THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LÂY NHIỄM HIV VÀ MỘT SỐ NHIỄM TRÙNG LÂY QUA ĐƯỜNG TÌNH DỤC Ở NHÓM NAM BÁN DÂM ĐỒNG GIỚI TẠI HÀ NỘI, 2009-2010

THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LÂY NHIỄM HIV VÀ MỘT SỐ NHIỄM TRÙNG LÂY QUA ĐƯỜNG TÌNH DỤC Ở NHÓM NAM BÁN DÂM ĐỒNG GIỚI TẠI HÀ NỘI, 2009-2010.Dịch HIV/AIDS là một đại dịch nguy hiểm, là mối hiểm họa đối với tính mạng, sức khỏe  con người và tương lai nòi giống của  các quốc gia, các  dân tộc  trên toàn cầu, tác động trực tiếp đến sự phát triển kinh tế, văn hóa, trật tự và an toàn xã hội, đe dọa sự phát triển bền vững của đất nước [16].

Ở Việt Nam,  kể từ trường hợp nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện vào tháng 12 năm 1990 tại thành phố Hồ Chí Minh (TP HCM), cho đến nay 100% số  tỉnh,  thành  phố  báo  cáo  có  người  nhiễm  HIV/AIDS.  Tính  đến  ngày 30/11/2013,  cả nước đã có  216.254 người nhiễm HIV hiện đang còn sống,  số bệnh nhân AIDS hiện còn sống là  66.533  người,  68.977  trường hợp tử vong do AIDS  [6].  Riêng tại thành phố Hà Nội,  có  20.972  người nhiễm HIV hiện đang còn sống, số  bệnh  nhân AIDS hiện  còn  sống là  5.271  và  3.808 trườnghợp tử vong do AIDS [13].

Các báo cáo về mô hình  dịch  HIV/AIDS  ở khu vực châu Á đều đề cập đến nhóm nam có quan hệ tình dục đồng giới (NTDĐG) là một trong ba nhóm có nguy cơ cao, bên cạnh nhóm tiêm chích ma tuý  (TCMT)  và  phụ nữ bándâm  (PNBD).  Theo  UNAIDS,  nhóm  NTDĐG  đã  trở  thành  một  hợp  phần quan trọng và ngày càng gia tăng của đại dịch AIDS  trong khu vực châu Á  -Thái Bình Dương  [66].

Nhóm nam bán dâm đồng giới (NBDĐG)  là một thành phần của nhóm NTDĐG. Những nghiên cứu Dịch tễ học và xã hội học về lây nhiễm HIV và các  nhiễm  trùng  lây  truyền  qua  đường  tình  dục  (STIs)  trên  nhóm NTDĐG/NBDĐG đã chỉ ra rằng,  trong nhóm  NTDĐG thì NBDĐG là nhóm có  tỷ  lệ  nhiễm  HIV  và  STIs  cao.  Các  nghiên  cứu  cũng  chỉ  ra  nguy  cơ  lây nhiễm HIV và  STIs  của nhóm  NBDĐG là do có quan hệ tình dục không an toàn  với  nhiều  loại  bạn  tình,  số  lượng  bạn  tình  nhiều  và  sử  dụng  chất  gây nghiện [9], [14], [19], [22], [30],  [38], [55], [57], [62], [71]. 

Các kết quả nghiên nghiên cứu trên cho thấy tầm quan trọng của nhóm NBDĐG  trong  việc  lây  truyền  HIV  và  STIs.  Tuy  nhiên  tại  Việt  Nam  nói chung và  Thành phố Hà Nội nói riêng chưa có nhiều nghiên cứu chuyên biệt về nhóm NBDĐG,  đặc biệt là các nghiên cứu mô tả các đặc điểm  nhân khẩu học và xã hội,  các yếu tố ảnh hưởng đến lây nhiễm HIV và STIs. Xuất phát từ tồn tại đó,  chúng tôi thực hiện nghiên cứu  Thực trạng và một số yếu tố ảnh hưởng đến lây nhiễm HIV và một số nhiễm trùng lây qua đường tình dục ở nhóm nam bán dâm đồng giới tại Hà Nội năm 2009 – 2010  với mục tiêu: 

1.  Mô tả  nhận dạng  tình dục,  kiến thức về HIV/STIs,  hành vi  tình dục, sử dụng chất gây nghiện  và  sử dụng dịch vụ y tế  của nhóm  nam bán dâm đồng giới tại Hà Nội năm 2009 – 2010.

2.  Xác định tỷ lệ hiện nhiễm HIV và một số nhiễm trùng lây qua đường tình dục ở nhóm nam bán dâm đồng giới tại Hà Nội năm 2009 – 2010. 

3.  Phân tích một số yếu tố nguy cơ lây nhiễm HIV và một số nhiễm trùng lây qua đường tình dục ở nhóm nam bán dâm đồng giới tại Hà Nộinăm 2009 – 2010. 

Từ đó đề xuất các biện pháp can thiệp phù hợp phòng nhiễm HIV và một số nhiễm trùng lây qua đường tình dục ở nhóm NBDĐG tại Hà Nội

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa  ……………………………………………………………………………………..  i

Lời cam đoan …………………………………………………………………………………….  ii

Lời cảm ơn  ……………………………………………………………………………………….  iii

Mục lục  ………………………………………………………. …………………………………..  iv

Danh mục các chữ viết tắt  ………………………………………………………………….   vii

Danh mục các bảng  ……………………………………………………………………………  ix

Danh mục các biểu đồ  ………………………….. …………………………………………….  x

Danh mục các hình, sơ đồ …………………………………………………………………..  xi

ĐẶT VẤN ĐỀ  ………………………….. ………………………….. ………………………….. …………….   1

CHƯƠNG 1:  TỔNG QUAN  ………………………….. ………………………….. …………………….   3

1.1. Tổng quan các khái niệm  …………………………………………………………………..  3

1.1. 1.  Giới tính và Giới  ………………………………………………………………………..  3

1.1.2. Tình dục và các khái niệm liên quan  …………………………………………….  4

1.1. 3.  Các khái niệm về chuyển giới, chuyển giới tính,  lưỡng giới tính, đồng 

tính nam , nam quan hệ tình dục đồng giới, nam bán  dâm đồng giới  …  7

1.1. 4.  Khái niệm về các nhiễm trùng lây qua đường tình dục  ………………….  10

1.2. M ột số đặc điểm của nhóm NTDĐG/NB DĐG trên thế giới v à  ở Việt Nam  ….   10

1.2. 1.  Kích cỡ quần thể nhóm NTDĐG/NBDĐG  ………………………………….  10

1.2.2.  Đặc điểm nhân khẩu –  xã hội, nhận dạng tình dục , nhận dạng giới   ….  11

1.3. Tình hình nhiễm HIV và STIs ở nhóm NBDĐG  …………………………………  13

1. 4.  Các hành vi tình dục và sử dụng chất gây nghiện   ………………………………..  15

1.4. 1.  Hành vi tình dục  ………………………………………………………………………  15

1.4.2.  Hành vi sử dụng chất gây nghiện   ……………………………………………….  19

1.5. Một số yếu tố ảnh h ưởng đến hành vi tình dục nguy cơ  ……………………….  21

1.5.1. Yếu tố cá nhân  …………………………………………………………………………  21

1.5.2. Yếu tố môi trường –   xã hội  ………………………………………………………..  22

1.5.3.  Hoàn cảnh bán dâm  ………………………………………………………………….  23 

v

1.6. S ử dụng dịch vụ y tế  ……………………………………………………………………….  25

1. 7.  Chiến lược can thiệp dự phòng HIV và STIs cho nhóm NTDĐG/NBDĐG   ….   28

1.7. 1. Trên Thế giới  …………………………………………………………………………..  28

1.7. 2. Tại Việt Nam  …………………………………………………………………………..  31

CHƯƠNG 2:  PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C ỨU  ………………………….. …………………..   33

2.1. Đối tượng nghiên cứu  ……………………………………………………………………..  33

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu  …………………………………………………….  33

