use of tables and figures in abstracts, presentations, and papers. Respiratory care, 49(10), 1233-1237.

102.Venkatesan, S (2014). Common Errors in Scientific Paper Submissions: A Reviewer’s Report. JSoc Sci, 41(2), 279-293.

103.Stanley Schor, & Irving Karten (1966). Statistical Evaluation of Medical Journal Manuscripts. Journal of the American Medical Association, 195, 1123-1128.

104.Gore, S. M., Jones, I. G., & Rytter, E. C (1977). Misuse of statistical methods: critical assessment of articles in BMJ from January to March 1976. BMJ, 1(6053), 85-87.

105.White, S. J (1979). Statistical errors in papers in the British Journal of Psychiatry. The British Journal of Psychiatry, 135(4), 336-342.

106.Glantz, S. A (1980). Biostatistics: how to detect, correct and prevent

errors in the medical literature. Circulation,61(1),1-7.

doi:10.1161/01.CIR.61.1.1

107.Thorn, M. D., Pulliam, C. C., Symons, M. J., & Eckel, F. M (1985). Statistical and research quality of the medical and pharmacy literature. American Journal of Health-System Pharmacy, 42(5), 1077-1082.

108.Morris, R. W (1988). A statistical study of papers in the Journal of Bone and Joint Surgery [BR] 1984. Journal of Bone & Joint Surgery, British Volume, 70(2), 242-246.

109.McGuigan, S. M (1995). The use of statistics in the British Journal of Psychiatry. The British Journal of Psychiatry, 167(5), 683-688.

110.Tom Lang (2003). Common statistical errors even you can find – Part 2: Errors in Multivariate analyses and in interpreting differences between groups. AMWA J., 18(3), 103-107.

111.Harris, A. H., Reeder, R. N., Hyun, J. K., et al (2009). Common statistical and research design problems in manuscripts submitted to high-impact public health journals. The Open Public Health Journal, 2, 44-48.

112.Altman D.G. et al (2001). The revised CONSORT statement for reporting randomized trials: Explanation and elaboration. Ann Inter Medicine, 134(8), 663-94.

113.Goodman, S (2008). A Dirty Dozen: Twelve P-Value Misconceptions. Seminars in Hematology, 45(3), 135-140 doi:10.1053/j.seminhematol.2008.04.003

114.Wulff, H. R., Andersen, B., Brandenhoff, P., & Guttler, F (1987). What do doctors know about statistics? Statistics in medicine, 6(1), 3-10.

115.Für Lehre, P., Biegler, A., Essen, M. J.-R. K., & Hamburg-Eppendorf

III, S. H.-U (2010). Benefits and pitfalls of scientific research during undergraduate medical educationNutzen und Stolpersteine

wissenschaftlicher Forschung inder hochschulmedizinischen

Ausbildung. GMS Z Med Ausbild, 27, 5.

116.Miles, S., Price, G. M., Swift, L., Shepstone, L., & Leinster, S. J (2010). Statistics teaching in medical school: Opinions of practising doctors. BMC medical education, 10(1), 75.

117.Gerlinger, C., Edler, L., Friede, T., Kieser, M., Nakas, C. T., Schumacher (2012). Considerations on what constitutes a “qualified statistician” in regulatory guidelines. Statistics in Medicine, 51(11-12), 1303-1305. doi: 10.1002/sim.4345

118.Glantz, S. A (1980). Biostatistics: how to detect, correct and prevent errors in the medical literature. Circulation, 61(1), 1-7.

