Thực trạng và một số yếu tố liên quan đến nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ dưới 5 tuổi tại Bệnh viện Nhi Hải Dương

Thực trạng và một số yếu tố liên quan đến nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ dưới 5 tuổi tại Bệnh viện Nhi Hải Dương.Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính là bệnh có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất ở trẻ em dƣới 5 tuổi tại bệnh viện và ở cộng đồng trong đó hơn 90% các trƣờng hợp tử vong tập trung ở các nƣớc đang phát triển [11],[15],[27].
Tại Việt Nam, chƣơng trình nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính đã đƣợc triển khai từ rất sớm và đã đạt đƣợc những kết quả đáng kể. Tuy vậy, báo cáo hàng năm của Bộ Y tế cho thấy nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính luôn nằm trong nhóm bệnh có tỷ lệ mắc và tử vong cao nhất đặc biệt là ở trẻ dƣới 5 tuổi [26]. Các thống kê, nghiên cứu ở cả tuyến bệnh viện và ở cộng đồng đều cho thấy tỷ lệ mắc NKHHCT ở trẻ em trong những năm gần đây không có xu hƣớng thuyên giảm. Tỷ lệ này là 37,50% số trẻ tại bệnh viện và 39,75% khi nghiên cứu cắt ngang tại cộng đồng [11],[26],[27].

Vì vậy, thực hiện tốt phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cấp trẻ em sẽ giảm đƣợc tỷ lệ mắc bệnh và tử vong ở trẻ, đặc biệt là trẻ dƣới 5 tuổi, từ đó sẽ giảm kinh phí chi trả về thuốc, dịch vụ y tế, giảm sự quá tải vào điều trị tại các bệnh viện. Đồng thời, kết quả phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cấp sẽ góp phần làm giảm thời gian bà mẹ phải nghỉ việc để chăm sóc trẻ ốm. Xuất phát từ những vấn đề trên, thế giới cũng nhƣ Việt Nam đã xem xét, đề xuất các giải pháp can thiệp. Để tiến hành đồng bộ nhiều biện pháp đòi hỏi nhiều ngành, nhiều cấp phối hợp với ngành y tế cùng với sự tham gia tích cực của nhân dân tại các cơ sở cộng đồng. Nâng cao khả năng xử trí trẻ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp theo phác đồ của cán bộ y tế tuyến cơ sở và sử dụng thuốc kháng sinh hợp lý cho các trƣờng hợp trẻ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp. Nâng cao sự hiểu biết của các bà mẹ và ngƣời chăm sóc trẻ đối với nhiễm khuẩn hô hấp cấp ở trẻ em thông qua cán bộ y tế xã và nhân viên y tế thôn bản, đồng thời phát hiện đƣợc các yếu tố nguy cơ gây bệnh để có biện pháp phòng bệnh hữu hiệu đối với căn bệnh này. Thực hiện tốt phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cấp trẻ2 em sẽ góp phần vào phát triển kinh tế – xã hội và cải thiện chất lƣợng cuộc sống cho nhân dân nói chung và cho trẻ em nói riêng, tham gia tích cực vào việc thực hiện luật Bảo vệ sức khỏe trẻ em [21],[26],[27].
Vấn đề đặt ra hiện nay, tỷ lệ nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ em tại khu vực Hải Dƣơng là bao nhiêu? Các yếu tố liên quan đến nhiễm khuẩn hô hấp cấp là gì? Còn ít nghiên cứu đề cập đến. Theo nghiên cứu mô hình bệnh tật những năm vừa qua của BSCKII. Nguyễn Thị Thức, mô hình bệnh tật tại bệnh viện Nhi Hải Dƣơng cơ bản là mô hình bệnh tật đang hiện diện ở nƣớc ta [46]. Đứng hàng đầu ở bệnh viện Nhi Hải
Dƣơng là các bệnh lý về hô hấp chiếm 54%, các bệnh đƣờng tiêu hóa chiếm 16%, các bệnh nhiễm trùng và ký sinh trùng chiếm 13% và bệnh lý sơ sinh chiếm 9%. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Thực trạng và một số yếu tố liên quan đến nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ dưới 5 tuổi tại Bệnh viện Nhi Hải Dương nhằm 2 mục tiêu:
1. Mô tả thực trạng nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ dưới 5 tuổi đến khám và điều trị tại bệnh viện Nhi Hải Dương năm 2013.
2. Xác định một số yếu tố liên quan đến bệnh nhiễm khuẫn hô hấp cấp tính ở trẻ dưới 5 tuổi tại Bệnh viện Nhi Hải Dương