2.2. 1. Thời gian nghiên cứu  ………………………………………………………………..  33

2.2. 2.  Địa điểm nghiên cứu  ………………………………………………………………..  33

2.3. Thiết kế nghi ên cứu  ………………………………………………………………………..  34

2.4. Cỡ mẫu và phương pháp ch ọn mẫu  …………………………………………………..  34

2.4. 1. Cỡ mẫu  …………………………………………………………………………………..  34

2.4.2. Phương pháp ch ọn mẫu   …………………………………………………………….  34

2. 5.  Các biến số/chỉ số  …………………………………………………………………………..  36

2. 6.  Công cụ nghiên cứu  ………………………………………………………………………..  37

2. 7.  Phương pháp thu thập số liệu   ……………………………………………………………  37

2.7. 1. Lựa chọn và tập huấn nhóm nghiên cứu   ………………………………………  37

2.7. 2.  Điều tra xã hội học định tính  ……………………………………………………..  38

2.7. 3.  Điều tra cắt ngang định lượng   ……………………………………………………  40

2. 8.  Kỹ thuật xét nghiệm  ……………………………………………………………………….  44

2. 9.  Xử lý và phân tích số liệu  ………………………………………………………………..  45

2.9. 1. Số liệu định tính   ……………………………………………………………………….  45

2.9. 2. Số liệu định lượng  ……………………………………………………………………  46

2.10.  Đạo đức nghiên cứu  ………………………………………………………………………  46

CHƯƠNG 3:  KẾT QUẢ NGHI ÊN CỨU  ………………………….. ………………………….. ..   48

3. 1.  Các đặc trưng nhân khẩu cơ bản của nhóm đối tượng nghiên cứu  …………  48

3. 2. Nhận dạng tình dục, kiến thức về HIV/STIs, hành vi tình dục , sử dụng chất 

gây nghiện và sử dụng dịch vụ y tế của nhóm đối tượng nghiên cứu   …….  49

3.2. 1.  Nhận dạng tình dục  …………………………………………………………………..  49 

vi

3.2. 2.  Kiến thức về HIV/STIs  ……………………………………………………………..  51

3.2.3. Hành vi tình dục và sử dụng chất gây nghiện   ……………………………….  52

3.2.4. Sử dụng dịch vụ y tế  …………………………………………………………………  67

3.3. Tỷ lệ hiện nhiễm HIV và một số STI ở nhóm NBDĐG tại Hà Nội.  ……….  68

3.4. M ột số yếu nguy cơ nhi ễm HIV v à m ột số STI ở nhóm NBDĐG tại Hà N ội.  .   73

3.4. 1.  Một số yếu  tố liên quan đến QHTD qua đường hậu môn  không sử 

dụng BCS trong lần bán dâm gần đây nhất  ………………………………….  73

3.4. 2. Một số yếu tố liên quan đến nhiễm HIV và một số STI  …………………  74

CHƯƠNG 4:  BÀN LUẬN  ………………………….. ………………………….. ……………………..   80

4. 1.  Các đặc trưng nhân khẩu cơ bản của nhóm đối tượng nghiên cứu  …………  80

4. 2. Nhận dạng tình dục, kiến thức về HIV/STIs, hành vi tình dục , sử dụng chất 

gây nghiện , sử dụng dịch vụ y tế của nhóm đối tượng nghiên cứu .  ………  81

4.2. 1.  Nhận dạng tình dục  …………………………………………………………………..  81

4.2. 2.  Kiến thức về HIV/STIs  ……………………………………………………………..  83

4.2. 3 Hành vi tình dục và sử dụng chất gây nghiện   ………………………………..  84

4.2. 4. Sử dụng dịch vụ y tế  …………………………………………………………………  90

4.3. Tỷ lệ hiện nhiễm HIV và một số STI ở nhóm NBDĐG tại Hà Nội.  ……….  92

4.4.  Một  số  yếu  tố  nguy  cơ  lây  nhiễm HIV  và  một  số  nhiễm  trùng  lây qua đường tình dục.  …………………………………………………………………………….  97

4.4. 1.  Một số yếu tố liên quan đến hành vi QHTD  qua đường hậu môn lần gần đây nhất  không sử dụng BCS   ………………………………………………  97

4.4. 2.  Một số yếu tố nguy cơ lây nhiễm HIV và một số nhiễm trùng lây qua 

đường tình dục.  ……………………………………………………………………….  97

4.5. Hạn chế nghi ên cứu  ………………………………………………………………………..  98

KẾT LUẬN  ………………………….. ………………………….. ………………………….. ……………..  100

KHUYẾN NGHỊ  ………………………….. ………………………….. ………………………….. ……..  102

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

 

BQT.YHOC.00190