Ứng dụng kỹ thuật multiplex ligation-dependent probe aplification (mlpa) xác định đột biến xóa đoạn gen dystrophin trên bệnh nhân loạn dưỡng cơ duchenne

Kỹ thuật Multiplex Ligation-dependent Probe Amplification (MLPA) được các nhà khoa học ứng dụng rộng rãi trong nghiên cứu phát hiện chính xác và nhanh đột biến gen ở một số bệnh lý di truyền. Mục tiêu: Ứng dụng kỹ thuật MLPA xác định đột biến xóa đoạn gen dystrophin trên bệnh nhân loạn dưỡng cơ Duchenne (DMD). Đối tượng và phương pháp: 13 bệnh nhân được chẩn đoán bị bệnh DMD dựa trên các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng điển hình, kỹ thuật tách chiết DNA từ tế bào máu ngoại vi, kỹ thuật MLPA. Két quả: 7/13 bệnh nhân có đột biến xóa đoạn gen dystrophin. Két luận: Kỹ thuật MLPA đã được ứng dụng thành công để xác định đột biến xóa đoạn gen dystrophin với kết quả chính xác và trong thời gian ngắn.

Gen dystrophin nằm ở vị trí Xp21 trên nhiễm sắc thể X, chiều dài hơn 2400 Kb, mã hóa 14-kb mRNA, là gen người dài nhất được biết cho đến nay. Gen dystrophin tổng hợp nên protein dystrophin, một protein đóng vai trò quan trọng để bảo vệ cơ trong quá trình co cơ. Đột biến gen dystrophin dẫn đến sự mất toàn vẹn của protein dystrophin, gây nên bệnh loạn dưỡng cơ Duchenne (Duchenne Muscular Dystrophy – DMD). DMD là một trong những bệnh lý về cơ do di truyền thường gặp nhất, có tần suất mắc bệnh vào khoảng 1/3.500 trẻ trai. DMD là bệnh cơ rất nặng với biểu hiện lâm sàng mang tính chất tuần tiến, trẻ bị teo cơ, mất khả năng đi lại và chết trước tuổi trưởng thành do suy tim và rối loạn hô hấp. Xác định vị trí đột biến gen dystrophin cho bệnh nhân DMD là bước đầu tiên quan trọng để chẩn đoán trước sinh, tư vấn di truyền và là chỉ điểm cho liệu pháp gen bệnh DMD trong tương lai. Trong các dạng đột biến gen dystrophin, đột biến xóa đoạn chiếm tỷ lệ cao nhất (60-65%) [2]. Có nhiều phương pháp xác định đột biến xóa đoạn gen này song vì gen dystrophin quá lớn với 79 exon, nên các phương pháp kinh điển thường bị hạn chế về mặt thời gian. MLPA (Multiplex Ligation-dependent Probe Amplification) là kỹ thuật chẩn đoán đột biến xóa đoạn và lặp đoạn nhanh chóng, chính xác, đang được ứng dụng rộng rãi [5, 6]. Đề tài được tiến hành với mục tiêu: Ứng dụng kỹ thuật MLPA xác định đôt biến xóa đoạn gen dystrophin trên bệnh nhân loạn dưỡng cơ Duchenne.
II.    ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
1.    Đối tượng nghiên cứu
13 bệnh nhân được chẩn đoán bệnh DMD tại Khoa Nội tiết, Chuyển hoá, Di truyền- bệnh viện Nhi Trung ương dựa vào các dấu hiệu lâm sàng và cận lâm sàng điển hình: bệnh nhân có dấu hiệu yếu cơ, đi lại hay vấp ngã, phì đại cơ cẳng chân, dấu hiệu Gower dương tính, hoạt độ enzym Creatine Kinase (CK) tăng cao trong máu 12.000 Ul/l (bình thường 200 UI/l). 01 người bình thường làm mẫu chứng đi kèm với mẫu bệnh nhân trong mỗi phản ứng.