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………………………. 1
Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ……………………………………………….. 3
1. Khái niệm, phân loại nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính và một số đặc
điểm giải phẫu sinh lý bộ phận hô hấp của trẻ em?………………………… 3
1.1. Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính là gì?. ………………………………….. 3
1.2. Đặc điểm hệ hô hấp trẻ em. ………………………………………………. 3
1.3. Phân loại các trường hợp nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính. ……… 5
2. Tình hình bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp. ………………………………….. 6
2.1. Tình hình mắc bệnh và tử vong do nhiễm khuẩn hô hấp cấp
trên thế giới. ………………………………………………………………………….. 6
2.2. Tình hình nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ dƣới 5 tuổi tại Việt Nam….. 8
3. Các yếu tố nguy cơ của bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp. ……………..12
3.1. Trên thế giới…………………………………………………………………..12
3.2. Tại Việt Nam ………………………………………………………………….17
Chƣơng 2 ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ………..21
2.1. Đối tƣợng nghiên cứu …………………………………………………………21
2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu…………………………………………21
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu……………………………………………………..22
2.4. Phƣơng pháp xử lý số liệu……………………………………………………31
2.5. Đạo đức nghiên cứu. …………………………………………………………..31
Chƣơng 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ……………………………………………32
3.1. Thông tin chung về đối tƣợng nghiên cứu……………………………..32
3.2. Thực trạng nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ dƣới 5 tuổi……….35
3.3. Kết quả về các yếu tố nguy cơ đến nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính. …….42
Chƣơng 4 BÀN LUẬN …………………………………………………………………48
4.1. Tình hình kinh tế – Văn hóa – Xã hội tại địa điểm nghiên cứu …48
4.2. Thực trạng NKHHC ở trẻ em dƣới 5 tuổi………………………………49v
4.3. Các yếu tố nguy cơ đến nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính …………….51
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………63
1. Thực trạng bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ dƣới 5 tuổi….63
2. Các yếu tố nguy cơ NKHHCT ở trẻ dƣới 5 tuổi………………………..63
KIẾN NGHỊ ………………………………………………………………………………..64
TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………………………………..66
1. Tài liệu tiếng việt ………………………………………………………………….66
2: Tài liệu nƣớc ngoài ……………………………………………………………….71
PHỤ LỤC……………………………………………………………………………………77
Phụ lục 1………………………………………………………………………………….77
Phụ lục 2………………………………………………………………………………….79
Phụ lục 3………………………………………………………………………………….80
Phụ lục 4………………………………………………………………………………….82vi
DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Phân bố trẻ theo tình hình kinh tế hộ gia đình……………………32
Bảng 3.2. Phân bố trẻ theo nghề nghiệp của các bà mẹ……………………..33
Bảng 3.3. Tình trạng bếp đun trong nhà ở của trẻ …………………………….34
Bảng 3.4. Tình trạng nuôi gia súc, gia cầm………………………………………34
Bảng 3.5. Quy mô hộ gia đình của trẻ …………………………………………….34
Bảng 3.6. Tỷ lệ mắc NKHHCT chung của trẻ dƣới 5 tuổi …………………35
Bảng 3.7. Phân bố tỷ lệ trẻ mắc NKHHCT ở các nhóm tuổi………………35
Bảng 3.8. Phân bố tỷ lệ mắc NKHHCT theo giới của trẻ…………………..36
Bảng 3.9. Phân bố tỷ lệ mắc NKHHCT ở trẻ em theo trình độ học vấn của mẹ 37
Bảng 3.10. Phân bố tỷ lệ mắc NKHHCT ở trẻ em theo nghề nghiệp của mẹ 378
Bảng 3.11. Phân bố tỷ lệ mắc NKHHCT ở trẻ em theo môi trƣờng sống………39
Bảng 3.12. Phân bố tỷ lệ mắc NKHHCT ở trẻ em theo nhóm tuổi của mẹ ……40
Bảng 3.13. Phân bố tỷ lệ mắc NKHHCT ở trẻ em theo quy mô hộ gia đình…41
Bảng 3.14. Liên quan giữa trình độ học vấn của mẹ với tỷ lệ mắc nhiễm
khuẩn hô hấp cấp tính. ………………………………………………………………….42
Bảng 3.15. Liên quan giữa nghề nghiệp của bà mẹ với tỷ lệ mắc
NKHHCT ……………………………………………………………………………………42
Bảng 3.16. Liên quan giữa kiến thức của bà mẹ về NKHHCT với tỷ lệ
mắc bệnh ở trẻ. …………………………………………………………………………….43
Bảng 3.17. Liên quan giữa cân nặng khi sinh của trẻ với tỷ lệ mắc
NKHHCT ……………………………………………………………………………………43
Bảng 3.18. Liên quan tỷ lệ mắc NKHHCT với thời gian cai sữa của trẻ44
Bảng 3.19. Liên quan tỷ lệ mắc NKHHCT với tình trạng SDD của trẻ.44
Bảng 3.20. Liên quan giữa tỷ lệ mắc NKHHCT với tình trạng tiêm chủng…..45
Bảng 3.21. Liên quan tình trạng bếp đun trong nhà với tỷ lệ mắc
NKHHCT ……………………………………………………………………………………45vii
Bảng 3.22. Liên quan giữa tình trạng hút thuốc lá, thuốc lào trong nhà
với tỷ lệ mắc NKHHCT ………………………………………………………………..46
Bảng 3.23. Liên quan giữa khoảng cách từ nhà ở của trẻ đến chuồng gia
súc với tỷ lệ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính………………………………..46
Bảng 3.24. Liên quan giữa điều kiện kinh tế với tỷ lệ mắc NKHHCT ..47
Bảng 3.25. Liên quan quy mô hộ gia đình với tỷ lệ mắc NKHHCT ở trẻ………