TỐI ƯU HOÁ QUY TRÌNH SẮC KÝ LỎNG HIỆU NĂNG CAO ĐỊNH LƯỢNG ĐỒNG THỜI CÁC THUỐC KHÁNG HIV TRONG DỊCH SINH HỌC
TỐI ƯU HOÁ QUY TRÌNH SẮC KÝ LỎNG HIỆU NĂNG CAO ĐỊNH LƯỢNG ĐỒNG THỜI CÁC THUỐC KHÁNG HIV TRONG DỊCH SINH HỌC
Hoàng Thị Lan Hương*, Đặng Văn Khánh*,
Đặng Văn Giáp**, Nguyễn Đức Tuấn**
*Trung tâm Kiểm nghiệm Thuốc, Mỹ phẩm, Thực phẩm Thừa Thiên Huế
**Trường Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
TÓM TẮT
Mục đích: Hiện tại ở Việt nam, phác đồ điều trị HIV/ AIDS phải kết hợp đồng thời nhiều thuốc, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các nghiên cứu dược động học và kiểm soát hiệu quả trị liệu thì việc xây dựng một quy trình HPLC định lượng đồng thời các hoạt chất là rất cần thiết. Công nghệ thông minh ngày càng được ứng dụng có hiệu quả trong nghiên cứu và phát triển. Vì vậy, mục tiêu của đề tài là phân tích các mối liên quan nhân quả, thực hiện tối ưu hóa đa đáp ứng và thẩm định phương pháp đã tối ưu để định lượng đồng thời 5 thuốc kháng HIV với sự trợ giúp của bộ công cụ phần mềm thông minh.
Đối tượng & Phương pháp: Đối tượng nghiên cứu: các thuốc kháng HIV 3TC, d4T, AZT, NVP, EFV trong huyết tương người. Thiết bị và dung môi: Máy sắc ký lỏng hiệu năng cao Agilent 1200 Series, cột: Inertsil ODS – 3 (250 mm x 4,6 mm; 5 µm). Dung môi methanol, acetonitril (Merck, Đức). Điều kiện HPLC và xử lý mẫu: Mẫu huyết tương được xử lý bằng cách tủa protein và chiết pha rắn. Khảo sát các điều kiện HPLC ảnh hưởng đến độ nhạy, hiệu quả tách và tính chọn lọc của phương pháp như pH pha động, tốc độ dòng, chương trình rửa giải. Áp dụng các phần mềm (của Intelligensys Ltd., Anh): FormData v3 (2010) – thiết kế thí nghiệm, FormRules v3.3 (2007) – phân tích liên quan nhân quả, và INForm v4.0 (2010) – tối ưu hóa thông số.
Kết quả: Nghiên cứu thăm dò: Mẫu được xử lý bằng phương pháp chiết pha rắn, điều kiện HPLC: pH của pha động, tốc độ dòng, chương trình rửa giải được chọn lựa theo mô hình D-Optimal. Phân tích liên quan nhân quả: Các dữ liệu thực nghiệm được phân tích bởi phần mềm thông minh FormRules về xu hướng, mức độ, quy luật liên quan giữa các điều kiện HPLC (thành phần pha động, tốc độ dòng, chương trình rửa giải) với kết quả của HPLC (như: thời gian lưu, diện tích pic, chiều cao pic, hệ số đối xứng, độ phân giải).
Tối ưu hóa thông số: Các điều kiện HPLC nêu trên được tối ưu hóa thành công bởi phần mềm thông minh INForm cho ra các thông số HPLC đạt chỉ tiêu mong muốn và các kết quả dự đoán. Thông qua việc kiểm chứng với 3 lần thực nghiệm liên tiếp, các kết quả dự đoán được chứng minh là tương tự với các kết quả thực nghiệm. Thẩm định và ứng dụng: Quy trình HPLC tối ưu được thẩm định đạt yêu cầu theo hướng dẫn của FDA (Mỹ), cuối cùng nó được ứng dụng để định lượng các thuốc điều trị HIV trong một số mẫu huyết tương bệnh nhân.
Kết luận: Xây dựng thành công quy trình HPLC tối ưu để định lượng đồng thời 5 thuốc kháng HIV trong dịch sinh học. Bộ công cụ phần mềm thông minh đã được chứng minh là hữu ích trong xây dựng quy trình. Phương pháp nghiên cứu có triển vọng để ứng dụng trong các nghiên cứu dược động học, theo dõi quá trình điều trị đối với bệnh nhân nhiễm HIV và đánh giá tương đương sinh học các thuốc đa thành phần.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất