Tỷ suắt và nguyên nhân tử vong của người Việt Nam tại một số tỉnh năm 2008

Mô hình nguyên nhân tử vong phản ánh gánh nặng bệnh tật và là thông tin quan trọng cho xây dựng chính sách y tế dựa vào bằng chứng. Mục tiêu của nghiên cứu nhằm xác định tỷ suất và nguyên nhân tử vong tại một số tỉnh của Việt Nam năm 2008. Kết quả cho thấy tỷ suất tử vong chung là 3,6%0, trong đó tỷ suất tử vong ở nam giới cao hơn so với nữ giới (4,4%0 so với 2,9%0, p < 0,05) và cao hơn ở mọi nhóm tuổi. Mô hình nguyên nhân tử vong phản ánh Việt Nam dang trong giai đoạn chuyển đổi dịch tễ học với nguyên nhân gây tử vong hàng dầu là các bệnh tim mạch (27,3%), tiếp theo là nguyên nhân do ung thư (18,3%) và tai nạn thương tích (12,5%). cần ưu tiên triển khai các chương trình can thiệp đối với nhóm bệnh tim mạch, sàng lọc phát hiện sớm ung thưvà phòng chống tai nạn thương tích nhằm giảm thiểu tỷ lệ tửvong.

Thông tin về mô hình tử vong là một trong N9ười ta cũn9 thườn9 9iả đính rằn9 7 thay những yếu tố quan trọng giúp cho việc hoạch đổi về mô hình tử von9 Phả” ánh phần nào định chính sách y tế, là yếu tố quan trọng trong bức tranh của mô hình b^nh ^ định hướng các hoạt động y tế và hỗ trợ việc Năm 2006, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) 

đã nhấn mạnh đến tầm quan trọng của thông tin tử vong bằng việc xuất bản chuyên san đặc biệt về hệ thống giám sát tử vong trong đó nhấn mạnh tầm quan trọng của tử vong trong đo lường tình hình sức khỏe của người dân ở cộng đồng, WHO cũng đã khẳng định “đo lường tử vong là rất cần thiết đối với ngành y tế”. Tài liệu này cũng nêu rõ cần phải có nhiều nỗ lực hơn nữa trong việc thu thập số liệu sao cho những số liệu đó đảm bảo sự chính xác để phục vụ việc hoạch định chính sách chăm sóc sức khỏe [10].

Ở Việt Nam, số liệu từ các cơ sở y tế là nguồn cung cấp chính cho Niên giám thống kê y tế được Bộ y tế xuất bản hàng năm. Những số liệu thu thập từ cộng đồng đang còn rất thiếu nên không thể cung cấp đầy đủ các bằng chứng cho việc lập kế hoạch và hoạch định chính sách y tế.

Hiện nay, Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi dịch tễ học, mô hình bệnh tật và tử vong đã có những thay đổi. Chúng tôi tiến hành điều tra này với mục tiêu: Xác định tỷ suất và nguyên nhân tử vong tại một số tỉnh của Việt Nam trong năm 2008

II. ĐÓI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu mô tả cắt ngang.

Cỡ mẫu

Cỡ mẫu dùng cho nghiên cứu ngang để ước lượng tỉ lệ trong quần thể:

n V 2 p(1 – p)

n = V 1-K/2 —

(ps)

Chúng tôi lựa chọn p = 20% (tỷ lệ tử vong do các bệnh tim mạch) [6]. Chọn mức sai lệch tương đối £ = 0,05

Tính được n = 6147 THTV. Cỡ mẫu được nhân 1,5 lần để giảm sai số của việc chọn mẫu, một số THTV không phỏng vấn được người chăm sóc trực tiếp… vậy cần điều tra tổng số là 9221 THTV.

Theo ước tính của Tổng cục thống kê, tỷ suất tử vong chung là 4%0. Vậy cần điều tra được 9221 THTV thì phải tiến hành thu thập và ghi nhận số THTV trong khoảng 2.500.000 người dân (gần 3% dân số của Việt Nam).

Chọn mẫu

Việt Nam gồm 63 tỉnh/thành; chia thành 8 vùng sinh thái: Tây Bắc, Đông Bắc, đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung bộ, Nam Trung bộ, Tây Nguyên, Đông Nam bộ và đồng bằng sông Cửu Long. Chọn ngẫu nhiên 2 tỉnh/vùng, tổng cộng có 16 tỉnh được chọn ngẫu nhiên tham gia vào nghiên cứu.

Lập danh sách toàn bộ các xã trong các tỉnh đã chọn. Chọn ngẫu nhiên 12 xã/tỉnh.

Địa điểm nghiên cứu: nghiên cứu được thực hiện tại 192 xã thuộc 16 tỉnh/thành phố đã được chọn ngẫu nhiên là: Sơn La, Hòa Bình, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Hà Nội, Hải Dương, Thanh Hóa, Khánh Hòa, Thừa Thiên Huế, Bình Định, Đắc Lắc, Lâm Đồng, Bình Dương, TP HCM, cần Thơ và Kiên Giang.

Tổng số dân của 192 xã thuộc 16 tỉnh trong mẫu điều tra là 2548785 người (số liệu của Tổng điều tra dân số tháng 4/2009 – Tổng cục thống kê).

Thu thập số liệu

Thu thập danh sách tử vong: các điều tra viên lập danh sách người tử vong trong toàn xã đã được chọn vào điều tra từ các nguồn: sổ theo dõi tử vong (A6) của trạm y tế xã, sổ đăng kí tử vong của tư pháp xã, số liệu của cộng tác viên dân số và từ các nguồn khác (trưởng thôn, hội người cao tuổi, cựu chiến binh, chữ thập đỏ…). Từ danh sách ở các nguồn tổng hợp lại thành danh sách tất cả các trường hợp tử vong trong một năm, từ 1/1 – 31/12/2008 đã được ghi nhận trong xã.