MỤC LỤC

MỤC LỤCi

DANH MỤC CÁC BẢNGiv

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒviii

DANH MỤC CÁC HÌNHix

ĐẶT VẤN ĐỀ1

CHƯƠNG 1.TỔNG QUAN3

1.1.Cơ sở khoa học của môn học Thống kê y học3

1.1.1.Lịch sử hình thành và phát triển của thống kê y học3

1.1.2.Các khái niệm và kỹ thuật thống kê ứng dụng trong nghiên cứu y học

hiện nay5

1.2.Các sai sót thống kê thườnggặp trong nghiên cứu y học10

1.2.1.Các sai sót thường gặptrong giai đoạn thiết kế nghiên cứu11

1.2.2.Các sai sót thường gặptrong giai đoạn xử lý, phân tích số liệu17

1.2.3.Các sai sót thường gặptrong trình bày và phiên giải kết quả21

1.2.4.Các yếu tố liên quan đến các sai sót thường gặp trong các nghiên

cứu y học và các biện pháp khắc phục29

1.3.Đào tạo thống kê y học cho bác sỹ y khoa30

1.3.1.Nhu cầu được đào tạo về thống kê của bác sỹ30

1.3.2.Giảng dạy thống kê y học cho sinh viên y khoa trên thế giới33

1.3.3.Giảng dạy thống kê cho sinh viên, học viên cao học, nội trú tại

trường Đại học Y Hà Nội36

1.4.Vấn đề đạo đức nghiên cứu đối với các nghiên cứu y sinh học đối tượng

nghiên cứu là con người38

1.4.1.Các nguyên tắc cơ bản của đạo đức nghiên cứu y sinh học38

1.4.2.Các quy định về đạo đức trong nghiên cứu y sinh học trên thế giới 39

1.4.3.Các quy định về đạo đức trong nghiên cứu y sinh học tại Việt Nam 40 CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU43

2.1.Đối tượng và địa điểm nghiên cứu43

2.1.1.Đối tượng nghiên cứu43

2.2.2.Địa điểm nghiên cứu43

2.2.Phương pháp nghiên cứu43

2.2.1. Thiết kế nghiên cứu43

2.2.2.Cỡ mâu và chọn mâu43

2.2.3. Các biện pháp can thiệp45

2.2.4. Các biến số nghiên cứu49

2.2.5.Công cụ và kỹ thuật thu thập thông tin57

2.2.6. Xử lý và phân tích số liệu59

2.2.7.Hạn chế sai số60

2.2.8.Đạo đức nghiên cứu60

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU62

3.1.Đặc điểm đối tượng nghiên cứu62

3.2.Thực trạng ứng dụng thống kê của học viên cao học và bác sĩ nội trú

trước can thiệp66

3.2.1.Thực trạng ứng dụng thống kê trong các luận văn cao học và bác sĩ

nội trú trước can thiệp66

3.2.2.Thực trạng kinh nghiệm và nhu cầu đào tạo về thống kê của các học

viên cao học và bác sĩ nội trú97

3.3.So sánh kết quả trước và sau can thiệp100

3.3.1.Thực trạng ứng dụng thống kê trong các luận văn cao học và bác sĩ

nội trú sau can thiệp100

3.3.2.Đánh giá của học viên sau khóa học Phương pháp nghiên cứu khoa

học và nhu cầu đào tạo của học viên 110

CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN112

4.1.Thực trạng ứng dụng thống kê trong các luận văn cao học và bác sĩ nội

trú Trường Đại học Y Hà Nội112

4.1.1.Thực trạng trình bày các nội dung liên quan đến thống kê trong phần

phương pháp nghiên cứu113

4.1.2.Thực trạng ứng dụng thống kê mô tả trong trình bày kết quả nghiên

cứu119

4.1.3.Thực trạng ứng dụng thống kê suy luận trong trình bày kết quả

nghiên cứu125

4.2.Kết quả một số giải pháp can thiệp130

4.3.Đề xuất mô hình132

KẾT LUẬN138

KHUYẾN NGHỊ140

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 

6

9

16

17

21

25

29

44

59

62

62

63

64

66

67

DANH MỤC CÁC BẢNG

Một số ký hiệu toán học và thống kê

Bảng lựa chọn test thống kê thường gặp

Các sai sót thường gặp trong giai đoạn thiết kế nghiên cứu

Một số sai sót thường gặp trong mô tả các phép thống kê trong phần thiết kế nghiên cứu

Một số sai sót thống kê thường gặp trong phân tích xử lý số liệu

Một số sai sót có thể gặp trong trình bày kết quả nghiên cứu

Một số sai sót thường gặp trong quá trình phiên giải kết quả nghiên cứu

Phân bổ cỡ mẫu luận văn cao học và nội trú cho nghiên cứu theo đối tượng và theo tầng

Tỷ lệ đồng thuận của các chuyên gia trong đánh giá luận văn

Phân bố luận văn theo đối tượng Phân bố luận văn theo chuyên ngành Phân bố luận văn theo năm tốt nghiệp

Đặc điểm các học viên cao học và bác sĩ nội trú tham gia nghiên cứu

Nội dung về biến số trình bày trong phương pháp nghiên cứu của luận văn

Nội dung về biến số trình bày trong phần phương pháp nghiên cứu của các luận văn theo đối tượng 

Nội dung về biến số trình bày trong phần phương pháp nghiên cứu của các luận văn theo chuyên ngành Nội dung xử lý phân tích số liệu được trình bày trong chương Đối tượng và Phương pháp nghiên cứu của các luận văn

Nội dung xử lý phân tích số liệu được trình bày trong chương Đối tượng và Phương pháp nghiên cứu theo đối tượng nghiên cứu

Nội dung xử lý phân tích số liệu được trình bày trong chương Đối tượng và Phương pháp nghiên cứu theo chuyên ngành

Nội dung liên quan đến các thuật toán thống kê được được đề cập trong phương pháp nghiên cứu Tỷ lệ một số sai sót khi trình bày về phương pháp xử lý, phân tích số liệu trong luận văn

Tỷ lệ một số sai sót khi trình bày về phương pháp xử lý, phân tích số liệu trong luận văn theo chuyên ngành Các tham số thống kê mô tả được áp dụng trong các luận văn

Các nội dung liên quan đến báo cáo giá trị trung bình trong các luận văn có tính giá trị trung bình Số chữ số thập phân sau dấu phẩy khi các tác giả trình bày các tham số thống kê

Tỷ lệ biểu đồ trình bày chưa phù hợp trong các luận văn cao học và bác sĩ nội trú

Tỷ lệ luận văn biểu diễn số liệu bằng biểu đồ chưa phù hợp theo đối tượng 

83

86

86

87

91

92

 

 

 

Tỷ lệ luận văn biểu diễn số liệu bằng biểu đồ chưa phù hợp theo chuyên khoa

Tỷ lệ luận văn có bảng trình bày số liệu chưa phù hợp trong các luận văn cao học và bác sĩ nội trú Tỷ lệ luận văn trình bày bảng số liệu chưa phù hợp theo chuyên khoa

Tỷ lệ luận văn biểu diễn số liệu bằng biểu đồ chưa phù hợp theo chuyên khoa

Tỷ lệ các nội dung thống kê suy luận được áp dụng trong các luận văn

Một số đặc điểm trong báo cáo kết quả các thuật toán

thống kê suy luận trong các luận văn

Đặc điểm các luận văn có phân tích mối liên quan

Đặc điểm các luận văn có phân tích mối tương quan Đặc điểm các luận văn có phân tích hồi quy Đặc điểm các luận văn có phân tích sống còn

Kinh nghiệm của các học viên về phương pháp nghiên cứu

Kinh nghiệm của các học viên về ứng dụng thống kê

Nhu cầu đào tạo và kỳ vọng của học viên đối với khóa học phương pháp nghiên cứu khoa học Nội dung về biến số trình bày trong phương pháp nghiên cứu trước và sau can thiệp

