Tìm hiểu tỉ lệ tổn thương bàn chân và các yếu tố nguy cơ gây tổn thương bàn chân ở bệnh nhân ĐTĐ người cao tuổi

Đái tháo đường (ĐTĐ) là một bệnh nội tiết – chuyển hóa phổ biến, đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết mạn tính kèm theo các rối loạn chuyển hóa Protid, lipid [6], [9], [1G].
Đái tháo đường, ung thư, tim mạch là 3 bệnh mạn tính không lây nhiễm có tốc độ gia tăng nhanh và tỉ lệ tử vong hàng đầu. Theo công bố của WHO 1985 có 30 triệu người trên thế giới bị ĐTĐ, nhưng theo số liệu của viện nghiên cứu đái tháo đường Quốc tế vào năm 2000 có khoảng 157,3 triệu người và năm 2010 con số này lên tới 215,6 triệu [6], [9].
Ở Việt Nam, một số công trình điều tra dịch tễ học đã công bố tỉ lệ mắc bệnh ở 3 thành phố lớn: TP Hồ Chí Minh 2,52% (1992), Huế 0,96% (1993), Hà Nội 2,42% (2002) [6].
Tỉ lệ bệnh ĐTĐ tăng dần theo tuổi, tuổi càng lớn tỉ lệ mắc bệnh càng cao. Theo Trần Đức Thọ và cộng sự công bố năm 2002 nghiên cứu tại Hà Nội: người trên 15 tuổi tỉ lệ ĐTĐ là 4%, người trên 65 tuổi tỉ lệ ĐTĐ là 5,7% [6].
ĐTĐ gây ra nhiều biến chứng cấp tính và mạn tính. Mặc dù đã có rất nhiều tiến bộ trong phương pháp điều trị cũng như các phương pháp phòng ngừa tích cực, bệnh nhân ĐTĐ vẫn có nhiều biến chứng gây tử vong và tàn phế trong đó bệnh lý bàn chân ĐTĐ là một biến chứng mạn tính thường gặp với những tổn thương đa dạng như: giảm dòng máu nuôi dưỡng, tăng tiêu xương bàn chân, giảm cảm giác bảo vệ, yếu cơ bàn chân, chai chân, biến dạng bàn chân… đây là những yếu tố quan trọng gây nên bệnh lý bàn chân và nặng nhất là loét chân, với nguy cơ cắt cụt cao [6],[9], [1G], [14], [24].
Đối với bệnh lý bàn chân ĐTĐ ngay từ khi xuất hiện những tổn thương ban đầu như rối loạn dinh dưỡng, nứt chân, chai chân, biến dạng bàn chân, vết thương lâu lành… đã làm bệnh nhân mất đi sức lao động, gây tàn phế, giảm chất lượng cuộc sống, giảm tuổi thọ và tạo gánh nặng cho xã hội. Khi tổn thương tiến triển đến loét chân, hoại tử bệnh nhân cần phải nhập viện điều trị với thời gian nằm viện lâu dài, chi phí điều trị lớn trong khi đó việc kiểm soát vết loét bàn chân ĐTĐ rất khó khăn và nguy cơ cắt cụt rất lớn.Vì vậy để giảm bớt số lượng bệnh nhân ĐTĐ phải chịu hậu quả nặng nề của loét bàn chân việc phát hiện và phòng ngừa sớm các tổn thương bàn chân ĐTĐ có vai trò hết sức quan trọng.
Với đặc điểm bệnh nhân ĐTĐ cao tuổi, thời gian mắc bệnh thường dài, thói quen sinh hoạt khác với người trẻ, giảm sút khả năng tự bảo vệ và điều kiện đi khám bệnh để được theo dõi thường xuyên là khó khăn nên kiểm soát bệnh có nhiều hạn chế.
Cho đến nay ở Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu về bệnh lý bàn chân do ĐTĐ nhưng chưa có đánh giá nào về mô hình các hình thái tổn thương bàn chân trong bệnh lý ĐTĐ ở người cao tuổi.
Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài “Tìm hiểu tỉ lệ tổn thương bàn chân và các yếu tố nguy cơ gây tổn thương bàn chân ở bệnh nhân ĐTĐ người cao tuổi” với hai mục tiêu:
