ỨNG DỤNG CÁC CHỈ SỐ HỒNG CẦU VÀ CÔNG THỨC TRONG TẦM SOÁT BỆNH LÝ HUYẾT SẮC TỐ THỂ ẨN TẠI BỆNH VIỆN AN GIANG
ỨNG DỤNG CÁC CHỈ SỐ HỒNG CẦU VÀ CÔNG THỨC TRONG TẦM SOÁT BỆNH LÝ HUYẾT SẮC TỐ THỂ ẨN TẠI BỆNH VIỆN AN GIANG
Phạm Ngọc Dũng , Huỳnh Nghĩa
TÓM TẮT
Mục tiêu: Sử dụng các chỉ sốKông câu và công thức để xác định tỷ lệ bệnh lý huyết sắc tố thể ẩn tại bệnh viện An Giang.
Đối tương và phương pháp nghiên cứu: Tất cả các bệnh nhân đến khám tại phòng khám BV An Giang và đông ý tham gia nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang và tiến cứu.
Kết quả: Từ tháng 8/2010 đến 03/2011. Chúng tôi đã ứng dụng các chỉ số hông câu và công thức trong tâm soát bệnh huyết sắc tố thể ẩn trên 1665 đối tượng vào khám bệnh tại Bệnh viện An Giang. Kết quả cho thấy độ nhạy và độ đặc hiệu của các chỉ số hông câu RBC, MCV, MCH, RDW ĩân lượt 82%, 88%, 90%, 93%, 89%, 87%, và 40%, 47%. và các công thức Shin và Lal (F1), Mentzer(F2), Srivastava(F3), England và Fraser(F4), Ricerca(F5) và Green and King(F6): 90%, 92%; 79%, 87%; 75%, 86%; 86%, 79%; 70%, 31% và 62%, 55%. Trong đó Chỉ sốMCV và F1 là có tính tâm soát cao nhất. Đây là phương pháp rẻ tĩền, dễ thực hiện tại tuyến y tế cơ sở. Chúng tôi tâm soát được 31% bệnh lý huyết sắc tố thể ẩn với các tỉ lệ : p Thalassemia: (16,5%); a Thalassemia 1,2%; Hemoglobin E : 3,48%, Ị3 Thalassemia + HbE 7,26%, ỗp Thalassemia 0,12%, cho thấy nên bắt đâu thực hiện phòng bệnh tại địa phương. Ngoài ra phòng ngừa thiếu sắt trong cộng đông cũng là vấn đề cân phải chú ý.
Kết luận: Chỉ sốMCV và công thức F1 có tính hữu dụng cao trong tâm soát bệnh lý huyết sắc tố thể ẩn trong cộng động.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh huyết sắc tố là bệnh huyết tán di truyền rất hay gặp, được đặc trưng bởi sự khiếm khuyết trong quá trình tổng hợp chuỗi globin ảnh hưởng đến sự trưởng thành về đời sống hồng cầu gây thiếu máu tán huyết mãn tính bắt đầu từ lúc nhỏ tuổi(11,13,7). Khi mắc bệnh thể nhẹ, bệnh nhân chỉ mang gen bệnh (do cha hoặc mẹ truyền cho) có tình trạng thiếu máu nhẹ, tan máu có bù trừ, lách có thể to hoặc không to, các triệu chứng không rõ rệt, bệnh nhân có thể sống lâu ở tuổi trưởng thành nhưng do mang gen bệnh nếu kết hôn với người cũng mang gen bệnh sẽ sinh ra những đứa con ở thể nặng. Bệnh ở thể nặng sẽ có biểu hiện thiếu máu nặng, gan lách to, giảm khả năng học tập, lao động và tuổi thọ ngắn. Trẻ bị bệnh thường là một gánh nặng cho gia đình và xã hội, ngoài việc phải bỏ công chăm sóc không có thời gian lao động thì chi phí cho việc chữa trị từ năm này sang năm khác là không nhỏ, ở Việt Nam có thể lên đến vài chục triệu/năm, nhiều gia đình rơi vào cảnh khó khăn(1,3).
Ở hầu hết các nước bệnh nhân đều được điều trị bằng phương pháp kinh điển là truyền máu định kỳ và thải sắt(1228). Đã có phương pháp điều trị khác được đưa ra (như ghép tuỷ giúp cải thiện bệnh nhưng chỉ giới hạn ở một số trường hợp) nhưng điều chưa mang lại kết quả như mong đợi và cho đến nay chưa có một biện pháp phòng bệnh nào được áp dụng, điều đó thể hiện trên thực tế là hàng năm còn thấy rất nhiều trẻ bị bệnh thể nặng được sinh ra, hầu hết những đứa trẻ này không được điều trị đầy đủ với biểu hiện triệu chứng thiếu máu nặng (ít được duy trì ở mức độ thiếu máu vừa)(7). Vì vậy hướng giải quyết bệnh huyết sắc tố là phòng bệnh. Mục tiêu của việc phòng bệnh là ngăn ngừa sinh ra những đứa trẻ bị bệnh thể nặng cho nên việc tầm soát người bị bệnh huyết sắc tố thể ẩn trong cộng đồng có ích lợi về sức khoẻ cộng đồng và kinh tế do góp phần làm giảm tỷ lệ bệnh thể nặng, giảm chi phí điều trị(3). Để thực hiện sàng lọc có tính khả thi, xét nghiệm lựa chọn cần phải có chi phí thấp, dê thực hiện, chúng tôi chọn các chỉ số hồng cầu và công thức vì các chỉ số và công thức này có giá trị chẩn đoán phân biệt bệnh huyết sắc tố với thiếu máu thiếu sắt (cũng có biểu hiện hồng cầu nhỏ) là bệnh hay gặp ở nước ta, dê tính toán và có thể áp dụng cho tuyến y tế cơ sở.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất