U lympho không Hodgkin: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

U lympho Hodgkin bệnh học là bệnh u lympho ác tính, bao gồm cả u lympho Hodgkin và u lympho không Hodgkin, là nhóm bệnh ung thư đứng hàng thứ ba và thường gặp của ung thư trên trẻ em, sau bạch cầu cấp dòng lympho và ung thư não. Trong khi u lympho Hodgkin, chỉ chiếm một tỷ lệ thấp đối với trẻ em và thanh thiếu niên thì u lympho không Hodgkin lại chiếm một tỷ lệ cao ở nhóm trẻ em dưới 15 tuổi gọi là u lympho không Hodgkin trẻ em.

Ung thư hạch không Hodgkin là ung thư bắt nguồn từ hệ bạch huyết, hệ bạch huyết là mạng lưới chống lại bệnh tật lan rộng khắp cơ thể bạn. Trong ung thư hạch không Hodgkin, các khối u phát triển từ tế bào lympho – một loại tế bào máu đó là bạch cầu. Tế bào này có thể được tìm thấy ở hạch bạch huyết, lá lách và các cơ quan khác của hệ thống miễn dịch. Chính vì đặc điểm trên mà u lympho không Hodgkin có thể bắt đầu ở bất kỳ bộ phận nào và có thể lan sang bất kỳ cơ quan nào trong cơ thể. U lympho không Hodgkin có nhiều loại, tuy nhiên phổ biến nhất là khuếch tán tế bào lympho B và ung thư hạch nang.

U lympho ác tính không hodgkin có chữa được không?

U lympho không Hodgkin không thể chữa khỏi hoàn toàn tuy nhiên có khoảng 75% số bệnh nhân mắc u lympho không Hodgkin đáp ứng điều trị tốt, có tỷ lệ lui bệnh và kéo dài thời gian sống cao. Việc điều trị bệnh phụ thuộc vào giai đoạn lâm sàng và mô bệnh học, cách chăm sóc, hơn hết là tâm lý của người bệnh trong quá trình điều trị.

Những tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị ung thư hạch không Hodgkin đã giúp cải thiện tiên lượng cho những người mắc bệnh này.

Trong hầu hết các trường hợp, các bác sĩ không biết nguyên nhân gây ra ung thư hạch không Hodgkin. Trong một số trường hợp, đó là do hệ thống miễn dịch suy yếu khiến cơ thể bạn sản xuất quá nhiều tế bào lympho bất thường – một loại tế bào bạch cầu.

Thông thường, tế bào lympho trải qua một vòng đời dự đoán. Tế bào lympho cũ chết, và cơ thể bạn tạo ra những cái mới để thay thế chúng. Trong ung thư hạch không Hodgkin, các tế bào lympho của bạn không chết, nhưng tiếp tục phát triển và phân chia. Tình trạng thừa cung của tế bào lympho chen vào các hạch bạch huyết của bạn, khiến chúng sưng lên.

Tế bào B và tế bào T

Ung thư hạch không Hodgkin có thể bắt đầu trong:

• Tế bào B. Các tế bào B chống lại nhiễm trùng bằng cách tạo ra các kháng thể vô hiệu hóa những kẻ xâm lược nước ngoài. Hầu hết ung thư hạch không Hodgkin phát sinh từ các tế bào B. Các loại phụ của u lympho không Hodgkin liên quan đến các tế bào B bao gồm u lympho tế bào B lớn lan tỏa, u lympho nang, u lympho tế bào lớp vỏ và u lympho Burkitt.

• Tế bào T. Các tế bào T có liên quan đến việc tiêu diệt những kẻ xâm lược nước ngoài trực tiếp. Ung thư hạch không Hodgkin xảy ra ít hơn trong các tế bào T. Các loại phụ của u lympho không Hodgkin liên quan đến các tế bào T bao gồm u lympho tế bào T ngoại vi và u lympho tế bào T ở da.

Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư hạch không Hodgkin có thể bao gồm:

• Các hạch bạch huyết không đau, sưng ở cổ, nách hoặc háng

• Đau bụng hoặc sưng

• Đau ngực, ho hoặc khó thở

• Mệt mỏi kéo dài

• Sốt

• Đổ mồ hôi đêm

• Giảm cân không giải thích được

Trong hầu hết các trường hợp, những người được chẩn đoán mắc ung thư hạch không Hodgkin không có bất kỳ yếu tố nguy cơ rõ ràng nào. Và nhiều người có yếu tố nguy cơ mắc bệnh không bao giờ phát triển nó.

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư hạch không Hodgkin bao gồm:

• Các loại thuốc ức chế hệ thống miễn dịch của bạn. Nếu bạn đã ghép tạng, bạn sẽ dễ bị tổn thương hơn vì liệu pháp ức chế miễn dịch đã làm giảm khả năng chống lại các căn bệnh mới của cơ thể.

• Nhiễm trùng với một số virus và vi khuẩn. Một số bệnh nhiễm virus và vi khuẩn dường như làm tăng nguy cơ mắc ung thư hạch không Hodgkin. Các virus liên quan đến tăng nguy cơ ung thư hạch không Hodgkin bao gồm nhiễm HIV và Epstein-Barr. Vi khuẩn liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc ung thư hạch không Hodgkin bao gồm vi khuẩn Helicobacter pylori gây loét.

• Hóa chất. Một số hóa chất, chẳng hạn như những chất được sử dụng để tiêu diệt côn trùng và cỏ dại, có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư hạch không Hodgkin. Cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu mối liên hệ có thể có giữa thuốc trừ sâu và sự phát triển của ung thư hạch không Hodgkin.

• Tuổi cao hơn. Ung thư hạch không Hodgkin có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng nguy cơ tăng theo tuổi. Nó phổ biến nhất ở những người từ 60 tuổi trở lên.

Chưa có biện pháp nào phòng bệnh u lympho không Hodgkin.

Chẩn đoán u lympho không hodgkin dựa vào 

• Tiền sử cá nhân và gia đình

• Khám sức khỏe. Bác sĩ kiểm tra các hạch bạch huyết bị sưng, bao gồm ở cổ, nách và háng, cũng như cho một lá lách hoặc gan bị sưng.

• Xét nghiệm máu và nước tiểu. Xét nghiệm máu và nước tiểu có thể giúp loại trừ nhiễm trùng hoặc bệnh khác.

• Xét nghiệm hình ảnh. Bác sĩ có thể đề nghị các xét nghiệm hình ảnh để tìm kiếm các khối u trong cơ thể bạn. Các xét nghiệm có thể bao gồm chụp X-quang, CT, MRI và chụp cắt lớp phát xạ positron (PET).

• Xét nghiệm hạch bạch huyết. Bác sĩ có thể sinh thiết hạch để loại bỏ tất cả hoặc một phần của hạch bạch huyết để xét nghiệm. Phân tích mô hạch bạch huyết trong phòng thí nghiệm có thể tiết lộ liệu bạn có bị ung thư hạch không Hodgkin hay không và nếu có thì loại nào.

• Xét nghiệm tủy xương. Một sinh thiết và thủ thuật chọc hút tủy xương liên quan đến việc chèn một cây kim vào xương hông của bạn để loại bỏ một mẫu tủy xương. Mẫu được phân tích để tìm kiếm các tế bào ung thư hạch không Hodgkin.

Chẩn đoán giai đoạn ung thư hạch không Hodgkin: biết giai đoạn ung thư giúp tiên lượng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp

Các giai đoạn của ung thư hạch không Hodgkin bao gồm:

• Giai đoạn I. Ung thư được giới hạn ở một vùng hạch bạch huyết hoặc một nhóm các nút gần đó.

• Giai đoạn II. Trong giai đoạn này, ung thư nằm ở hai vùng hạch bạch huyết, hoặc ung thư đã xâm lấn một cơ quan và các hạch bạch huyết gần đó. Nhưng ung thư vẫn chỉ giới hạn ở một bộ phận của cơ thể ở trên hoặc dưới cơ hoành.

