Tình trạng dinh dưỡng của trẻ em dưới 5 tuổi và thử nghiêm một số giải pháp can thiệp tại cộng đồng ở tỉnh Bắc Kạn

Hiện nay, theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, các nước đang phát triển có khoảng 500 triệu trẻ em bị thiếu dinh dưỡng và hàng năm có 12,9 triệu trẻ chết vì bệnh tật như viêm phổi, ỉa chảy, ho gà. Trong đó SDD là nguyên nhân trực tiếp chiếm 50%. Theo báo cáo mới đây của UNICEF, mặc dù một số nước đã đạt được những tiến bộ trong việc giảm tỷ lệ trẻ SDD nhưng tỷ lệ trẻ bị thiếu cân trung bình ở các nước phát triển chỉ giảm 5% trong suốt 15 năm qua.

Campuchia là một quốc gia có tỷ lệ SDD cao. Theo báo cáo của Bộ Y tế Campuchia 1998-2000 cho thấy: tỷ lệ SDD cân nặng/tuổi là 52,4% (1996), 50,3%(2000), chiều cao/tuổi là 56,4% (1996), 49,8% (2000), và cân nặng/chiều cao 13% (1996), 16% (2000). Như vậy tỷ lệ SDD trẻ em ở Campuchia là cao nhất so với các nước trong khu vực như Lào 40%, Philippines 33%, Miến Điện 19%, Trung Quốc 16%, Thái Lan 15% và Việt Nam 26,6% (2004). Chính phủ Campuchia hiểu rõ vấn đề thiếu dinh dưỡng là cần phải giải quyết, do vậy việc tìm kiếm các giải pháp can thiệp nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng trẻ em ở Campuchia đang là một vấn đề rất được quan tâm.

Bắc Kạn là một tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Việt Nam. Địa phương này có những đặc điểm về tự nhiên, kinh tế-xã hội còn nhiều khó khăn và khá tương đồng với Campuchia. Để có cơ sở cho việc áp dụng những giải pháp can thiệp phù hợp nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng (TTDD) trẻ em tại địa phương này và đồng thời cũng với mong muốn trong tương lai, có thể áp dụng các kết quả đạt được trong nghiên cứu cho Campuchia; nên tôi tiên hành nghiên cứu đề tài:

“Tình trạng dinh dưỡng của trẻ em dưới 5 tuổi và thử nghiêm một số giải pháp can thiệp tại cộng đồng ở tỉnh Bắc Kạn” với 3 mục tiêu sau đây:

1. Đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ em dưới 5 tuổi ở huyện Ba Bể tỉnh Bắc Kạn.

2. Mô tả một số yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ em ở địa điểm nghiên cứu trên. 

3. Đánh giá hiệu quả giải pháp can thiệp “Giáo dục dinh dưỡng ở cộng đồng” tới kiến thức, thực hành nuôi dưỡng và tình trạng dinh dưỡng của trẻ em dưới 5 tuổi.

Những đóng góp mới của luận án: Đã chứng minh được đây là một giải pháp có khả năng góp phẫn hiệu quả trong việc cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ em ở những vùng miền núi khó khăn và phù hợp với Campuchia.

Bố cục của luận án: Luận án gồm 110 trang, bố cục như sau: Mở đầu: 6 trang; Tổng quan: 44 trang; Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 8 trang; Kết quả nghiên cứu: 29 trang; Bàn luận: 20 trang; Kết luận và kiến nghị: 3 trang; Có 36 bảng, 9 biểu đồ, 130 tài liệu tham khảo và 2 phụ lục.

MỤC LỤC

Đặt vấn đề 1

Chương 1: Tổng quan 7

1.1. Suy dinh dưỡng 7

1.2. Nguyên nhân SDD ở trẻ em 7

1.3. Những yếu tố ảnh hưởng và hậu quả của SDD 16

1.3.1. Ảnh hưởng của các vấn đề cung cấp thức ăn cho trẻ chưa hợp lý.. 16

1.3.2. Ảnh hưởng và hậu quả của thiếu máu thiếu sắt 19

1.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng do người mẹ thiếu kiến thức 20

1.3.4. Các yếu tố do nhiễm trùng và ký sinh trùng 21

1.3.5. Một số yếu tố ảnh hưởng khác: 22

1.4. Tình trạng SDD của trẻ em trên thế giới, Việt Nam và Campuchia 23

1.4.1. Trên thế giới 23

1.4.2. Việt Nam 25

1.4.3. Campuchia 27

1.5. Một số cách phân loại suy dinh dưỡng tại cộng đồng 33

1.5.1. Cách phân loại dựa vào phần trăm so với trung vị 34

1.5.2. Cách phân loại dựa độ lệch chuẩn với quần thể tham chiếu 36

1.6. Các giải pháp phòng chống suy dinh dưỡng 38

1.6.1. Mục tiêu phòng chống suy dinh dưỡng 38

1.6.2. Giải pháp 40

Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 51

2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 51

2.2. Thiết kế nghiên cứu 51

2.2.1. Bước 1 51

2.2.2. Bước 2 52

Chương 3: Kết quả nghiên cứu 59

3.1. Kết quả nghiên cứu đánh giá tình trạng dinh dưỡng ( TTDD ) và các

yếu tố ảnh hưởng: 59

3.1.1. Một số thông tin chung: 59

3.1.2. Tình trạng dinh dưỡng của trẻ dưới 5 tuổi: 61

3.1.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến TTDD trẻ < 5 tuổi: 63

3.2. Kết quả nghiên cứu hiệu quả của giải pháp can thiệp truyền thông giáo

dục dinh dưỡng: 66

3.2.1. Thay đối kiến thức dinh dưỡng của bà mẹ 66

3.2.2. Thay đối thực hành dinh dưỡng của bà mẹ 69

3.2.3. Thay đổi tình trạng dinh dưỡng của trẻ: 71

3.2.4. Số lần tiêu thụ thực phẩm trong ngày và tình trạng bệnh tật của trẻ

dưới 24 tháng tuổi thuộc nhóm can thiệp 85

Chương 4: Bàn luân 88

4.1. Điêu kiện kinh tế, văn hoá xã hội: 88

4.2. Tình trạng dinh dưỡng và các yếu tố ảnh hưởng: 90

4.2.1. Tình trạng dinh dưỡng của trẻ dưới 5 tuổi: 90

4.2.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến TTDD trẻ <5 tuổi: 94

4.3. Hiệu quả của giải pháp can thiệp truyền thông giáo dục dinh dưỡng: . 97

4.3.1. Thay đối kiến thức dinh dưỡng của bà mẹ 97

4.3.2. Thay đổi thực hành dinh dưỡng của bà mẹ 98

4.3.3. Thay đổi tình trạng dinh dưỡng của trẻ: 100

4.3.4. Thay đổi số lần tiêu thụ thực phẩm và tình trạng bệnh tật của trẻ

dưới 24 tháng tuổi thuộc nhóm can thiệp 104

Kết luân 108

Kiến nghị 110

Tài liệu tham khảo Phụ lục