Ứng dụng kỹ thuật fish phát hiện gen lai abl/bcr ở bệnh nhân lơ xê mi kinh dòng hạt

Phát hiện gen bệnh ABL/BCR có ý nghĩa trong chẩn đoánvà theo dõi điều trị lơ xê mi kinh dòng hạt – một bệnh khá thường gặp. Mục tiêu:Ứng dụng kỹ thuật xétnghiệm FISH (FluoresceneIn Situ Hybrydization) phát hiện sự có mặt gen ABL/BCR ở bệnh nhân lơ xê mi kinh dòng hạt. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:10 bệnh nhân lơ xê mi kinh dòng hạt được chẩn đoán bằng xét nghiệm máu và tủy. Sử dụng kỹ thuật xét nghiệm FISH với nhân tế bào gian kỳ (interphase) cho 5 bệnh nhân, xét nghiệm FISH với nhiễm sắc thể kỳ giữa cho 5 bệnh nhân, so sánh với kếtquả xét nghiệm tế bào di truyền. Kết quả:Phát hiện gen ABL/BCR ở bệnh nhân có nhiễm sắc thể Ph1, hình ảnh đầu dò với gen ABL/BCR rõ ràng cả ở nhân tế bào interphase và nhiễm sắc thể metaphase. Kết luận:Áp dụng thành công kỹ thuật xét nghiệm FISH tìm gen lai ABL/BCR ở bệnh nhân lơ xê mi kinh dòng hạt. Sử dụng kỹ thuật FISH cho phép phát hiện gen bệnh ABL/BCR cả nhân tế bào interphase và nhiễm sắc thể metaphase.

Lơ xê mi kinh dòng hạt (lơ xê mi hạt kinh) là bệnh phổ biến nhất trong các bệnh thuộc hội chứng tăng sinh tủy. Đặc tính của bệnh là sự tăng sinh quá mức dòng bạch cầu hạt mà tế bào vẫn trưởng thành được. Khoảng 95% bệnh nhân có chuyển đoạn nhiễm sắc thể t(9; 22) (q34; q11) hình thành nhiễm sắc thể (NST) Ph1. Chuyển đoạn này mang oncogene ABL ở NST 9 đến nối với đoạn giữa của gen BCR trên NST 22 tạo nên gen lai ABL/BCR. Người ta thấy điểm gãy trên gen BCR ở vùng M (Major) gọi là M – BCR. Gen lai ABL/M – BCR mã hoá một protein có trọng lượng phân tử 210 KD có hoạt tính kinase mạnh hơn sản phẩm của gen ABL bình thường, làm tế bào tăng sinh và sinh bệnh [1,4]. Việc phát hiện NST Ph1 hay gen lai ABL/BCR đóng vai trò quantrọng trong chẩn đoán và theo dõi điều trị bệnh [3, 4]..
Thông thường phát hiện NST Ph1 bằng phương pháp tế bào di truyền [6]. Tuy nhiên hạn chế của phương pháp này là phải nuôi cấy, nhuộm băng và chỉ có thể phân tích được khi có tế bào phân bào, và tỷ lệ tế bào có gen bất thường này trên 1% [2] .
Hiện nay các trung tâm điều trị bệnh máu trên thế giới sử dụng kỹ thuật PCR (Polymerase Chain Reaction) và kỹ thuật FISH (Fluorescene In Situ Hybrydization) để phát hiện trực tiếp gen lai ABL/BCR. Các kỹ thuật này vừa cho phép phát hiện chính xác tổn thương gen gây bệnh, thời gian thực hiện nhanh, vừa có kết quả nhạy vì phát hiện cả khi không thể nuôi cấy tạo được cụm NST kỳ giữa, và khi tỷ lệ tế bào có tổn thương thấp [2].
Tuy nhiên ở Việt Nam chưa có các công bố về việc ứng dụng kỹ thuật FISH để phát hiện gen
bệnh gây lơ xê mi kinh dòng hạt. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài nhằm mục tiêu: Sử dụng kỹ thuật FISH xác định gen lai ABL/BCR ở tiêu bản tế bào gian kỳ (interphase) và tiêu bản nhiễm sắc thể (metaphase) trong bệnh lơ xê mi kinh dòng hạt.