• Giai đoạn III. Khi ung thư di chuyển đến các hạch bạch huyết cả trên và dưới cơ hoành, nó được coi là giai đoạn III. Ung thư cũng có thể được tìm thấy trong các hạch bạch huyết trên cơ hoành và trong lá lách.

• Giai đoạn IV hay còn gọi là ung thư không Hodgkin giai đoạn cuối. Đây là giai đoạn tiến triển nhất của ung thư hạch không Hodgkin. Các tế bào ung thư nằm trong một số phần của một hoặc nhiều cơ quan và mô. Ung thư hạch không Hodgkin giai đoạn IV cũng có thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể, chẳng hạn như gan, phổi hoặc xương.

Những phương pháp điều trị ung thư hạch không Hodgkin phù hợp tùy thuộc vào loại và giai đoạn bệnh, sức khỏe tổng thể và sự lựa chọn của bệnh nhân phụ thuộc vào kinh tế, hoàn cảnh.

• Nếu ung thư hạch phát triển chậm (không rõ ràng), phương pháp chờ xem có thể là một lựa chọn. U lympho không rõ nguyên nhân không gây ra các dấu hiệu và triệu chứng có thể không cần điều trị trong nhiều năm. Kiểm tra sức khỏe định kì để đảm bảo bệnh không tiến triển.

Điều trị ung thư hạch gây ra các dấu hiệu và triệu chứng có thể đề nghị điều trị, các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Hóa trị: hóa trị là một phương pháp điều trị bằng thuốc – bằng đường uống hoặc tiêm – giết chết các tế bào ung thư. Thuốc hóa trị có thể được dùng một mình, kết hợp với các loại thuốc hóa trị khác hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị khác. Tác dụng phụ thường gặp là buồn nôn và rụng tóc. Các biến chứng nghiêm trọng lâu dài có thể xảy ra, chẳng hạn như tổn thương tim, tổn thương phổi, các vấn đề sinh sản và các bệnh ung thư khác, chẳng hạn như bệnh bạch cầu.

• Xạ trị: xạ trị sử dụng các chùm năng lượng mạnh, như tia X và proton, để tiêu diệt các tế bào ung thư. Trong quá trình xạ trị, bạn được đặt trên bàn và một cỗ máy lớn điều khiển bức xạ tại các điểm chính xác trên cơ thể bạn. Liệu pháp xạ trị có thể được sử dụng một mình hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị ung thư khác. Bức xạ có thể nhằm vào các hạch bạch huyết bị ảnh hưởng và khu vực gần đó của các hạch nơi bệnh có thể tiến triển. Xạ trị có thể gây đỏ da và rụng tóc tại nơi chiếu xạ. Nhiều người cảm thấy mệt mỏi trong quá trình xạ trị. Những rủi ro nghiêm trọng hơn bao gồm bệnh tim, đột quỵ, các vấn đề về tuyến giáp, vô sinh và các bệnh ung thư khác, chẳng hạn như ung thư vú hoặc phổi.

• Cấy ghép tủy xương: ghép tủy xương, còn được gọi là ghép tế bào gốc, liên quan đến việc sử dụng hóa trị và xạ trị liều cao để ức chế tủy xương của bạn. Sau đó, các tế bào gốc tủy xương khỏe mạnh từ cơ thể của bạn hoặc từ một người hiến tặng được truyền vào máu của bạn, nơi chúng di chuyển đến xương của bạn và xây dựng lại tủy xương của bạn.

• Thuốc trị liệu sinh học giúp hệ thống miễn dịch của cơ thể bạn chống lại ung thư. Ví dụ, một liệu pháp sinh học gọi là rituximab (Rituxan) là một loại kháng thể đơn dòng gắn vào các tế bào B và làm cho chúng rõ hơn với hệ thống miễn dịch, sau đó có thể tấn công. Rituximab làm giảm số lượng tế bào B, bao gồm cả tế bào B khỏe mạnh của bạn, nhưng cơ thể bạn tạo ra các tế bào B khỏe mạnh mới để thay thế những tế bào này. Các tế bào B gây ung thư ít có khả năng tái phát.

