Ứng dụng kỹ thuật lai tại chỗ huỳnh quang để phát hiện sớm một số bất thường nhiễm sắc thể trong chẩn đoán trước sinh

Sinh con dị tật đã gây những hậu quả nặng nề về sức khoẻ, tâm lý, ảnh hưởng đến chất lượng sức khoẻ sinh sản. Tỷ lê các gia đình yêu cầu tư vấn di truyền, phát hiên sớm thai dị tật ngày càng nhiều. Đây không chỉ là yêu cầu của từng gia đình mà còn là yêu cầu chung của xã hôi.
Có nhiều nguyên nhân gây bất thường bẩm sinh, trong đó có nguyên nhân di truyền, đó là hậu quả của đôt biến gen, đôt biến nhiễm sắc thể (NST).
Có nhiều kỹ thuật được áp dụng để phát hiên các bất thường ở mức đô gen đến mức đô NST.
Kỹ thuật lai tại chỗ huỳnh quang (FISH) là môt kỹ thuật di truyền tế bào – phân tử; dùng ADN dò lai với ADN đích cần tìm ở ngay trong tế bào không cần qua tách chiết ADN ra khỏi tế bào. Vì vậy, có thể thực hiên kỹ thuật FISH trên các nhân tế bào ở gian kỳ, không cần qua thời gian nuôi cấy do vậy chỉ sau 24 – 48 giờ hoặc sớm hơn đã có kết quả. Hơn nữa kỹ thuật FISH là môt kỹ thuật di truyền tế bào – phân tử có thể phát hiên các rối loạn vật chất di truyền ở mức mà kỹ thuật di truyền tế bào, kỹ thuật di truyền phân tử khó hoặc không phát hiên được. Kỹ thuật di truyền tế bào thường phát hiên các sai khác lớn hơn 5 – 10Mb, với các kỹ thuật phân tử có thể phát hiên các đôt biến từ môt, vài cặp Nucleotit (Nu) đến trăm ngàn cặp Nu. Kỹ thuật FISH thường được ứng dụng để phát hiên các sai khác lớn hơn 10 Kb. Với những ưu điểm trên kỹ thuật FISH ngày càng được ứng dụng để phát hiên các rối loạn vật chất di truyền, đặc biệt trong chẩn đoán trước sinh.
Chẩn đoán trước sinh phát hiên sớm thai dị tật là một trong những biên pháp giảm tỷ lê sinh con dị tật. Trên thế giới đã có nhiều công trình ứng dụng kỹ thuật FISH để chẩn đoán, phát hiên các bất thường NST với nhiều loại đầu dò [18], [26].
Ở Việt Nam mới bước đầu ứng dụng kỹ thuật FISH, do vậy chúng tôi tiến hành đề tài “Ứng dụng kỹ thuật lai tại chỗ huỳnh quang để phát hiện sớm một số bất thường nhiễm sắc thể trong chẩn đoán trước sinh” với 3 mục tiêu sau:
MỤC TIÊU CỦA ĐỂ TÀI
1.    Hoàn chỉnh kỹ thuật FISH trên NST ở kỳ    giữa và    trên nhân    tế’ bào
gian kỳ của đầu dò ADN 13, 18, 21, X, Y.
2.    úng dụng kỹ thuật FISH để phát hiện sớm trước    sinh một    số bất
thường NST 13, 18, 21, X, Y.
3.    ứng dụng kỹ thuật FISH để phát hiện một    số rối loạn cấu trúc NST
liên quan NST 21, NST X.
MỤC LỤC
Quyết định phê duyệt đề tài KHCN cấp bộ
Báo cáo kết quả nghiên cứu đề tài cấp bộ
Danh sách tác giả của đề tài khoa học và công nghệ cấp bộ
Bản tự đánh giá tình hình thực hiện và những đóng góp mới
Báo cáo HNKH và các bài báo đã đăng trên tạp chí chuyên ngành
Xác nhân chi tiêu tài chính
Báo cáo toàn văn kết quả nghiên cứu đề tài cấp bộ Chữ viết tắt
Đặt vấn đề    1
Chương 1: Tổng quan    3
1.1.    Các kỹ thuật phát hiên rối loạn vật chất di truyền trước sinh    3
1.1.1.    Thu thập mẫu    3
1.1.2.    Kỹ thuật di truyền tế bào    5
1.1.3.    Kỹ thuật di truyền phân tử    10
1.1.4.    Kỹ thuật di truyền tế’ bào – phân tử (FISH)    12
1.2.    Tình hình nghiên cứu áp dụng kỹ thuật FISH để phát hiên
rối loạn vật chất di truyền ở thế’ giới và Việt Nam    15
1.2.1.    ứng dụng kỹ thuật FISH trên thế’’ giới    15
1.2.2.    Tình hình ứng dụng kỹ thuật FISH ở Việt Nam    17
Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu    18
2.1.    Đối tượng nghiên cứu    18
2.2.    Phương pháp nghiên cứu    19
Chương 3: Kết quả    25
3.1.    Hoàn chỉnh kỹ thuật FISH    25
3.1.1.    Hoàn chỉnh kỹ thuật FISH với đầu dò ADN 13, 18, 21, X, Y
trên nhân tế bào gian kỳ    25
3.1.2.    Hoàn chỉnh kỹ thuật FISH với 2 loại đầu dò ADN
(13,18,21,X,Y và Tel Xp/Yp; Tel Xq/Yq) trên NST ở kỳ giữa    30
3.2.    ứng dụng kỹ thuật FISH trong chẩn đoán trước sinh một số
bất thường NST    34
3.2.1.    Kết quả chẩn đoán trước sinh một số bất thường NST    34
3.2.2.    Kết quả chẩn đoán trước sinh hội    chứng Turner    35
3.2.3.    Kết quả chẩn đoán trước sinh hội    chứng Down    38
3.2.4.    Kết quả chẩn đoán trước sinh hội    chứng Edward    42
3.2.5.    Kết quả chẩn đoán trước sinh những thai có karyotyp
bình thường (46, XY; 46,XX)    46
3.3.    úng dụng kỹ thuật FISH để phát hiên một số rối loạn cấu trúc
NST    47
Chương 4: Bàn luận    53
4.1.    Hoàn chỉnh kỹ thuật FISH    53
4.2.     úng dụng kỹ thuật FISH trong chẩn đoán trước sinh một số
bất thường NST    54
4.3.    Giá trị của kỹ thuật FISH trong phát hiên các rối loạn
cấu trúc NST    59
4.3.1.    Những trường hợp di truyền tế bào khó xác định    60
4.3.2.    Những trường hợp di truyền tế bào không xác định được    61
Kết luận    63
Những đóng góp mới của đề tài Đề xuất
Tài liệu tham khảo Phụ lục