TRẦM CẢM, LO ÂU VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở PHỤ NỮ MANG THAI TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRẦM CẢM, LO ÂU VÀ CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở PHỤ NỮ MANG THAI TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Phạm Thị Thu Phương*, Đặng Thị Minh Trang*, Thái Thanh Trúc*
TÓM TẮT :
Đặt vấn đề: Trầm cảm, lo âu là những dạng rối loạn tâm thần phổ biến ở phụ nữ mang thai. Hầu hết nghiên cứu tại Việt Nam về rối loạn tâm thần chu sinh chỉ tập trung vào trầm cảm sau sinh. Nghiên cứu về trầm cảm, lo âu ở phụ nữ mang thai còn hạn chế.

Mục tiêu: Xác định tỷ lệ trầm cảm, lo âu và các yếu tố liên quan ở phụ nữ mang thai tại TP. Hồ Chí Minh.

Đối tượng và phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang được thực hiện trên 550 phụ nữ mang thai tại bệnh viện Từ Dũ và Hùng Vương từ tháng 3-4/2019. Phụ nữ mang thai được phỏng vấn bằng bộ câu hỏi soạn sẵn có cấu trúc. Trầm cảm, lo âu được đánh giá bằng thang đo CES-D và STAI-T đã được chuẩn hóa tại Việt Nam.

Kết quả: Tỷ lệ thai phụ có dấu hiệu trầm cảm, lo âu là 24,0%, 16,0%. Các yếu tố làm tăng tỷ lệ trầm cảm bao gồm áp lực do mong đợi giới tính từ chồng (PR=2,08; KTC 95%: 1,24-3,48), trải qua sự kiện buồn thai kỳ (PR=2,16; KTC 95%: 1,47-3,19), gia đình có người rối loạn tâm thần (PR=4,56; KTC 95%: 1,67-12,47) và hỗ trợ tinh thần từ chồng thấp (PR=1,93; KTC 95%: 1,32-2,83). Các yếu tố liên quan làm tăng tỷ lệ lo âu bao gồm thai ngoài kế hoạch (PR=1,98; KTC 95%: 1,25-3,14), tiền sử rối loạn tâm thần (PR=3,44; KTC 95%: 1,17-10,10), trải qua sự kiện buồn thai kỳ (PR=1,93; KTC 95%: 1,23-3,05), hỗ trợ tinh thần từ chồng (PR=2,67-2,80).

Kết luận: Trầm cảm và lo âu là phổ biến ở phụ nữ mang thai. Cần bổ sung các phòng tư vấn tâm lý và có chương trình sàng lọc trầm cảm hoặc lo âu cho phụ nữ mang thai, đặc biệt là phụ nữ mang thai có nguy cơ cao.

Mang thai là giai đoạn có nhiều thay đổi về mặt thể chất, tinh thần. Phụ nữ mang thai thường có nhiều suy nghĩ lo lắng, tâm trạng thay đổi thất thường, từ đó có thể dẫn đến các rối loạn tâm thần, phổ biến nhất là trầm cảm, lo âu. Ước tính tỷ lệ mắc trầm cảm trong thai kỳ dao động từ 7 – 15% ở các nước thu nhập cao, tăng lên 19 – 25% ở các nước thu nhập thấp và trung bình(1). Một số nghiên cứu gần đây thực hiện tại Slovenia, Ả-rập Xê-út , Bangladesh cho thấy khoảng 19,6 – 37,1% thai phụ mắc trầm cảm và 12,5 – 54% thai phụ mắc lo âu(2,3,4). Chưa có nhiều báo cáo ở các nước khu vực Đông Nam Á, nghiên cứu tiến hành tại Malaysia về các rối loạn tâm thần chung cho kết quả tỷ lệ thai phụ mắc các rối loạn tâm thần ở 3 tháng giữa và ba tháng cuối lần lượt là 23,6% và 24,7%.