• Thuốc xạ trị được tạo ra từ các kháng thể đơn dòng mang đồng vị phóng xạ. Điều này cho phép kháng thể gắn vào các tế bào ung thư và cung cấp bức xạ trực tiếp đến các tế bào. Một ví dụ về một loại thuốc xạ trị được sử dụng để điều trị ung thư hạch không Hodgkin là ibritumomab tiuxetan (Zevalin).

Liều thuốc thay thế

Không có thuốc thay thế đã được tìm thấy để điều trị ung thư hạch không Hodgkin. Nhưng thuốc thay thế có thể giúp bạn đối phó với sự căng thẳng của chẩn đoán ung thư và tác dụng phụ của điều trị ung thư chẳng hạn như:

• Trị liệu nghệ thuật

• Tập thể dục

• Thiền

• Âm nhạc trị liệu

• Bài tập thư giãn

• Tâm linh

Các phương pháp góp phần cải thiện tâm lý đối với bệnh nhân ung thư, bao gồm:

• Tìm hiểu về ung thư hạch không Hodgkin. Tìm hiểu đủ về bệnh ung thư của bạn để cảm thấy thoải mái khi đưa ra quyết định về việc điều trị và chăm sóc của bạn. Ngoài việc nói chuyện với bác sĩ của bạn, hãy tìm kiếm thông tin trong thư viện địa phương của bạn và trên internet. Bắt đầu tìm kiếm thông tin của bạn với Viện Ung thư Quốc gia và Hiệp hội Ung thư bạch cầu & Ung thư bạch huyết.

• Duy trì một hệ thống hỗ trợ mạnh mẽ. Giữ mối quan hệ thân thiết của bạn mạnh mẽ sẽ giúp bạn đối phó với bệnh ung thư hạch không Hodgkin. Bạn bè và gia đình có thể cung cấp hỗ trợ thiết thực mà bạn cần, chẳng hạn như giúp chăm sóc ngôi nhà của bạn nếu bạn đang ở trong bệnh viện. Và họ có thể phục vụ như là hỗ trợ cảm xúc khi bạn cảm thấy bị ung thư.
  Mặc dù bạn bè và gia đình có thể là đồng minh tốt nhất của bạn, đôi khi họ có thể gặp khó khăn khi đối phó với bệnh tật của bạn. Nếu vậy, mối quan tâm và hiểu biết về một nhóm hỗ trợ chính thức hoặc những người khác đối phó với bệnh ung thư có thể đặc biệt hữu ích.

• Đặt mục tiêu hợp lý. Có mục tiêu giúp bạn cảm thấy kiểm soát và có thể cho bạn ý thức về mục đích. Nhưng tránh đặt mục tiêu bạn không thể đạt được. Bạn có thể không thể làm việc một tuần 40 giờ, ví dụ, nhưng bạn có thể làm việc ít nhất là bán thời gian. Trong thực tế, nhiều người thấy rằng tiếp tục làm việc có thể hữu ích.

• Dành thời gian cho chính mình. Ăn uống tốt, thư giãn và nghỉ ngơi đầy đủ có thể giúp chống lại sự căng thẳng và mệt mỏi của bệnh ung thư. Ngoài ra, lập kế hoạch cho thời gian chết khi bạn có thể cần nghỉ ngơi nhiều hơn hoặc hạn chế những gì bạn làm.

• Hãy tích cực. Nhận được chẩn đoán ung thư không có nghĩa là bạn phải ngừng làm những việc bạn thích hoặc thường làm. Đối với hầu hết các phần, nếu bạn cảm thấy đủ tốt để làm một cái gì đó, hãy tiếp tục và làm nó. Điều quan trọng là duy trì hoạt động và tham gia nhiều nhất có thể.

Xem thêm:

• U lympho tế bào T: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
• Lần đầu tiên tại Việt Nam điều trị thành công u lympho tế bào T/NK bằng liệu pháp miễn dịch
• Hodgkin: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị