Tìm hiểu giá trị của thang điểm MUSIC trong tiên lượng bệnh nhân suy tim mạn tại Viện Tim mạch Quốc gia Việt Nam

Suy tim là trạng thái bệnh lý trong đó tim không đủ khả năng cung cấp ôxy cho cơ thể trong mọi tình huống sinh hoạt khác nhau [13], [16]. Đây là hội chứng bệnh lý thường gặp trên lâm sàng, là diễn biến cuối cùng của nhiều bệnh lý tim mạch và cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tử vong [2]. Tại Mỹ có trên 5 triệu người bị suy tim, mỗi năm có khoảng 550.000 ca mới mắc và khoảng 250.000 trường hợp tử vong, với chi phí cho điều trị suy tim rất tốn kém, chỉ tính riêng năm 2005 đã lên đến 27,9 tỷ đô la [2], [32]. Theo Hội tim Châu Âu tỷ lệ mắc suy tim vào khoảng 0,4 – 2%, ước tính có khoảng trên 10 triệu người bị suy tim trên toàn lãnh thổ Châu Âu [2], [8]. Tại Việt Nam chưa có nghiên cứu chính xác về tình hình mắc suy tim trong cả nước. Tuy nhiên dựa trên dân số 80 triệu người và tần suất mắc của Châu Âu sẽ có từ 320.000 đến 1,6 triệu người suy tim cần điều trị [8]. Tiên lượng của suy tim lúc nào cũng xấu nếu nguyên nhân cơ bản không điều trị được. Trong những thập niên gần đây, mặc dù đã có nhiều tiến bộ mới trong chẩn đoán, điều trị và dự phòng, nhưng tỷ lệ tử vong do suy tim vẫn còn cao. Một nửa số bệnh nhân suy tim sẽ chết trong vòng bốn năm đầu và hơn 50% bệnh nhân suy tim nặng sẽ chết trong vòng một năm [34]. Rõ ràng suy tim là vấn đề của toàn cầu.
Vấn đề đặt ra đối với thầy thuốc lâm sàng khi đứng trước một bệnh nhân suy tim là làm thế nào để tiên lượng đúng tình trạng bệnh hiện tại cũng như lâu dài, để từ đó có kế hoạch điều trị và theo dõi chặt chẽ thì không phải lúc nào cũng dễ. Với mục đích nhanh chóng xác định độ nặng của bệnh nhân suy tim để từ đó phân loại và dự báo nguy cơ tử vong, nhiều mô hình tiên lượng đã được xây dựng. Từ những phương pháp đơn giản và cổ điển nhất là dựa vào các triệu chứng lâm sàng như phân loại của NYHA, đến các phương pháp xét nghiệm cận lâm sàng như (Xquang tim phổi, điện tâm đồ, siêu âm tim..Trong những năm gần đây một vài phương pháp tiên lượng đa biến đã được đưa ra nhưng mỗi phương pháp đều có những hạn chế nhất định trong thực hành lâm sàng, ví dụ như mô hình của Abela, JP phải dựa vào mức tiêu thụ ôxy đỉnh [17], hoặc thang điểm SHFM (Seattle Heart Failure Model) được cho là rất có ý nghĩa tuy nhiên quá trình tính toán lại quá phức tạp phải dựa vào phần mềm chuyên biệt [18]. Năm 2008 Rafael Vazquez và cộng sự đã đưa ra thang điểm MUSIC (MUerte Subita en Insuficiencia Cardiaca) bao gồm các yếu tố cận lâm sàng, tiền sử bệnh và được cho là một thang điểm đơn giản giúp tiên lượng tốt cho bệnh nhân suy tim mạn [50].
Tuy vậy nhận định trên là của các tác giả nước ngoài, còn ở Việt Nam với sự khác biệt về điều kiện kinh tế xã hội và mô hình bệnh tật, liệu thang điểm này có ý nghĩa trong tiên lượng bệnh nhân suy tim không? Cho đến nay chúng tôi chưa thấy tác giả nào nghiên cứu và ứng dụng thang điểm này trong thực hành lâm sàng. Vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:
“Tìm hiểu giá trị của thang điểm MUSIC trong tiên lượng bệnh nhân suy tim mạn tại Viện Tim mạch Quốc gia Việt Nam“
Với 2 mục tiêu sau:
1.    Đánh giá giá trị của thang điểm MUSIC trong tiên lượng bệnh nhân suy tim mạn.
2.    Tìm hiểu mối liên quan giữa thang điểm MUSIC với một số yếu tố tiên lượng khác.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN    3
1.1.    ĐẠI CƯƠNG VỀ SUY TIM    3
1.1.1.    Định nghĩa suy tim     3
1.1.2.    Dịch tễ học của suy tim    3
1.1.3.    Sinh lý bệnh suy tim    5
1.1.4.    Phân loại và nguyên nhân    9
1.1.5.    Điều trị suy tim    12
1.2.    VẤN ĐỀ TIÊN LƯỢNG SUY TIM    15
1.2.1.    Dựa vào các triệu chứng lâm sàng    15
1.2.2.    Dựa vào các xét nghiệm sinh học    19
1.2.3.    Dựa vào các thang điểm tiên lượng    21
1.3.    THANG ĐIỂM MUSIC    22
1.3.1.    Lịch sử ra đời    22
1.3.2.    Kết quả nghiên cứu của Rafael Vazquez và cộng sự    24
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    27
2.1.    ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU    27
2.1.1.    Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân    27
2.1.2.    Tiêu chuẩn loại trừ    28
2.2.    PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    28
2.2.1.    Thiết kế nghiên cứu:    28
2.2.2.    Cỡ mẫu và cách chọn mẫu    28
2.2.3.    Thu thập dữ liệu    29
2.2.4.    Cách tiến hành    31
2.2.5.    Xử lý số liệu    32
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    34
3.1.    ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU    34
3.1.1.    Giới    34
3.1.2.    Tuổi    34
3.1.3.    Nghề nghiệp    35
3.1.4.    Mức độ suy tim theo NYHA    35
3.1.5.    Nguyên nhân suy tim    36
3.2.    DIỄN BIẾN TRONG 6 THÁNG CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU… 36
3.2.1.    Tình hình chung của các đối tượng nghiên cứu    36
3.2.2.    Phân loại theo nguyên nhân tử vong    37
3.2.3.    Diễn biến sống còn theo thời gian    37
3.3.    ĐIỂM MUSIC    38
3.3.1.    Kết quả    38
3.3.2.    Giá trị của các thang điểm MUSIC (M1, M2, M3, M4)    39
3.3.3.    Liên quan giữa điểm MUSIC và tử vong    40
3.3.4.    Phân tích các thành phần trong thang điểm MUSIC    42
3.4.    MỐI LIÊN QUAN GIỮA ĐIỂM MUSIC VỚI MỘT SỐ YẾU TỐ TIÊN LƯỢNG KHÁC    50
3.4.1.    Phân loại NYHA    50
3.4.2.    Đường kính thất trái cuối tâm trương (Dd)    51
3.4.3.    Tần số tim (chu kỳ/phút)    51
3.4.4.    Huyết áp tâm thu (HATT)    52
3.4.5.    Chỉ số tim/ngực    53
3.4.6.    Mức độ tái nhập viện    54
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN    55
4.1.    ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU    55
4.1.1.    Giới    55
4.1.2.    Tuổi    55
4.1.3.    Nghề nghiệp    56
4.1.4.    Mức độ suy tim theo NYHA    56
4.1.5.    Nguyên nhân gây suy tim    56
4.2.    DIỄN BIẾN TRONG 6 THÁNG CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU    58
4.2.1.    Tình hình chung    58
4.2.2.    Diễn biến sống còn theo thời gian    58
4.3.    KẾT QUẢ TIÊN LƯỢNG CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU BẰNG THANG ĐIỂM MUSIC    59
4.3.1.    Điểm MUSIC của các đối tượng nghiên cứu    59
4.3.2.    Giá trị của thang điểm MUSIC (M1, M2, M3, M4)    60
4.3.3.    Liên quan giữa điểm MUSIC và tử vong    61
4.3.4.    Hiệu lực của các thành phần trong thang điểm MUSIC    63
4.4.    MỐI LIÊN QUAN GIỮA ĐIỂM MUSIC VỚI MỘT SỐ YẾU TỐ TIÊN LƯỢNG KHÁC    71
4.4.1.    Phân loại suy tim theo NYHA    71
4.4.2.    Đường kính thất trái cuối tâm trương    72
4.4.3.    Tần số tim    72
4.4.4.    Huyết áp tâm thu    73
4.4.5.    Chỉ số tim ngực    73
4.4.6.    Mức độ tái nhập viện    74
4.5.    BÀN LUẬN VỀ GIÁ TRỊ TIÊN LƯỢNG CỦA THANG ĐIỂM MUSIC    75
KẾT LUẬN    77
TÀI LIỆU THAM KHẢO