Nội dung xử lý phân tích số liệu được trình bày trong

phương pháp nghiên cứu trước và sau can thiệp

Nội dung trình bày về phương pháp xử lý, phân tích số 

Bảng 3.35.liệu trước và sau can thiệp

Các nội dung liên quan đến báo cáo giá trị trung bình103

Bảng 3.36.trong các luận văn trước và sau can thiệp

Tỷ lệ biểu đồ trình bày chưa phù hợp trước và sau can105

Bảng 3.37.thiệp theo từng nội dung

Tỷ lệ bảng trình bày chưa phù hợp trước và sau can thiệp106

Bảng 3.38.theo từng nội dung

Một số đặc điểm trong báo cáo kết quả các thuật toán108

Bảng 3.39.thống kê suy luận trong các luận văn trước và sau can thiệp

So sánh kỳ vọng và đánh giá của học viên trước và sau110

Bảng 3.40.khóa học phương pháp nghiên cứu khoa học

Các mong muốn khác của học viên liên quan đến giảng111

dạy và tư vấn về thống kê

 

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1.Tỷ lệ học viên đã được đào tạo về phương pháp nghiên cứu và thống kê65

Biểu đồ 3.2.Tỷ lệ phần trăm các phần mềm xử lý phân tích số liệu được sử dụng trong các luận văn72

Biểu đồ 3.3.Tỷ lệ ứng dụng thống kê mô tả và thống kê suy luận trong các luận văn79

Biểu đồ 3.4.Tỷ lệ luận văn có ứng dụng thống kê suy luận trong các luận văn theo đối tượng79

Biểu đồ 3.5.Tỷ lệ ứng dụng thống kê mô tả và thống kê suy luận trong các luận văn theo chuyên ngành80

Biểu đồ 3.6.Tỷ lệ luận văn sử dụng biểu đồ và bảng trình bày kết quả nghiên cứu của luận văn cao học và nội trú81

Biểu đồ 3.7.Phân bố số lượng biểu đồ được sử dụng biểu diễn số liệu trong các luận văn84

Biểu đồ 3.8.Tỷ lệ các loại biểu đồ được sử dụng trong các luận văn85

Biểu đồ 3.9.Tỷ lệ các luận văn theo từng chuyên ngành sử dụng các loại biểu đồ85

Biểu đồ 3.10.Đánh giá nhận xét biểu đồ trong các luận văn cao học và bác sĩ nội trú88

Biểu đồ 3.11.Tỷ lệ ứng dụng thống kê mô tả và thống kê suy luận trong các luận văn89

Biểu đồ 3.12.Tỷ lệ luận văn có ứng dụng thống kê suy luận trong các luận văn theo đối tượng89

Biểu đồ 3.13.Tỷ lệ ứng dụng thống kê mô tả và thống kê suy luận trong các luận văn theo chuyên ngành90

Biểu đồ 3.14.Tỷ lệ luận văn có biểu đồ biểu diễn số liệu và bảng trình bày số liệu chưa phù hợp trước và sau can thiệp104

Biểu đồ 3.15.Tỷ lệ luận văn có có nhận xét đúng trước và sau can thiệp107

Biểu đồ 3.16.Tỷ lệ luận văn có ít nhất một sai sót về thống kê trước can thiệp so với sau can thiệp109

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1. Hai biểu đồ biểu diễn cùng một bộ số liệu với giá trị 26 gốc trục y khác nhau

Hình 1.2. Ba biểu đồ biểu diễn cùng một bộ số liệu với thang 27 chia trục x, y khác nhau

Hình 1.3.Sử dụng biểu đồ gian 3 chiều để biểu diễn số liệu27

Sơ đồ 2.1. Sự tham gia của giảng viên giảng NCKH trong quá46

trình làm luận văn của học viên cao học và bác sĩ nội trú Trường Đại học Y Hà Nội

Sơ đồ 2.2. Mô hình can thiệp dự kiến nhằm tăng cường ứng dụng 47 thống kê trong các luận văn của học viên sau đại học của Trường Đại học Y Hà Nội

Sơ đồ 2.3. Các bước tiến hành nghiên cứu61