1.    Tìm hiểu tỉ lệ các tổn thương bàn chân trên bệnh nhân ĐTĐ týp 2 người cao tuổi.
2.    Nhận xét các yếu tố nguy cơ gây tổn thương bàn chân ở bệnh nhân ĐTĐ týp 2 người cao tuổi.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU    13
1.1.    Tình hình bệnh lý bàn chân đái tháo đường    13
1.2.    Phân loại và chẩn đoán bệnh lý bàn chân do ĐTĐ    14
1.2.1.    Phân loại tổn thương bàn chân    14
1.2.2.    Chẩn đoán bệnh lý bàn chân đái tháo đường    16
1.3.    Cơ chế bệnh sinh của hình thành bệnh lý bàn chân do đái tháo đường    17
1.3.1.    Vai trò của bệnh lý thần kinh    18
1.3.2.    Vai trò của bệnh lý mạch máu    20
1.3.3.    Vai trò của chấn thương    20
1.3.4.    Vai trò của nhiễm trùng    21
1.4.    Các yếu tố nguy cơ gây loét bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường    22
1.5.    Chẩn đoán tổn thương bàn chân ĐTĐ trên thực hành    lâm sàng    23
1.5.1 .Bệnh lý thần kinh ngoại vi    23
1.5.2.    Bệnh lý mạch máu ngoại vi    26
1.6.    Giáo dục về chăm sóc bàn chân    27
1.7.    Điều trị vết loét bàn chân    27
1.7.1.    Vết loét nhỏ    27
1.7.2.    Vết loét bàn chân    28
1.7.3.    Chỉ định cắt cụt    28
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    29
2.1.    Địa điểm nghiên cứu    29
2.2.    Thời    gian nghiên cứu    29
2.3.    Cỡ mẫu    29
2.4.    Đối tượng nghiên cứu    29
2.5.    Phương pháp nghiên cứu:    30
2.6.    Bộ công cụ và cách thức thu thập số liệu    31
2.6.1.    Công cụ thu thập số liệu    31
2.6.2.    Phương pháp thu thập    31
2.7.    Phân tích số liệu    38
2.8.    Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu    38
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    40
3.1.    Đặc điểm chung của bệnh nhân nghiên cứu    40
3.1.1.    Đặc điểm giới của bệnh nhân nghiên cứu    40
3.1.2.    Đặc điểm tuổi bệnh nhân nghiên cứu:    40
3.1.3.    Thời gian phát hiện ĐTĐ    41
3.1.4.    Trình độ học vấn    41
3.1.5.    Tình trạng tổn thương bàn chân    42
3.1.6.    Các dạng tổn thương bàn chân    42
3.2.    Tỉ lệ các tổn thương của bệnh lý bàn chân ĐTĐ    43
3.3.    Các yếu tố nguy cơ gây bệnh lý bàn chân ĐTĐ    44
3.3.1.    Liên quan giữa tuổi của bệnh nhân ĐTĐ với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    .. 44
3.3.2.    Liên quan giữa thời gian mắc bệnh với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    45
3.3.3.    Liên quan giữa trình độ học vấn với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    46
3.3.4.    Liên quan giữa kiểm soát đường máu với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    46
3.3.5.    Liên quan giữa chỉ số BMI với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    49
3.3.6.    Liên quan giữa RLCH lipid với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    49
3.3.7.    Liên quan giữa microalbumin niệu với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    50
3.3.8.    Liên quan giữa biến chứng mắt do ĐTĐ với bệnh lý tổn thương bàn
chân     51
3.3.9.    Liên quan giữa hút thuốc lá với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    52
3.3.10.    Liên quan giữa THA với bệnh lý tổn thương bàn chân    53
3.3.11. Liên quan giữa ABI với bệnh lý tổn thương bàn chân:    53
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN    55
4.1.    Đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân nghiên cứu    55
4.1.1.    Tuổi và giới của các bệnh nhân nghiên cứu    55
4.1.2.    Thời gian phát hiện ĐTĐ    55
4.1.3.    Trình độ học vấn    56
4.2.    Đặc điểm tổn thương bàn chân của các bệnh nhân nghiên cứu    56
4.3.    Các hình thái tổn thương bàn chân ĐTĐ    57
4.4.    Các yếu tố nguy cơ gây bệnh lý tổn thương bàn chân ĐTĐ    59
4.4.1.    Liên    quan giữa tuổi với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    59
4.4.2.    Liên quan giữa thời gian mắc bệnh với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    60
4.4.3.    Liên quan giữa trình độ học vấn và bệnh lý bàn chânĐTĐ    60
4.4.4.    Liên quan giữa kiểm soát đường máu và bệnh lý bàn chân ĐTĐ    61
4.4.5.    Liên quan giữa chỉ số BMI với bệnh lý bàn chân ĐTĐ    62
4.4.6.    Liên quan giữa tổn thương vi mạch với tổn thương bàn chân ĐTĐ: …. 63
4.4.7.    Liên quan giữa RLCH lipid và tổn thương bàn chân ĐTĐ    64
4.4.8.    Liên quan giữa hút thuốc lá và tổn thương bàn chân ĐTĐ    64
4.4.9.    Liên quan giữa tăng huyết áp với tổn thương bàn chân ĐTĐ    65
4.4.10.    Liên quan giữa ABI với tổn thương bàn chân ĐTĐ    65
KẾT LUẬN    69
KIẾN NGHỊ    70
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC