Ứng dụng công nghệ Gen trong xác định thành phần loài ký sinh trùng ở Việt Nam

Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về đa dạng sinh học của sinh vật, trong đó có bảo tồn và lưu giữ nguồn gen động vật, thực vật và vi sinh vật. Sự phân bố của các loài ký sinh trùng nói chung đã được xác định trên phạm vi toàn cầu. Song, nghiên cứu bảo tồn và lưu giữ nguồn gen của ký sinh trong từng khu vực và trong từng nước hãy còn nhiều điều cần được khám phá và nghiên cứu bổ sung. Việc chẩn đoán, giám định và phân loại nhiều loại sinh vật, trong đó có ký sinh trùng cho đến nay vẫn dựa vào hình thái học là chính. Mặc dầu hình thái học (kiểu hình) phải là hướng định trong phân loại và đã có những thành tựu hết sức to lớn, nhưng trong nhiều trường hợp còn gặp khó khăn để phân biệt loài và dưới loài một cách chính xác. Bảo tồn và lưu giữ nguồn gen bao gồm giữ chủng ký sinh trùng sống, giữ chủng ký sinh trùng đông lạnh hoặc trong dung dịch bảo quản hoặc giữ chủng ký sinh trùng dưới dạng gen tổng số hoặc đoạn gen đặc hiệu hoặc nhập ngân hàng gen (Gen Bank). Những quỹ gen này là nguồn nguyên liệu quý để xây dựng bảo tàng ký sinh trùng qua nhiều thế hệ. 

Công nghệ gen là một lĩnh vực quan trọng để khám phá hệ gen bên trong, nghiên cứu cấu trúc, mối tương quan và biểu hiện kiểu gen (genotype) của đối tượng. Như vậy, nói đến công nghệ gen là nói đến cấu trúc cơ bản về gen và di truyền cũng như các kỹ thuật nhằm phục vụcho quá trình nghiên cứu và thực nghiệm lĩnh vực này. 

Trong công nghệ gen, phương pháp sinh học phân tử đang được ứng dụng ngày càng rộng rãi và có hiệu quả trong mọi lĩnh vực sinh học. Đó là việc sử dụng các kỹ thuật ADN (trước hết là kỹ thuật PCR) và kỹ thuật protein để xác định chuỗi gen hay chuỗi acid amin của từng gen, cũng như lập bản đồ gen của từng khu vực nhất định trong hệ gen của loài cần chẩn đoán để so sánh đối chiếu với những loài khác, nhằm xác định chính xác loài mong muốn. Có rất nhiều phương pháp chẩn đoán sinh học phân tử, trước hết phải kể đến phương pháp di truyền học tế bào, phương pháp hợp lai ADN-ADN, phương pháp hợp lai ADN phóng xạ, phương pháp phân tích biến thái phân đoạn ADN bằng kỹ thuật enzym giới hạn (RFLP), cũng như rất nhiều phương pháp sử dụng phản ứng PCR (polymerase chain reaction) hoặc phối hợp với phương pháp ADN. 

Phương pháp đã được sử dụng để giám định, phân loại và lập phả hệ ký sinh trùng ở Việt Nam là phương pháp PCR. Đây là phương pháp đang được ứng dụng một cách rộng rãi và rất có hiệu quả hiện nay. Phản ứng PCR (polymerase chain reaction) được sử dụng rộng rãi từ những năm đầu 1990, vàthực sự là phương tiện có hiệu quả trong nghiên cứu di truyền phân tử của các loài. Chỉ cần một lượng nhỏ ADN (tinh khiết hoặc hỗn hợp), PCR có thể nhân lên hàng triệu bản sao ADN vùng cần nghiên cứu. Thông thường, nếu sử dụng kỹ thuật PCR đơn giản, đoạn ADN thu nhận được có độ dài cao nhất đến 2000-3000 nucleotid. Nếu áp dụngkỹ thuật PCR hiện đại, với enzym chịu nhiệt cao và bền, có thể thu nhận ADN có độ dài đến trên 10.000, thậm chí đến 20.000 nucleotid hoặc hơn