Tổng quan tương tác thuốc và dược liệu
Luận văn Tổng quan tương tác thuốc và dược liệu.Dược liệu là nguồn nguyên liệu làm thuốc quan trọng phục vụ phòng và điều trị bệnh cho con người. Hiện nay, dược liệu được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau, từ các dạng thuốc theo phương thức y học cổ truyền như thuốc thang, chè thuốc, cao thuốc… cho đến các dạng bào chế hiện đại được phát triển dựa trên những bài thuốc dân gian. Việc sử dụng dược liệu đồng thời với thuốc tổng hợp (tân dược) khá phổ biến. Một khảo sát năm 1997 tại Mỹ cho thấy có đến 15.000 người sử dụng dược liệu đồng thời với thuốc kê đơn [16]. Điều này tiềm tàng nguy cơ tương tác thuốc – dược liệu chưa được nghiên cứu rõ ràng. Trên thế giới, tương tác thuốc – dược liệu bắt đầu được quan tâm từ những năm 1990. Trong những năm gần đây, số báo cáo ca, nghiên cứu thực nghiệm cũng như tổng quan hệ thống về tương tác thuốc – dược liệu ngày càng tăng. Các nhà khoa học trên thế giới nhận định, đây là một vấn đề phức tạp, cần tiếp tục được nghiên cứu về cả cơ chế tương tác lẫn hậu quả lâm sàng.
Tổng quan tương tác thuốc và dược liệu Việt Nam là quốc gia có nền y học cổ truyền lâu đời và nguồn dược liệu phong phú, với khoảng 1.000 loài cây thuốc trong cả nước [7]. Tuy nhiên, tương tác thuốc – dược liệu vẫn chưa được quan tâm nghiên cứu đầy đủ. Cho đến nay, chưa có một tổng kết hệ thống nào về tương tác thuốc – dược liệu được thực hiện. Xuất phát từ thực tế đó, chúng tôi tiến hành đề tài “ Tổng quan tương tác thuốc và dược liệu” với các mục tiêu:
1. Tiếp cận tổng quan hệ thống về tương tác thuốc – dược liệu và tổng hợp những kết quả được ghi nhận từ các nghiên cứu.
2. Tổng quan hệ thống về tương tác thuốc với một dược liệu cụ thể được sử dụng phổ biến tại Việt Nam.
Chúng tôi hy vọng rằng, đề tài sẽ đưa ra một cái nhìn rõ ràng hơn về tương tác thuốc – dược liệu, đồng thời, cung cấp những thông tin hữu ích cho cơ sở dữ liệu về tương tác thuốc được sử dụng trong thực hành lâm sàng ở Việt Nam.
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1. MỞ ĐẦU 2
1.1. Tổng quan hệ thống 2
1.1.1 Khái niệm 2
1.1.2. Quy trình của tổng quan hệ thống 2
1.2. Tương tác thuốc-dược liệu 3
1.2.1. Khái niệm chung về tương tác thuốc, cơ chế và hậu quả lâm sàng 4
1.2.2. Tương tác thuốc – dược liệu 6
CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 8
2.1. Tiếp cận tổng quan hệ thống về mặt phương pháp và nội dung 8
2.1.1. Nguồn dữ liệu 8
2.1.2. Chiến lược tìm kiếm 8
2.1.3. Quy trình lựa chọn nghiên cứu, trích xuất dữ liệu 8
2.1.3.1. Tiêu chuẩn lựa chọn 9
2.1.3.2. Tiêu chuẩn loại trừ 9
2.2. Rà soát dược liệu ở Việt Nam có tương tác với thuốc tổng hợp để lựa
chọn dược liệu cho tổng quan hệ thống 9
2.2.1. Rà soát dược liệu có tương tác với thuốc tổng hợp 9
2.2.2. Rà soát dược liệu ở Việt Nam có tương tác với thuốc tổng hợp 9
2.2.3. Rà soát tổng quan hệ thống về tương tác thuốc của các dược liệu cụ thể . 10
2.3. Tổng quan hệ thống về tương tác thuốc với một dược liệu cụ thể 10
2.3.1. Nguồn dữ liệu 10
2.3.2. Chiến lược tìm kiếm 11
2.3.3. Quy trình lựa chọn nghiên cứu, trích xuất dữ liệu 11
2.3.3.1. Tiêu chuẩn lựa chọn 11
2.3.3.2. Tiêu chuẩn loại trừ 12
2.3.4. Đánh giá mức độ bằng chứng tương tác thuốc 12
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 14
3.1. Kết quả tổng hợp từ các tổng quan hệ thống về tương tác thuốc –
dược liệu 14
3.2. Kết quả rà soát dược liệu ở Việt Nam có tương tác với thuốc tổng
hợp 28
3.3. Kết quả tương tác thuốc tổng hợp và hoàng cầm (Scutellaria
baicalensis Georg.) 31
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN 44
4.1. Những điểm đáng lưu ý về tương tác thuốc – dược liệu 44
4.2. Tương tác thuốc – hoàng cầm 49
4.2.1. Ảnh hưởng của hoàng cầm lên dược động học của thuốc và các enzym
chuyển hóa thuốc 49
4.2.2. Ảnh hưởng của hoàng cầm trên dược động học của ciclosporin 52
4.2.3. Ảnh hưởng của baicalin trên dược động học của rosuvastatin, cơ chất
của protein vận chuyển OATP1B1 53
4.2.4. Tác dụng hiệp đồng của baicalein và baicalin với thuốc kháng sinh và
kháng nấm 54
4.2.5. Ảnh hưởng của paracetamol tới sự hấp thu và chuyển hóa của baicalein
– thành phần hoạt chất của hoàng cầm 55
CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT 57
5.1. Kết luận 57
5.2. Đề xuất 57