Tìm hiểu tình trạng sắt và Ferrtin huyết thanh ở bệnh nhân lọc máu chu kỳ tại đơn nguyên thận nhân tạo- BV Saint- Paul

Tìm hiểu tình trạng sắt và Ferrtin huyết thanh ở bệnh nhân lọc máu chu kỳ tại đơn nguyên thận nhân tạo- BV Saint- Paul/ Nguyễn Hoài Nam Bệnh thận giai đoạn cuối (ESRD – End stage renal disease), hay bệnh thận  mạn tính giai đoạn cuối, là giai đoạn nặng nhất của bệnh thận mạn  (CKD  – Chronic Kidney Disease). Ngày nay, ESRD đang ngày càng gia tăng trên toàn  thế  giới, ước tính năm 2012 có đến 3 triệu người đang mắc ESRD.  Đối với  những bệnh nhân  ESRD,  điều trị  thay thế  là phương pháp bắt buộc phải áp dụng để  có thể  loại bỏ  độc chất, nước  và lượng muối  thừa khỏi cơ thể.  Quá trình điều  trị này phải được thực hiện đều đặn hàng tuần để duy trì cuộc sống sau này của  bệnh nhân.  Có nhiều phương pháp điều trị  thay thế  đang được sử  dụng.  Một  trong những phương pháp đó là lọc máu chu kỳ bằng máy thận nhân tạo, hiện  đang được thực hiện phổ  biến ở trên thế  giới và cả ở Việt Nam [1], [2], [3], [4],  [5].

Ở những bệnh nhân ESRD, đặc biệt là những bệnh nhân đang lọc máu chu  kỳ  (LMCK), tình trạng thiếu hụt  sắt huyết thanh là rất thường gặp, do bệnh  nhân thường giảm hấp thu sắt, tình trạng viêm, sự mất máu trong quá trình lọc  máu. Để  khắc phục tình trạng này, bệnh nhân thường được bổ  sung sắt, kèm  theo với việc sử dụng erythropoietin (EPO). Hai quá trình trên tác động qua lại  lẫn nhau, gây ra sự biến động của nồng độ sắt huyết thanh và dự trữ của nó. Sự thiếu hay thừa sắt đều ảnh hưởng không tốt đến hiệu quả điểu trị ở những bệnh  nhân ESRD. Vì vậy, việc đánh giá, theo dõi tình trạng sắt huyết thanh và dự  trữ của nó là rất quan trọng. Đánh giá tình trạng sắt ở  bệnh nhân CKD còn nhiều tranh luận. Hiện nay có  2 xét nghiệm được NKF (Hội Thận học Hoa Kỳ)  khuyến cáo sử  dụng là ferritin  huyết thanh và độ bão hòa transferrin [5]. Tuy nhiên xét nghiệm đo độ bão hòa  transferrin huyết thanh còn chưa được áp dụng rộng rãi trên thế giới và ở nước  ta. Do đó, xét nghiệm định lượng sắt và ferritin huyết thanh được xem là xét nghiệm chính để  đánh giá chính xác nồng độ  sắt và dạng dự  trữ  của nó. Vì  những lí do trên, chúng tôi thực hiện đề  tài “Tìm hiểu  tình  trạng sắt  và ferritin  huyết thanh  ở  bệnh nhân  lọc  máu chu kì tại Đơn nguyên Thận nhân tạo,  Bệnh viện Saint-Paul” nhằm mục tiêu:
1.  Khảo sát nồng độ  sắt và ferritin huyết thanh  ở bệnh nhân lọc máu chu kì  tại Đơn nguyên Thận nhân tạo, Bệnh viện Saint-Paul.
2.  Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến nồng độ sắt và ferritin huyết thanh ở bệnh nhân lọc máu chu kì

Tìm hiểu tình trạng sắt và Ferrtin huyết thanh ở bệnh nhân lọc máu chu kỳ tại đơn nguyên thận nhân tạo- BV Saint- Paul/ Nguyễn Hoài Nam

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN.
LỜI CAM ĐOAN.
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
ĐẶT VẤN ĐỀ  ………………………………………………………………………………………  1
CHƯƠNG 1:  TỔNG QUAN…………………………………………………………………  3
1.1  BỆNH THẬN GIAI ĐOẠN CUỐI……………………………………………………..  3
1.1.1  Đại cương  ………………………………………………………………………………….  3
1.1.2  Điều trị thay thế trong bệnh thận giai đoạn cuối  ……………………………..  5
1.2  SẮT, FERRITIN VÀ TÌNH TRẠNG THIẾU MÁU Ở BỆ NH NHÂN LỌC
MÁU CHU KỲ ……………………………………………………………………………..  10
1.2.1  Chuyển hóa sắt  …………………………………………………………………………  10
1.2.2  Thiếu máu trong bệnh thận giai đoạn cuối lọc máu chu kỳ  …………….  13
CHƯƠNG 2:  ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU  …………  17
2.1  ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU  ………………………………………………………….  17
2.1.1  Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân ……………………………………………………….  17
2.1.2  Tiêu chuẩn loại trừ  ……………………………………………………………………  17
2.1.3  Các tiêu chuẩn chẩn đoán khác  …………………………………………………..  17
2.2  PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU  …………………………………………………….  19
2.3  ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU  …………………………………….  19
2.4  NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ……………………………………………………………  19
2.4.1  Đặc điểm chung………………………………………………………………………..  19
2.4.2  Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng  ………………………………….  20
2.4.3  Kĩ thuật thu thập thông tin  …………………………………………………………  20
2.4.4  Xử lý số liệu  …………………………………………………………………………….  20 
2.4.5  Đạo đức nghiên cứu  ………………………………………………………………….  21
CHƯƠNG 3:  KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU  ……………………………………………..  22
3.1  ĐẶC ĐIỂM CHUNG  ……………………………………………………………………..  22
3.1.1  Phân bố bệnh nhân theo tuổi và giới  ……………………………………………  22
3.1.2  Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng  ……………………………………………  23
3.2  NỒNG ĐỘ SẮT, FERRITIN HUYẾT THANH VÀ TÌNH TRẠNG
THIẾU MÁU…………………………………………………………………………………  26
3.2.1  Nồng độ sắt và ferritin ………………………………………………………………  26
3.2.2  Tình trạng thiếu máu  …………………………………………………………………  28
3.3  MỐI LIÊN QUAN GIỮA SẮT, FERRITIN VÀ CÁC CHỈ SỐ KHÁ C  ….  31
3.3.1  Mối liên quan giữa sắt và ferritin  ………………………………………………..  31
3.3.2  Sự liên quan của sắt, ferritin huyết thanh và một số chỉ số lâm sàng  .  32
3.3.3  Sự tương quan của sắt, ferritin với các chỉ số huyết học  ………………..  34
3.3.4  Sự tương quan của sắt, ferritin với các chỉ số hóa sinh khác  …………..  37
CHƯƠNG 4:  BÀN LUẬN  ………………………………………………………………….  42
4.1  ĐẶC ĐIỂM CHUNG  ……………………………………………………………………..  42
4.1.1  Phân bố theo tuổi và giới …………………………………………………………..  42
4.1.2  Nguyên nhân của bệnh thận giai đoạn cuối  ………………………………….  43
4.1.3  Cân nặng và chỉ số BMI  …………………………………………………………….  43
4.1.4  Một số bệnh thường gặp…………………………………………………………….  44
4.1.5  Tình trạng albumin ở bệnh nhân LMCK  ……………………………………..  44
4.2  NỒNG ĐỘ SẮT, FERRITIN HUYẾT THANH VÀ TÌNH TRẠNG
THIẾU MÁU…………………………………………………………………………………  45
4.2.1  Nồng độ sắt huyết thanh  …………………………………………………………….  45
4.2.2  Nồng độ ferritin huyết thanh  ………………………………………………………  46
4.2.3  Tình trạng thiếu máu  …………………………………………………………………  47 
4.3  MỐI LIÊN QUAN GIỮA SẮT, FERRITIN HUYẾT THANH VÀ CÁC
CHỈ SỐ KHÁC  ………………………………………………………………………………  49
4.3.1  Mối liên quan sắt và ferritin huyết thanh  ……………………………………..  49
4.3.2  Mối liên quan sắt, ferritin huyết thanh và một số chỉ số lâm sàng  …..  49
4.3.3  Mối liên quan sắt, ferritin huyết thanh với tình trạng thiếu máu  ……..  49
4.3.4  Mối liên quan sắt, ferritin huyết thanh với các chỉ số hóa sinh khác..  50
KẾT LUẬN  ………………………………………………………………………………………..  53
TÀI LIỆU THAM KHẢO  …………………………………………………………………….  54
PHỤ LỤC.   

DANH MỤC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Sự phân bố sắt trong cơ thể người.
Bảng 1.2: Các yếu tố ảnh hưởng sự hấp thu sắt của cơ thể.
Bảng 3.1: Đặc điểm phân bố bệnh nhân theo giới
Bảng 3.2: Sự phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi – giới.
Bảng 3.3: Các nguyên nhân của ESRD.
Bảng 3.4: Cân nặng và chỉ số BMI.
Bảng 3.5: Sự phân bố các mức độ BMI.
Bảng 3.6: Tình trạng ĐTĐ, THA ở nhóm nghiên cứu.
Bảng 3.7: Tình trạng albumin ở nhóm nghiên cứu.
Bảng 3.8: Giá trị trung bình nồng độ sắt và ferritin huyết thanh theo giới tính.
Bảng 3.9: Giá trị trung bình nồng độ sắt và ferritin huyết thanh theo các nhóm 
tuổi.
Bảng 3.10: Các mức độ sắt và ferritin theo giới tính.
Bảng 3.11: Các mức độ sắt và ferritin theo nhóm tuổi.
Bảng 3.12: Giá trị trung bình các chỉ số huyết học theo giới tính.
Bảng 3.13: Giá trị trung bình các chỉ số huyết học theo nhóm tuổi.
Bảng 3.14: Các mức độ thiếu máu theo giới tính.
Bảng 3.15: Các mức độ của chỉ số MCV, MCHC theo giới tính.
Bảng 3.16: Sự liên quan giữa nồng độ sắt và ferritin huyết thanh.
Bảng 3.17: Sự liên quan giữa nồng độ sắt, ferritin huyết thanh và chỉ số BMI.
Bảng 3.18: Sự liên quan giữa nồng độ sắt, ferritin huyết thanh và bệnh THA.
Bảng 3.19: Sự liên quan giữa nồng độ sắt, ferritin huyết thanh và bệnh ĐTĐ.
Bảng 3.20: Sự liên quan giữa nồng độ sắt huyết thanh và các chỉ số huyết học.
Bảng 3.21: Sự liên quan giữa nồng độ ferritin và các chỉ số huyết học. 
Bảng 3.22: Sự liên quan giữa nồng độ sắt, ferritin và các mức độ thiếu máu.
Bảng 3.23: Sự liên quan giữa nồng độ sắt và các chỉ số hóa sinh.
Bảng 3.24: Sự liên quan giữa nồng độ ferritin và các chỉ số hóa sinh
Bảng 3.25: Sự liên quan giữa nồng độ ferritin và albumin máu.
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1: Sự tương quan giữa nồng độ sắt và ferritin huyết thanh.
Biểu đồ 3.2: Sự tương quan giữa nồng độ sắt huyết thanh và MCV.
Biểu đồ 3.3: Sự tương quan giữa nồng độ sắt huyết thanh và MCH.
Biểu đồ 3.4: Sự tương quan giữa nồng độ ferritin huyết thanh và MCV.
Biểu đồ 3.5: Sự tương quan giữa nồng độ ferritin huyết thanh và MCH.
Biểu đồ 3.6: Sự tương quan giữa nồng độ sắt huyết thanh và ure máu.
Biểu đồ 3.7: Sự tương quan giữa nồng độ sắt huyết thanh và creatinin máu.
Biểu đồ 3.8: Sự tương quan giữa nồng độ sắt huyết thanh và albumin máu.
Biểu đồ 3.9: Sự tương quan giữa nồng độ sắt huyết thanh và kali máu.
Biểu đồ 3.10: Sự tương quan giữa nồng độ ferritin huyết thanh và kali máu